Uzun yıllar Ankara Devlet Opera ve Balesi'nde başdansçı olarak yer alan Merih Çimenciler, koreograf olarak baleye hizmet etmeye devam ediyor. Özgün müziklerle çağdaş bale adımlarını birleştiren Çimenciler, Osmanlı İmparatorluğu'nun 700'üncü yılı kutlamaları nedeniyle hazırlanan çalışmalardan "Harem"in de yaratıcısı.

İlk kez denendi
y Özgün müzikle baleyi birleştirmek için çalışmaya nasıl karar verdiniz?

Özgün müziğin, Anadolu halkının tanıdığı, bildiği, kendini yakın hissettiği müziğin baleyle buluşmasının hoş bir sentez olacağını düşündüm. Buna karar verdikten sonra da çalışmaya başladım.

* Riskli bir deneme olmadı mı?

İlk kez denendiği için öyle olduğu söylenebilir. Ancak ben yaratmayı, yeni bir şeyler ortaya koymayı seviyorum. Üzerinde çalışılmış eserleri yeniden düzenlemek yerine yepyeni bir anlayışla yeni düzenlemeler yapmayı istedim. Ve bu amaçla da çalıştım.

Anadolu aşıkları
* Sanıyorum "Fırat'a Ağıt" bu anlamdaki ilk çalışmanızdı.

Evet. Fırat'a Ağıt büyük ilgi gördü. Anadolu'nun tutsak aşklarını anlattık. Çok başarılı olduğunu söyleyebilirim. Sahnelenmesi için çok istek aldık. İskandinav ülkelerinde de büyük beğeni kazandı.

* Harem'in seçilmesi nasıl oldu?

Kültür Bakanlığı Osmanlı İmparatorluğu'nun 700'üncü yılı kutlamaları nedeniyle bir dizi etkinlik yürütüyor. Bakanlığın bu anlamda büyük katkıları var. Kültür Bakanı İstemihan Talay, özgün müzikle yapılan baleyi destekliyor. Aslında her alandaki etkinliğe bu anlamda büyük destek veriliyor.

* Harem'in seçilmesine nasıl karar verdiniz?

Harem, Osmanlı'nın önemli simgelerinden biri. Herkes Harem'e ilgi duyuyor. Harem ile ilgili anlatılacak çok şey var. Osmanlı Sarayı'nda iktidar mücadelesi ve birbiriyle savaşan güçlerin eylemleriyle yazgıları belirlenen genç kadınların yaşadığı Harem'deki türlü etrikaları bale aracılığıyla anlatıyoruz. Tarihin orijinal alıntılarıyla senaryo çalışması yaptım.

* Müzik seçimi nasıl yapıldı?

Doğal olarak özgün müziği tercih ettik. Zaten yabancı müzisyenlerin çalışmasıyla böyle bir projenin gerçekleştirilmesi mümkün olmazdı. Uyuşmazdı. Harem'de, Dedeefendi, Gül-Nihal var. TRT Ankara Radyosu sanatçıları müzik üzerinde çalıştılar. Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası sanatçılarından Dinçer Sümer "Harem" için özel müzik besteledi. "Harem," 2 Temmuz 1999 Kayra Yat limanı Rallisi açılış gecesinde sahnelenecek. Daha sonra Eylül'de de izleyicilerle buluşacak.

Zorluklar aşılabilir
* Özgün Türk müziği, sazlarla bale yapmak zor değil mi?

"Fırat'a Ağıt" ve "Harem"de zorluklar yaşadık. Çağdaş bale adımlarını özgün müziğe uyarlamakta zorluklar oluyor. Ancak bu zorluklar aşılıyor.

Esas sınav izleyici karşısında verilir
* Türk bale izleyicisi özgün müzikle baleye alışık değil. İzleyiciler nasıl karşılıyor?

"Harem" ilk olarak 3 Mayıs'ta izleyiciyle buluştu ve büyük ilgi gördü. 7 Mayıs'ta Ankara'da, 13 Mayıs'ta da Mersin'de sahnelendi. Biletler hemen tükendi. İzleyiciler kendi müziklerinden bale izlemek istiyorlar. Kendilerini bütünleştiriyorlar. Esere ilgi esas sınavını izleyici karşısında verir. Ben başarılı olduğunu izleyici karşısında gördüm. Eylül'de yeniden sahnelenecek. Anadolu'da da sahnelenmesi için çalışılıyor.

Diğerleri sabun köpüğü gibi
* Bir devlet sanatçısı, yıllarca sanata emek vermiş ve vermeye devam eden biri olarak Türkiye'nin sanatta aldığı yolu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bir festival bitmeden diğeri başlıyor. Bu çok önemli. Antalya'da Opera ve Bale Festivali, İstanbul'da film ve müzik festivalleri, İzmir ve Ankara'daki festivaller, bunlar olumlu gelişmeler. Önemli olan sanatta kalıcı eserler bırakmaktır. Diğerleri zaten sabun köpüğü gibi uçar gider.

Kültür Bakanlığı destek veriyor
* Bu anlamda sizce yeterli çalışma yapılıyor mu?

Kültür Bakanlığı'nın her türlü sanat alanına desteği büyük. Opera, bale, resim, edebiyat, sinema alanlarında çok başarılı sanatçılarımız var. Özellikle yurtdışında son yıllarda büyük başarılara imza atmış sanatçılarımız var. Ancak ne yazık ki bu sanatçılar ve eserleri Türkiye kamuoyunda yeterli ilgiyi görmüyor. Televizyon kanallarında bu sanatçılara ve eserlere daha fazla yer verilmeli. Medya sanatı geliştirmek ve yaymak amacıyla yapılan çalışmalara destek vermeli.

Ruhu balerin!
Merih Çimenciler: 1960-1971 yılları arasında öğrenim gördüğü Ankara Devlet Opera Ve Balesi Yüksek Bölümü'nden mezun oldu. 1971 yılında Ankara Devlet Opera ve Balesi'ne katıldı. Birçok prodüksiyonda başrol üstlenen Merih Çimenciler, özellikle Duygu Aykal'ın bütün eserlerinde değişmez başdansçı oldu. 1992-1994 arası, Ankara Devlet Balesi'nde Artistik Direktor olarak görev aldı.

1992 yılında Berlin Duvarı'nın yıkılmasının ardından demokrasi adına yaptığı müziği Mozart'a ait olan "Duvarlar" adlı projesi 1994 Varna Uluslararası Bale Yarışması'nda Kirov Balesi dansçıları tarafından sahnelendi. Eser "en iyi çift" ödülüne layık bulundu.

1996 Unesco Bale İhtisas Komitesi Başkanlığı'na seçildi. Uluslararası Balkan Beli Festivali'ne davet edilen Merih Çimenciler, "Fırat'a Ağıt" Tradisyonel Türk Müziği Balesi'nin koreografisini gerçekleştirdi.

Elif ERGU