|
Sisin içinden
Amerikan Dışişleri Bakanı Rice'ın tutumu ve söyledikleri açık. İsrail'in Lübnan'da başladığı işi bitirmesi için Washington koşulsuz destek sağlıyor ve diplomatik çözüm çabalarını ağırdan alıyor. Geçen hafta sağlanan jet yakıtının yanı sıra "akıllı füzeler" de artan bir hızla gönderiliyor.
Bu durumda Rice, Asya'dan döndüğünde ateşkes için gerekli gördüğü koşulların gerçekleşmiş olacağına inanıyor. Varılacak herhangi bir anlaşmanın asgari koşulu ise Hizbullah'ın silahsızlandırılması. Ardından Lübnan ordusunun, uluslararası güç desteğiyle güney sınırına gelmesi. Hizbullah'ın o ölçüde zayıflayıp zayıflamayacağı, diğer Lübnanlıları tutumunun ne olacağı ise şimdilik meçhul.
Lübnan'ın güneyinde sıkışmış nüfus, kendisine söyleneni yaparak kaçmaya çalışıyor. Ancak yollar bombalandığından bu da kolay değil. Beyrut'takiler şehrin bir hayalet şehre döndüğünü söylüyor. Yıkıntının ardından ülkeyi maddi ve manevi olarak toparlamanın ne denli güç olacağı ortada.
İran'ın amacı ve kral...
Savaşın vicdanları yaralayan insani boyutunun ötesinde bir stratejik hesaplaşmanın parçası olduğuna kuşku yok. Burada yalnızca ABD ve İsrail tarafının stratejik hesaplarına bakmak yanlış. Zira asıl önemli hamleler birkaç yıldır İran tarafından yapıldı. Irak Savaşı'nın ardından İslam Cumhuriyeti gayet koordineli bir şekilde bölgesel hakimiyet yönünde adımlar attı. Bu bağlamda Ahmedinejad'ın İsrail'in yok olmasını talep eden, soykırımı reddeden söylemi bir hedef kaydırma amacı güdüyordu.
Olivier Roy'un cuma günü Le Monde gazetesinde yazdığı gibi, İran "kısa vadeli çıkarların, uzun vadeli stratejiye eklemlendiği tutarlı bir stratejiye sahip tek aktör". Kısa vadede nükleer ihtirasları nedeniyle üzerine gelecek ABD ve Avrupa kaynaklı baskılardan kurtulmaya çalışıyor. Bu nedenle Hamas ve Hizbullah üzerindeki etkisiyle İsrail üzerinde baskı yaratırken aslında kendisine saldırmanın maliyetini ortaya koyuyor.
Tahran'ın uzun vadedeki hedefi ise Körfez bölgesinin kralı olmak. Bölgesel güç olmaya çalışırken kısa vadede Hamas ve Hizbullah'a verdiği destekle Arap kitlelerini arkasına alıyor. Antisiyonizm ve anti emperyalizm söylemleriyle kendisine karşı Sünni Arap milliyetçisi bir tepkinin şekillenmesini engellemeye çalışıyor. Nihayet de bölgesel güç olmasından korkan çevredeki Arap devletlerini kendi kamuoyları karşısında güç duruma sokuyor.
Şii-Sünni güç çatışması
İran'ın bir Şii gücü olması, Irak'ta giderek şiddet kazanan iç savaşın mezhepler arası özelliği aslında İran'a zarar verecekken vermiyor. Zira kitleleri Filistin meselesi ve İsrail karşıtı söylemiyle en azından nötralize ediyor.
Sünni Arap rejimleri açısından ise bu durum tam bir kâbus. Irak'ın Şiilerin denetiminde olmasına karşı onlar da Sünnileri destekleyerek aslında bir karşılık veriyor. Hizbullah ve Suriye üzerinden Şii İran'ın, bölgede Sünni hakimiyetini kırması düşüncesi kabul edilir gibi değil.
İran'ın bölgesel güç olma yönündeki sağlam açılımları Mısır, Suudi Arabistan ve Ürdün'ün zımnen İsrail'in yanında yer almalarına yol açtı. Hizbullah'ın ciddi şekilde zayıflatılması İran'a vurulmuş bir darbe de olacak. Bunun ardından da Ortadoğu'da Şii hilalini kırmaya yönelik adımlar atılacaktır. ABD'nin de desteklediği bu tür bir gelişmenin önünde ise iki engel var.
Birincisi İsrail'in vur deyince öldürmesi. İkincisi ise gene İsrail'in Filistinlilerin ulusal haklarını tatmin etme konusunda ciddi bir diyaloğa girmemesi. Bu gerçekleşmedikçe de İran elinde kartlar tutmayı sürdürecektir.
|
