Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu,Tüpraş'ın yüzde 51 hissesinin Koç-Shell konsorsiyumuna 4.14 milyar dolara blok satışına ilişkin ihale komisyonu kararının yürütmesini durdurdu. Ancak hisseleri alan konsorsiyumdan bir yetkili ve hukukçular "fiili imkansızlık" savıyla bu işlemde geri dönüşün mümkün olmadığını söylüyorlar.
İtirazı yapan ve Tüpraş'ta örgütlü Petrol-İş sendikasının Genel Başkanı Mustafa Öztaşkın Reuters'a açıklamasında, Danıştay'ın en üst kurulunun kararının, sendikanın ihale komisyonu kararının yürütmesinin
durdurulması ve iptali için Danıştay 13. Dairesinden açtığı davada ilgili dairenin yürütmenin durdurulmasına gerek olmadığı yönündeki kararı sonrasında yaptığı temyiz başvuruyla alındığını söyledi.
Ancak Koç-Shell konsorsiyumundan bir yetkili yaptığı açıklamada "Gerekçeli kararı görmeden tam bir şey söylemek mümkün değil. Eğer bu karar devirden önce verilmiş olsaydı, o zaman etkili olabilirdi ancak devrin tamamlanması ve paranın da ödenmiş olması geri dönülmez bir yol olarak görünüyor" dedi. Aynı yetkili konsorsiyumun öğleden sonra acil bir toplantı yaparak durumu değerlendirileceğini söyledi.
Uzmanlar, Tüpraş'ın devir işleminin gerçekleştirilmiş olması nedeniyle geri dönüşün mümkün olmadığını ve hükümetin geçmişteki benzer durumları da dikkate alarak, Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun nihai kararının iptal yönünde çıkması durumunda bile geri dönüşün olamayacağını ve geçmişte Bakanlar Kurulu'nun benzer durumlarda "fiili imkansızlık" gerekçesiyle satışın devamı yönünde karar aldığını hatırlatıyorlar.
Bunlar arasında Çitosan'a ait beş çimento fabrikası, Usaş-Havaş Yer Hizmetleri, Giresun ve Hopa Limanları, Karabük Demir Çelik Fabrikaları ile Sümer Holding Nevşehir İşletmesi yer alıyor. Çimento fabrikaları ile Usaş'ta ihalelerin iptal işlemlerini uygulamama kararını Bakanlar Kurulu alırken, diğerlerinde ise özelleştirme işlemlerinde nihai karar organı olan ÖYK'nın kararıyla satışlar devam etmişti.
Özelleştirme davalarını yakından izleyen bir hukukçu, Tüpraş'ta Danıştay kararının uygulanıp uygulanmayacağına Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun (ÖYK) karar vereceğini belirterek, "Mahkeme kararının uygulanması zorunlu. Ancak geçmişteki örneklerde olduğu gibi 'filli ve hukuki imkansızlık gerekçesiyle' kararın uygulanmasını beklemiyorum" dedi.
"Bu noktada tartışılacak konu, filli imkansızlık var mı yok mu" diyen aynı hukukçu, ayrıca mahkeme kararlarının geriye dönük uygulanmasının zor olduğunu belirtti.
Bazı uzmanlar ise devir işlemlerinin yeni tamamlanmış olması ve alıcı firmanın henüz yatırım yapmamış olması nedeniyle Tüpraş hisselerinin geri alınması gerektiğini ifade ediyorlar. PETROL-İŞ: KARAR HEMEN UYGULANMALI
Petrol-İş sendikasının avukatı Gökhan Candoğan,"Kararın hemen uygulanması gerekir, aksi halde suç olur" dedi. Candoğan, şartnamedeki hukuka aykırılıkların bu aşamada giderilmesi mümkün olmadığı için ihalenin iptal sürecine girdiğini söyledi ve kararın uygulanmaması halinde Petrol-İş'in meşru tüm yollara başvuracağını belirtti.
Öztaşkın da "Eğer burası bir hukuk devletiyse mutlaka paranın geri ödenmesi ve hisselerin kamuya geri verilmesi gerekiyor" dedi.
Bu arada Ocak sonunda devrin yapıldığı Tüpraş'la ilgili bu karar konusunda Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) da gerekçeli kararın görülmesinden önce herhangi bir değerlendirme yapmayacaklarını söylediler.
HİSSELER İŞLEME KAPALI
Karardan sonra Tüpraş hisseleri yüzde 6 civarında düştü ve 25.75 YTL'ye kadar geriledikten sonra yüzde 5.41 kayıpla 26.25 YTL'den işleme kapatıldı. İMKB ayrıca Koç Holding ve Aygaz hisselerini de işleme kapadı. İşleme kapatıldığında Koç hisseleri yüzde 1.35 kayıpla 7.30 YTL'den, Aygaz ise yüzde 1.75 kayıpla 5.60 YTL'deydi.
Avusturya merkezli banka CAIB'ten kıdemli analist Robert Rethy, "Bu aşamada işlemin geri çevrilmesi çok zor görünüyor. Petrol-İş'in itirazları konusu halledilebilir gözüküyor" dedi ve ekledi: "Ancak herhangi bir iptal, gelecekteki yabancı sermaye girişleri açısından olumsuz etkiye sahip olabilir."
Meksa Menkul Değerler Araştırma Müdürü Tuncay Turşucu, "Bu olumsuz bir haber. İhale olmuştu ve Koç'a devredilmişti. Koç da kredi bu işlem için bir sürü kredi aldı. Hiç beklenmiyordu. Gündemde bile değildi. Hukuki prosedürü bilmiyoruz ama kötü oldu. Tüpraş'a satış geldi. Geneli de etkiledi" dedi. DANIŞTAY'IN EN ÜST KURULUNUN KARARI
Kararları nihai olan Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu, Tüpraş'ın yüzde 51'lik hissesinin blok satışına olanak sağlayan 3 ayrı işlemle ilgili Danıştay 13. Dairesi'nin verdiği yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin karara yapılan itirazları görüştü. Bu davaların tamamı Petrol-İş tarafından açılmıştı.
Kurul, Tüpraş'ın yüzde 51 oranındaki kamu hisselerinin blok satış yoluyla özelleştirilmesine ilişkin 6 Nisan 2005 tarihli Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının yürütmesinin durdurulması isteminin reddine yönelik itirazı yerinde görmedi. Kurul, Tüpraş'ın yüzde 51 oranındaki hissesinin özelleştirilebileceğine karar verdi.
Kurul, Tüpraş'ın yüzde 51 oranındaki kamu hisselerinin blok satış yoluyla özelleştirilmesine ilişkin 29 Nisan 2005 tarihli ihale şartnamesinin yürütmesini ise durdurdu.
Kurul ayrıca, Tüpraş'ın yüzde 51 oranındaki kamu hisselerinin blok satış yoluyla özelleştirmesine ilişkin yapılan ihaleyi sonuçlandıran 12 Eylül 2005 tarihli ihale komisyonu kararının da yürütmesinin durdurulmasını kararlaştırdı.
Kurulun, ihale şartnamesindeki bazı hükümlerin 4046 sayılı Özelleştirme Yasası'nın hükümlerine aykırı olduğuna, bunun sonucunda yapılan ihalenin de yasaya aykırı olduğuna işaret ettiği öğrenildi.
Enerji Yatırımları AŞ olarak adlandırılan ve sermayesini hisse devri sonrasında 3.3 milyar YTL'ye yükselten konsorsiyumda Koç Holding'in yüzde 75, Koç şirketleri Aygaz'ın yüzde 20 ve Opet'in yüzde 3 hisseleri bulunuyor. Küçük ortak Shell Overseas Investments'ın yüzde 1.9, The Shell Company of Turkey'in yüzde 0.1 hissesi bulunuyor.
PETROL-İŞ YENİ DELİLLER SUNACAĞINI SÖYLEMİŞTİ
Öztaşkın geçen hafta düzenlediği basın toplantısında Koç ve Shell arasındaki hukuki ilişkiyi belirleyen ticari hükümlerin mahkemedeki davalar için yeni deliller olarak sunulacağını söylemişti. Ancak Danıştay'ın en üst kurulunun bugün açıklanan kararının bu yeni delillerle bağlantılı olup olmadığı bilinmiyor.
Öztaşkın Türkiye tarihinin en büyük özelleştirme işlemlerinden biri olan Tüpraş satışı konusunda "kamuoyuna daha önce açıklanmamış" bazı bilgi ve belgelere ulaştıklarını söylemiş ve şunu belirtmişti:
"Tüpraş satışında hissede küçük kazançta büyük pay Shell'in olacak. Tüpraş özelleştirmesinden en büyük kazancı sağlayacak olan Shell, Türkiye halkını ikna için Koç'u vitrine koymuştur."
Öztaşkın'ın verdiği bilgiye göre, mahkemeye sunulan yeni bilgiler arasında Koç ve Shell arasındaki hukuki çerçeveyi belirleyen Ortak Girişim Beyannamesi, Ortak Girişim Anlaşması, Teknik Servis Anlaşması, Ham Petrol Tedarik Anlaşması ve İhracat Anlaşması gibi belgelere dayanan bilgiler yer alıyor.
Bunlara göre, Koç, Shell'in onayı olmaksızın Tüpraş'taki temettü politikasını değiştiremeyecek, Tüpraş'ın ham petrol ithalatının en az yüzde 40'ı ve ürün ihracatının yüzde 50'si bir Shell şirketi olan Shell International Trading and Shipping Company Ltd (Stasco) üzerinden yapılacak.
Konsorsiyum yetkilileri Tüpraş'ın ithalat ve ihracatının Stasco üzerinden yapılması ile ilgili hükümleri teyit ettiler ancak bir yetkili, "Bu hükümler zorunlu değil, ancak uygun rekabet koşullarının oluşması durumunda bunlar yapılacak. Özellikle hampetrol ithalatında rekabet koşulları kesin aranacak bir unsur" dedi.
"TÜPRAŞ'ta satıştan geri dönüş yok"
