S A B A H O N L I N E 13.07.1999

Şu an 13 Temmuz 1999 - Salı tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

13.07.1999

Anasayfa

Win-Turkce US-Ascii

© Copyright 1999
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

Kayıtdışının aylık yükü 193 trilyon
Türkiye'nin temel sorunlarından biri de kayıtdışı çalışmadır. Yapılan bazı ciddi hesaplamalar göre, ekonomimizin yüzde 40'ı kayıt dışıdır.

Üretimini kayıtdışı yapanlar, doğal olarak kayıtdışı işçi çalıştıracaklardır. Bu yasa dışı uygulama, kayıtdışı üretim yapan işverene olağanüstü avantajlar sağlamaktadır. Vergiden, sigorta primlerine, kıdem tazminatından, tasarrufu teşvik primi kesintilerine kadar pek çok yasal ödemeyi yapmamaktadır. Dürüst bir işverenin böyle bir ortamda rekabet şansı iyice azalmaktadır.

DİE'nin 1994 yılında yaptığı hane halkı işgücü anketi sonuçlarına göre, SSK ve Bağ-Kur kapsamında olması gerekip, sigortasız çalışan veya çalıştırılanların sayısı 5,5 milyon kişiyi aşmamaktadır. Aynı dönemde SSK ve Bağ-Kur'a prim ödeyenlerin sayısı ise yaklaşık 7,1 milyon kişidir. Kayıtdışı çalışmanın kamuya aylık maliyeti, yaklaşık 200 trilyon liradır.

Kayıtdışı istihdamı önlemek için şu önlemler getirildi
1. İşverene işçiyi, işe başlayacağı tarihten önce Sosyal Sigortalar Kurumu'na bildirme yükümlülüğü getirilmektedir. Mevcut uygulamada ise bu bildirim, işçinin işe başladığı tarihten sonraki bir ay içinde yapılmaktadır. Uygulamayla denetime etkinlik kazandıracaktır.

2. İşçiye, çalıştığı iş yerini Sosyal Sigortalar Kurumu'na bildirme hakkı getirilmektedir. Mevcut uygulamada işçinin böyle bir hakkı bulunmamaktadır. Ancak bu hakkını kullanması nedeniyle, işverenin işçinin işine son vermesi halinde, tasarıda işçiyi koruyacak bir önlem yoktur. Bu ciddi eksikliklerinden birisidir.

3. Tasarıyla işsizlik sigortası getirilmektedir. Bu düzenleme, yukarıda saydığımız diğer parametrelerle birlikte ele alındığında, kayıtdışı çalışmayı önemli ölçüde engelleyecektir.

KEMAL KILIÇDAROĞLU

Kayıtdışı Çalışmanın Yol Açtığı Asgari Gelir Kaybı

İşçi (SSK'lı) Bağ-Kur'lu

Ödenmesi gereken Asgari Prim Miktarı (Aylık) 32.211.270 14.507.640

Asgari Ücret Üzerinden Ödenmesi 7.587.450 (İhmal edildi)

Gereken Gelir Vergisi (Aylık)

Kayıtdışı Çalışan Sayısı 4.500.000 kişi 1.000.000 kişi

Aylık Toplam Prim Kaybı 144.9 trilyon lira 34.1 trilyon lira

(32.211.270x4.500.000=)144.950.715 milyon lira (SSK'lılar) (14.507.640x1.000.000-)14.507.640 milyon lira (Bağ-Kur'lular)

Aylık Gelir Vergisi Kaybı
(7.587.450x4.500.000=)34.143.525 milyon lira

Bir Aylık Toplam Gelir Kaybı 193.600.000 trilyon lira

SSK'nın prim kaybı 144.950.715 milyon lira

Bağ-Kur'un prim kaybı 14.507.640 milyon lira

Hazine'nin vergi kaybı 34.143.525 milyon lira

Toplam 193.601.880 milyon lira

Varsayımlar
1. İşçilik 1.1.1999'daki asgari ücret üzerinden ödenmektedir.

2. İşçilerin prim ödeme gün sayıları 30 gündür.

3. Damga Vergisi kaybı ihmal edilmiştir.

4. Gelir ve Katma Değer Vergisi kayıpları ihmal edilmiştir.

SORU: "Belediyede çalışan devlet memuruyum. Emekli olmama 2,5 ay var. Emekli olacağım diyerek 3 ay sonra ödenmek üzere borçlanarak bir ev satın aldım. Benim durumum ne olacak?"

Füsun TAN - BANDIRMA

YANIT: Sosyal Güvenlik Reform Tasarısı 2,5 ay sonra yasalaşırsa, kazanılmış hak nedeniyle dilediğiniz zaman emekli olabileceksiniz. Ancak 2,5 aylık süre içİnde yasalaşırsa, emekliliğinize bir gün dahi kalsa, ancak 40 yaşınızı doldurduğunuzda emekli olabileceksiniz.

SORU: "Özel bir şirkette 23 yıl 6 aydır devamlı çalışmaktayım. Sigortalılığım 1.1.1976 tarihinde başladı. 1.9.1958 doğumluyum. Yeni yasa beni nasıl etkileyecek?

Yaşar DORU - BANDIRMA

YANIT: Sigortalılık süreniz 13 yıldan fazla, ancak 14 yıldan az. Siz yeni tasarı yasalaşırsa 25 yıllık sigortalılık sürenizi tamamlamak ve en az 6980 gün prim ödemek koşuluyla 58 yaşında emekli olabileceksiniz.