|
|
Aracı kurumlar krizde 13.4 trilyon kaptırdı
1998 yılında tüm dünyayı saran kriz sırasında kârları düşen aracı kurumlar, aynı zamanda 13.4 trilyon liralık da 'şüpheli alacak' sahibi oldu
Krizde hisse senetlerinin düşüşüne paralel olarak kârlılıklarını da kaybeden aracı kurumlar, 1998 yılında 13.4 trilyon liraya fırlayan şüpheli alacak sahibi de oldular. Şirketler tarafından müşterilere kullandırılan, ancak geri alınması pek mümkün görünmeyen bu kredilerin miktarında 1998 yılında yüzde 2 bin 231 oranında artış yaşandı. Sektördeki 120 aracı kurumu kapsayan bir araştırmaya göre, 1997 yılı sonunda bilançolarda gösterilen şüpheli alacak karşılıkları toplamı 567 milyar 670 milyon lira seviyesindeyken, bu miktar 1998 sonunda 13 trilyon 433 milyar liraya fırladı.
Şüpheli alacaklardaki hızlı artış, şirketlerin bilanço kalitesini de bozdu. 1997 yılı sonunda sektördeki şirketlerin özsermayesi 63 trilyon lirayken şüpheli alacakların özsermayeye oranı yüzde 0.91 seviyesindeydi. 1998 yılı sonunda 120 şirketin özsermayesi yüzde 42 artışla 90.3 trilyona çıktı. Aynı yıl şüpheli alacakların özsermayeye oranı ise yüzde 15'e yükseldi. Yani özetle şirketler, 1998 yılında özsermayelerinin her 100 lirası için 15 lira şüpheli alacak karşılığı ayırmak zorunda kaldı.
Emlak dışındakiler...
Aracı kurumular içinde şüpheli alacak karşılığı en yüksek olan şirket usulsüz kredi vermesi ve sermaye yükümlülüklerini yerine getirememesi nedeniyle SPK tarafından faaliyetleri durdurulan Emlak Menkul Değerler oldu. Emlak'ın şüpheli alacaklar karşılığı 6.8 trilyon olarak gerçekleşti.ÿ1998 yılı için ayrılan toplam şüpheli alacaklar kaleminden Emlak Menkul'den gelen 6.8 trilyonluk kısmı çıkarsak bile, toplam şüpheli alacakların toplam özsermayeye oranı yüzde 7.3 ile geçen yılın oldukça üstünde gerçekleşiyor. Şüpheli alacakların geçen yıla oranla artış oranı da Emlak dışarda tutulduğurda yüzde 1,147 artıyor.
Sektördeki şüpheli alacaklar karşılığının yanısıra kredili işlemlerin miktarının büyüdüğü gözleniyor. SPK'nın açıkladığı resmi rakamlara göre, aracı kurumların kullandırdığı toplam kredi miktarı 70 trilyon. Ama bu rakamın gerçekte 300 trilyon civarında seyrettiği ifade ediliyor. Rakamlar arasındaki farka neden olarak da banka kökenli aracı kurumların krediyi, bağlı bulundukları bankalar aracılığıyla kullandırdıkları bu nedenle gerçek tabloyu yansıtmadığı iddia ediliyor.
Deniz BAYRAMOĞLU
SEKTÖRÜN ÖZET BİLANÇOSU
| | 1998 | 1997 | Fark |
| Özsermaye | 90.331.361 | 63.635.680 | 42 |
| Aracılık Komisyonları | 72.799.969 | 36.977.232 | 97 |
| Net Dönem Karı | 12.230.471 | 26.422.122 | -54 |
| Net Dönem Karının Özsermayeye oranı | 14 | 42 | -67,0 |
| Diğer Faaliyet Gelirleri | 83.092.508 | 31.702.441 | 162,1 |
| Özsermaye | | Şüpheli alacaklar | | Şüpheli alacakların |
| Milyon TL | | karşılığı Milyon TL | | özsermayeye oranı (%) |
| Aracı Kurum | 98 sonu | 97 sonu | 98 sonu | 97 sonu | 98 sonu | 97 sonu |
| ABN AMRO | 960.294 | 271.761 | 0 | 0 | - | - |
| ACAR | 360.353 | 218.718 | 0 | 0 | - | - |
| ADA MEN | 810.001 | 686.267 | 0 | 0 | - | - |
| AKDENİZ MEN | 461.086 | 238.241 | 10.338 | 655 | 2,24 | 0,27 |
| AK MEN | 1.785.063 | 1.389.899 | 8.435 | 0 | 0,47 | - |
| AKTİF MEN | 229.830 | 203.342 | 0 | 0 | - | - |
| ALAN MEN | 453.784 | 289.487 | 74.279 | 23.871 | 16,37 | 8,25 |
| ALFA MEN | 2.460.330 | 1.622.736 | 174.022 | 0 | 7,07 | - |
| ALTAY MEN | 379.167 | 272.515 | 0 | 0 | - | - |
| ALTERNETİF | 1.264.919 | 263.468 | 0 | 5.119 | - | 1,94 |
| ALTIN MEN | 120.545 | 107.212 | 0 | 0 | - | - |
| ARI MEN | 432.943 | 328.334 | 0 | 0 | - | - |
| ARIGİL | 166.537 | 79.096 | 0 | 0 | - | - |
| ARTI MEN | 377.525 | 167.739 | 0 | 24.320 | - | 14,50 |
| AS MEN | 253.092 | 185.560 | 0 | 37.301 | - | 20,10 |
| ATA YAT | 3.194.375 | 2.598.524 | 102.061 | 7.145 | 3,20 | 0,27 |
| AYBORSA | 362.594 | 203.557 | 0 | 0 | - | - |
| B MEN | 292.389 | 180.476 | 0 | 0 | - | - |
| BAB MEN | 335.416 | 246.891 | 0 | 0 | - | - |
| BAHAR MEN | 203.615 | 114.820 | 0 | 0 | - | - |
| BANKERS TRUST | 319.781 | 231.967 | 0 | 0 | - | - |
| BARAN MEN | 209.600 | 112.896 | 0 | 0 | - | - |
| BAŞKENT MEN | 312.813 | 247.677 | 13.199 | 13.199 | 4,22 | 5,33 |
| BAYINDIR MEN | 617.209 | 426.066 | 9.508 | 9.508 | 1,54 | 2,23 |
| BENDER | 511.899 | 295.885 | 0 | 0 | - | - |
| BOYUT MEN | 955.118 | 963.916 | 0 | 0 | - | - |
| BUMERANG | 363.797 | 155.237 | 9.685 | 9.803 | 2,66 | 6,31 |
| ÇAĞDAŞ MEN | 839.402 | 446.839 | 0 | 0 | - | - |
| ÇAĞRI MEN | 204.101 | 172.729 | 1.239 | 3.581 | 0,61 | 2,07 |
| CAMİŞ MEN | 218.395 | 219.326 | 0 | 0 | - | - |
| CAN MEN | 199.106 | 92.409 | 0 | 0 | - | - |
| CENSA MEN | 234.168 | 143.960 | 2.483 | 2.483 | 1,06 | 1,72 |
| CHASE | 1.197.455 | 132.565 | 0 | 0 | - | - |
| DATA MEN | 157.441 | 116.259 | 4.199 | 4.652 | 2,67 | 4,00 |
| DEĞER MEN | 95.874 | 13.490 | 0 | 0 | - | - |
| DEHA MEN | 816.297 | 388.317 | 0 | 0 | - | - |
| DELTA MEN | 673.387 | 264.733 | 0 | 0 | - | - |
| DEMİR YAT | 1.942.815 | 1.004.452 | 0 | 0 | - | - |
| DENİZ YAT | 241.191 | | 0 | - | - | - |
| DERBORSA | 269.509 | 104.079 | 147.822 | 37.482 | 54,85 | 36,01 |
| DIŞ YAT | 1.223.343 | 479.965 | 0 | 0 | - | - |
| DÜNYA MEN | 370.244 | 153.047 | 0 | 0 | - | - |
| ECZACIBAŞI | 1.283.371 | 654.375 | 111.798 | 1.884 | 8,71 | 0,29 |
| EGE YAT | 1.121.597 | 225.109 | 4.698 | 0 | 0,42 | - |
| EGEMEN MEN | 136.064 | 96.229 | 0 | 580 | - | 0,60 |
| EGS YAT | 1.064.233 | 353.527 | 0 | 0 | - | - |
| EKİNCİLER YAT | 706.152 | 607.828 | 11.556 | 4.459 | 1,64 | 0,73 |
| EKOL MEN | 178.311 | 73.436 | 12.748 | 14.694 | 7,15 | 20,01 |
| EKSPRES YAT | 1.126.802 | 628.682 | 0 | 0 | - | - |
| EMLAK MEN | -8.041.831 | 791.405 | 6.826.368 | 0 | -84,89 | - |
| ENTEZ MEN | 390.791 | 263.381 | 495 | 495 | 0,13 | 0,19 |
| ERCİYES MEN | 693.420 | 672.034 | 756.879 | 0 | 109,15 | - |
| ES MEN | 438.125 | 254.400 | 0 | 0 | - | - |
| ETİ MEN | 434.597 | 185.534 | 0 | 0 | - | - |
| EVGİN MEN | 905.480 | 281.961 | 0 | 0 | - | - |
| EVİS MEN | 151.299 | 121.280 | 5.598 | 5.598 | 3,70 | 4,62 |
| FİNANS YAT | 3.009.046 | 1.374.887 | 0 | 0 | - | - |
| FORM MEN | 107.274 | 199.748 | 221.983 | 6.789 | 206,93 | 3,40 |
| GARANTİ MEN | 2.662.485 | 1.407.631 | 510 | 510 | 0,02 | 0,04 |
| GEDİK | 1.273.411 | 618.366 | 45.162 | 42.962 | 3,55 | 6,95 |
| GENBORSA | 56.280 | 1.585.165 | 33.202 | 33.202 | 58,99 | 2,09 |
| GENEL YAT | 116.308 | 109.844 | 34.429 | 19.783 | 29,60 | 18,01 |
| GFC | 697.856 | 524.721 | 11.916 | 9.251 | 1,71 | 1,76 |
| GLOBAL MEN | 7.838.335 | 10.802.412 | 2.209.646 | 104.549 | 28,19 | 0,97 |
| GÜNEY MEN | 377.448 | - | 0 | 0 | - | - |
| GÜVEN MEN | 587.448 | 337.482 | 0 | 0 | - | - |
| HAK MEN | 656.190 | 355.549 | 0 | 1.697 | - | 0,48 |
| HALK YAT | 800.310 | 539.289 | 0 | 0 | - | - |
| HEDEF | 158.055 | 158.939 | 0 | 0 | - | - |
| İKTİSAT YAT | 426.548 | 137.165 | 0 | 0 | - | - |
| INFO YAT | 771.498 | 491.707 | 0 | 3.553 | - | 0,72 |
| INTER YAT | 1.416.733 | 742.697 | 0 | 0 | - | - |
| ISTANBUL YAT | -621.355 | 326.873 | 2.080.711 | 0 | -334,87 | - |
| IŞIKLAR MEN | 293.560 | 189.282 | 27.853 | 24.462 | 9,49 | 12,92 |
| İŞ YAT | 2.919.529 | 1.362.783 | 0 | 0 | - | - |
| K YAT | 378.324 | 354.798 | 0 | 0 | - | - |
| KALKINMA MEN | 852.692 | 566.874 | 0 | 0 | - | - |
| KARON MEN | 412.762 | 266.716 | 0 | 7.332 | - | 2,75 |
| KENT YAT | 441.106 | 183.670 | 8.630 | 0 | 1,96 | - |
| KOÇ MEN | 3.180.103 | 800.139 | 0 | 0 | - | - |
| KÖRFEZ | 1.363.878 | 853.398 | 0 | 0 | - | - |
| MARBAŞ MEN | 144.890 | 89.118 | 0 | 0 | - | - |
| MED MEN | 631.154 | 376.659 | 5.693 | 5.693 | 0,90 | 1,51 |
| MEKSA YAT | 909.459 | 565.986 | 11.783 | 5.984 | 1,30 | 1,06 |
| MENKA MEN | 192.638 | 114.817 | 0 | 0 | - | - |
| MERİDYEN | 146.275 | 89.166 | 0 | 0 | - | - |
| MERKEZ MEN | 189.461 | 124.505 | 0 | 0 | - | - |
| MIDLAND MEN | 332.433 | 158.409 | 0 | 0 | - | - |
| MNG MEN | 160.412 | | 0 | - | - | - |
| MURAD KURAN | 151.773 | 81.138 | 0 | 0 | - | - |
| NUROL MEN | 887.983 | 593.736 | 0 | 0 | - | - |
| OYAK MEN | 1.803.480 | 1.001.374 | 34.822 | 0 | 1,93 | - |
| ÖNCÜ MEN | 227.229 | 117.601 | 0 | 0 | - | - |
| ÖNER MEN | 606.779 | 310.660 | 0 | 0 | - | - |
| PARK MEN | 326.724 | 186.287 | 0 | 0 | - | - |
| PAY MEN | 134.378 | 70.243 | 0 | 0 | - | - |
| PİRAMİT MEN | 392.506 | 206.781 | 7.797 | 7.797 | 1,99 | 3,77 |
| POLEN MEN | 520.005 | 329.788 | 0 | 0 | - | - |
| PRESTİJ MEN | 108.928 | 100.710 | 0 | 427 | - | 0,42 |
| PRİM MEN | 270.632 | 126.853 | 1.189 | 1.189 | 0,44 | 0,94 |
| REEL MEN | 296.450 | 30.910 | 0 | 0 | - | - |
| RİVA MEN | 285.550 | 234.321 | 0 | 0 | - | - |
| SAN MEN | 170.663 | 127.702 | 0 | 0 | - | - |
| SAYILGAN MEN | 89.355 | 84.962 | 0 | 0 | - | - |
| ŞEKER YAT | 526.679 | 271.117 | 14.000 | 0 | 2,66 | - |
| ŞETATBORSA | 105.835 | 54.400 | 0 | 0 | - | - |
| SINAİ YAT | 366.731 | 232.710 | 0 | 0 | - | - |
| SİTE YAT | 184.608 | 152.874 | 0 | 0 | - | - |
| SOYMEN MEN | 393.282 | 130.214 | 0 | 25.000 | - | 19,20 |
| STOK MEN | 179.325 | 104.967 | 0 | 0 | - | - |
| STRATEJİ | 307.827 | 286.420 | 218.999 | 7.714 | 71,14 | 2,69 |
| SÜMER YAT | 370.267 | 169.372 | 0 | 0 | - | - |
| TACİRLER MEN | 4.777.120 | 1.845.416 | 29.868 | 18.760 | 0,63 | 1,02 |
| TAIB YAT | 330.252 | 257.997 | 0 | 0 | - | - |
| TAKSİM MEN | 199.773 | 141.764 | 1.580 | 1.580 | 0,79 | 1,11 |
| TAN MEN | 82.544 | 49.707 | 0 | 0 | - | - |
| TARİŞ YAT | 426.196 | 243.790 | 9.785 | 0 | 2,30 | - |
| TAT MEN | 282.520 | 205.871 | 40.917 | 0 | 14,48 | - |
| TEB YAT | 1.630.040 | 398.343 | 3.039 | 0 | 0,19 | - |
| TEKFEN MEN | 421.972 | 330.123 | 21.133 | 0 | 5,01 | - |
| TEKSTİL MEN | 574.436 | 278.115 | 0 | 0 | - | - |
| TEKTAS MEN | 126.438 | 57.832 | 46.557 | 14.494 | 36,82 | 25,06 |
| TEZAL MEN | 118.441 | 73.762 | 0 | 0 | - | - |
| TİCARET YAT | 495.120 | 273.132 | 0 | 0 | - | - |
| TOPRAK MEN | 778.626 | 277.081 | 0 | 0 | - | - |
| TOROS MEN | 258.466 | 123.503 | 12.436 | 0 | 4,81 | - |
| TURKISH MEN | 330.410 | 199.106 | 0 | 0 | - | - |
| ULUS MEN | 412.971 | 312.616 | 0 | 0 | - | - |
| ULUSAL YAT | 1.075.487 | 658.580 | 0 | 0 | - | - |
| UNİVERSAL | 407.604 | 322.206 | 21.665 | 21.665 | 5,32 | 6,72 |
| VAKIF YAT | 1.129.450 | 807.293 | 0 | 0 | - | - |
| YAPI KREDİ YAT | 4.393.743 | 2.976.540 | 0 | 5.435 | - | 0,18 |
| YAŞAR YAT | 759.362 | 722.789 | 862 | 0 | 0,11 | - |
| YAT FİNANSMAN | 1.028.664 | 836.632 | 18 | 13 | 0,00 | 0,00 |
| YURT MEN | 390.068 | 213.325 | 0 | 0 | - | - |
| ZİRAAT YAT | 846.909 | 172.584 | 0 | 0 | - | - |
| TOPLAM | 89.371.067 | 63.363.919 | 13.443.595 | 576.670 | 15,04 | 0,91 |
|
Copyright © 1999, MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. - Tüm hakları saklıdır
|
