Enerji Bakanı Hilmi Güler ile İran Petrol Bakanı Kazım Vaziri Hamaneh başkanlığında yapılan müzakerelerde transit restleşmesi yaşandığı öğrenildi.
İran, Türkiye'den kendisi ortak olmadan transit hakkı vermesini istedi. Türkiye bunu reddedince İran, "O zaman LNG yapıp satarım" restini çekti. İran gazının Avrupa'ya aktarımın alacağı paranın değmeyeceğini vurgulayan Türkiye de, "Biz transit olacaksak siz de olun. Türkmen gazını İran üzerinden transitle Türkiye'ye getirelim" restini çekti.
Bu restleşme karşısında daha önce Türkmen gazının sözünü bile açtırmayan İran ilk kez, üç ülke arasında görüşmelerin yapılmasına onay verdi.
İran,
gazın Türkiye üzerinden Avrupa'ya aktarılması için transit hakkı verilmesini talep etti. Boru hattı yapımı ve gaz satışını kendisi yapmak isteyen İran, Türkiye'ye yalnızca geçiş ücreti ödemeyi teklif etti. Türkiye ise bu teklifi reddederek, "Transit ücreti bizim için yeterli değil. Beraber şirket kuralım, ticareti de beraber yapalım" önerisinde bulundu.
İRAN MASADAN KALKIYORDU
İran'ın, "Başka ülkeden gelirse de yine siz transit olursunuz" önerisi de Türkiye'yi ikna etmedi. Başka ülkeden transit için ortada somut proje olmadığını ifade eden Türkiye kanadı, Avrupa'ya gaz satışı için ortaklık teklifinde ısrarcı oldu.
İran heyeti bu teklife önce kesin bir şekilde karşı çıktı. Hatta İran Petrol Bakan Yardımcısı Muhammed Hadi Nejad Hossenian, bu işin olmayacağını ifade ederek, "Tamam o zaman. Biz de gazımızı LNG yapıp dünya pazarlarına ulaştırırız" restini çekti. GÜLER ÖZEL GÖRÜŞMEDE İKNA ETTİ
İran heyetinin bu tavrı, Güler'in konuk bakan ile ikili görüşmesinde değişti. Güler'in özel görüşmede İranlı bakana, "Her şeyin bir karşılığı var" dediği öğrenildi. Bakanlar özel görüşmenin ardından heyetlerle birlikte toplantıya geçince, İran'ın Türkiye ile ortak şirket kurarak gazı Avrupa'ya aktarımı konusunda yumuşadığı görüldü.
BİZ TRANSİT OLACAKSAK SİZ DE OLUN
Güler, heyetler arası görüşmede transit pazarlığını ilerletti ve İran'ın gazını Avrupa'ya aktarmak için Türkmenistan'ı koz olarak kullandı. Güler, "Türkiye İran gazı için transit olacaksa, İran da transit olsun. Türkmenistan'dan Türkiye'ye gaz getirelim. Aynı anlaşma olsun" teklifini götürdü.
İran teklife çekinceli yaklaşınca Güler, ısrarla bu önerisini tekrarladı. İran önce, "Türkmenistan ile konuşalım" diyerek konuyu geçiştirmeye çalıştı. Güler, bunun Türkiye ile aralarında bir konu olduğunu vurgulayıp bastırınca, İran üç ülke arasında müzakere yapılmasını kabul etti. Daha önce Türkmen gazı konusunun sözünü bile ettirmeyen İran böylece ilk kez konunun ülkeler arasında görüşülmesini kabul etmiş oldu. Görüşmeler olumlu sonuçlanırsa Türkmenistan'a boru hattı kuracak olan Türkiye, mevcut hatlardan daha ucuza gaz alacak.
FİYAT İNDİRİMİ YOK
İran ile doğalgaz pazarlığında fiyat indirimi konusunda ise gelişme sağlanamadı. İran, Türkiye'nin fiyat indirimi talebine önce, "Halkımıza nasıl anlatırız?" diye karşı çıktı. İran'ın arz ve kalite konusundaki eksiklikleri anımsatmasıyla beraber fiyat indirimi vurgusu yapılınca İran kanadı, "Tahkim varken neyi konuşacağız?" yanıtını verdi. Bunun üzerine Türk kanadı, Rusya ile de tahkim süreci içinde fiyat pazarlığı yapıldığını, anlaşma sağlandıktan sonra tahkimden vazgeçildiğini anlattı. Türkiye'nin, "Sizinle de anlaşırsak tahkimi geri çekeriz" teklifi İran tarafından kabul görmedi.
TPAO SİTEMİ
Toplantıda, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) İran'da petrol arama için yaptığı başvurularda hiç destek bulamadığı belirtildi. TPAO'nun tek başına veya ortaklı arama faaliyetinde bulunmak isteğine karşı İran, TPAO'ya destek sözü verdi. İran, ham satış dışında işlenmiş ürün satışının da çok karlı olduğunu belirterek, "Fizibilite yapılsın. Türkiye'de uygun bir yerde rafineri kuralım" önerisi de Türkiye heyetince memnuniyetle karşılandı. (ANKA)
Güler-Hamaneh restleşmesi
