Vergide ince ayar yapıldı
Aylardır tartışılan "vergi yasalarındaki ince ayarlar" dün nihayet açıklandı.

Ekonomik önlemler paketinin içinde açıklanan "ince ayar" düzenlemelerle, kamuoyunun beklentilerinin önemli bir bölümü karşılanmış oldu.

Başbakan Sayın Ecevit'in 5 ayrı başlık altında açıkladığı değişiklikler; mali milat ve gelirin tanımı, geçici vergi, mevduat faizleri, emlak vergisi ve telif kazançlarının vergilendirilmesi konularıyla ilgili...

Önümüzdeki günlerde Meclis'e sevk edilmesi düşünülen, vergi yasalarındaki değişikliklerin, bazı teknik düzenlemeler ve maddelerle birlikte, 30 madde ve bentten oluşacak bir değişiklik olması bekleniyor.

Sayın Başbakan'ın ve Sayın Maliye Bakanı'nın açıklamaları doğrultusunda, değişiklikleri ve kime ne getirdiğini aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz.

Son vergi düzenlemelerinin en önemli maddeleri, "üç yıl süre ile" erteleniyor.

Daha tasarı aşamasında eleştirdiğimiz, piyasada büyük bir durgunluğa neden olacağını, paranın yastık altına ya da yurtdışına kaçacağını açıkladığımız, mali milat ve nereden buldunla ilgili maddeler, nihayet üç yıl süre ile erteleniyor. Bu arada, yoğun tepki alan "gelirin tanımı" maddesi de, yine aynı süre için erteleniyor.

Kimseye, neyin ne olduğu net olarak açıklanmayan, geriye dönük güvence verilmeyen mali milat ve nereden buldunla ilgili düzenlemeler, sorumsuzca tehditlerle birleşince, piyasalar bir anda kilitlenmiş, paralar yastık altına ya da yurtdışına gitmiş, ekonomide ciddi durgunluk başlamıştı...

Reform olduğu iddia edilen bu düzenlemenin, ekonomideki olumsuz sonuçları, hiç kimsenin itiraz edeceği şekilde net olarak ortaya çıkınca, ilk aşamada çözüm olarak üç yıl süreyle ertelenmeye gidildi.

Yasayı çıkartanlar açısından ciddi bir prestij kaybı olan ve düzenlemenin yanlış olduğunu somut olarak ortaya koyan bu gelişmenin, ülke açısından milyarlarca dolarlık bir kayıp doğurduğu da acı bir gerçek...

Üç yıl sonra ne yapılacak?
Önümüzdeki üç yıl içinde, bu konuda ilave bir gelişme olmazsa, üç yıl sonrası için "yeni bir mali milat tarihi" belirlenmesi sözkonusu. Üç yıl sonrası için belirlenecek tarihte, yine Türk lirası, döviz, çek, hamiline hisse senedi, tahvil ve benzeri menkul kıymetler, "bir gün süre ile" Türkiye'de, mevduat kabul eden bankalara bloke edilecek. Ertesi gün de, bankadan çekilebilecek.

Ancak, üç yıl sonrası için şu aşamada yorum yapmak şimdilik erken olacağı için, bu konuda gelişmeleri beklemek gerekiyor.

Sayın Başbakanın açıklaması ile birlikte, başta gayrimenkul ve otomotiv sektörü olmak üzere, piyasada büyük bir canlanma bekleniyor.

Emlak vergisinde yenileme
Yaklaşık 18 milyon vergi mükellefi olan "Emlak Vergisi"nde de, yenilemeye gidiliyor.

İsteyen emlak vergisi mükellefleri, 1998 yılında verdikleri emlak vergisi beyannamelerini yenileyebilecekler. Emlak ergisi ile ilgili yeni uygulamanın esasları aşağıdaki gibi olacak.

- Ev, dükkan, büro, mağaza, yazlık, atölye, arsa ve arazi gibi gayrimenkulü olanlardan, İSTEYENLER, yeniden "emlak vergisi beyannamesi" verebilecekler.

- Verilecek olan emlak vergisi beyannamesinde, mevcut değerin altında, değer beyan edilebilecek.

- Beyan edilecek olan değer arsa metrekare birim fiyatı ve binanın asgari birim değerine göre hesaplanan değerden, kısaca asgari değerden aşağı olamayacak.

- Emlak vergisi beyannamelerinin verileceği tarihten önce, asgari birim değerler açıklanacak.

- Çevre temizlik vergisi (çöp vergisi) de, bundan böyle emlak vergisiyle beyan edilerek ödenecek.

Emlak vergisi beyannamelerinin yenilenmesi ile birlikte, bu konudaki önemli bir yanlıştan dönülmüş olmaktadır.

Telif kazançları
Tıpkı banka mevduat faizlerinde ve repodan olduğu gibi; şair, ressam, heykeltraş, besteler, karikatürist ve yazar gibi kişilerin gelirlerinde de, stopaj "nihai vergi" olacak.

Bu gelirleri elde edenlere brüt ödeme tutarı üzerinden yüzde 11 stopaj ve fon payı kesilerek, ödemeyi yapanlar "vergi sorumlusu" sıfatıyla bu kesintiyi ve yüzde 15 katma değer vergisini, ilgili vergi dairesine beyan ederek ödeyecekler.

Telif kazançlarının vergilendirilmesi konusunda, geçmişte yaşanılan bir "inatlaşmadan" vazgeçilmesi sevindiricidir. Bu kesim yine vergi ödeyecek ancak beyanname vermeden, "stopaj yoluyla" ödeyecektir.

Faiz ve repo gelirleri
Banka mevduat fazilerinde ve repo gelirlerinde, beyanname verilmesinden vazgeçiliyor. Stopaj "nihai vergi" olacak.

Son iki yıldır süre gelen uygulamaya göre, faiz ve repo gelirleri, "enflasyondan arındırıldıktan sonra" belirli bir tutarı aştığından beyan ediliyordu.

Buna göre;

* 1997 yılı faiz ve repo gelirleri 4 milyar 629 milyon lirayı

* 1998 yılı faiz ve repo gelirleri 11 milyar 737 milyon lirayı aşanlar, beyanname vermişlerdi.

Çıkacak yasa ile beyan usulünden vazgeçilecek ve tasarruf sahiplerinin faiz gelirlerinden % , repo gelirlerinden yapılan %' ık stopaj nihai vergi olacak. Buna göre, örneğin 100 milyar lira faiz geliri olan kişi, bu gelirini yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmeyecek. Stopaj oranlarını yükseltmek ya da indirmek Bakanlar Kurulu'nun yetkisinde olduğu için, Bakanlar Kurulu, yasa çıktıktan sonra, stopaj oranlarını değiştirecek.

Tahvil ve bonolar
1 Ekim 1998 tarihi itibariyle, Hazine Bonosu ve Devlet Tahvillerinde stopaj oranı 0an %' 0a (sıfır) indirilmişti. Vergi yasaları açısından sıfırda bir stopaj oranı olarak kabul edildiğinden, Hazine Bonosu ve Devlet Tahvili faizi elde edenlerde, tutarı ne olursa olsun bu gelirini beyan etmeyecekler.

Döviz tevdiat hesabı
Bankada; dolar, mark, sterlin, vb. döviz hesabı olanlar da, elde ettikleri faiz gelirinin tutarı ne olursa olsun, bu gelirlerini beyan etmeyecek ve ilave vergi ödemeyecekler.

Ticari işletmelerin faizleri
Ticari işletmeye ait hesaplardan elde edilen faiz ve repo gelirleri, tutarı ne olursa olsun yine beyan edilecek.

Geçici vergi
Geçici vergi konusunda, 1999 yılı ile ilgili olarak herhangi bir değişiklik yapılmıyor.

1999'da, Gelir ve Kurumlar, üçer aylık dönemler halinde "Geçici Vergi Beyannamesi" vermeye devam edecekler. Buna göre; Nisan-Mayıs ve Haziran 1999 dönemine ait üç aylık kazancın, 16 Ağustos 1999 tarihine kadar beyan edilmesi ve verginin de aynı süre içinde ödenmesi gerekiyor.

Gelir vergisi mükelefi olanlar, üç aylık kazançları üzerinden "% oranında" geçici vergi ödeyecekler. Kurumlar vergisi mükellefleri ise "% oranında" geçici vergi ödeyecekler.

2000 yılından itibaren kurumlar vergisi mükelleflerinin (örneğin anonim ve limited şirketlerin) geçici vergi oranı % 'den, %' 0ye indirilecek.

Yine 2000 yılından itibaren, "geçici vergi bayanname dönemi" 6 aya çıkartılacak. Beyannamenin, 3 aydan 6 aya çıkartılması uygulamasından hem gelir vergisi hem de kurumlar vergisi mükellefleri yararlanacaklar.

Vergi yasalarındaki "ince ayar" düzenlemelerle, hem toplum sesine kulak verilmiş hem de ekonominin önü açılmıştır. Bu konuda emeği geçenleri kutluyoruz.