Hanehalklarının 2004 yılında tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 27 ile konut ve kira harcamaları, en düşük payı da yüzde 2.1 ile eğitim hizmetleri harcaması aldı.
Bu arada geçen yıl, hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması ise 889.4 milyon lira olarak tahmin edildi. Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) 2004 Hanehalkı Bütçe Anketi sonuçlarına göre, geçen yılki hanehalkı harcamalarının yüzde 26.4'ünü gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 9.5'ini ulaştırma, yüzde 6.5'ini giyim ve ayakkabı, yüzde 4.3'ünü
alkollü içecek, sigara ve tütün, yüzde 6.6'sı ev eşyası, yüzde 2.2'si sağlık, yüzde 4.5'i haberleşme, yüzde 2.5'i kültür ve eğlence, yüzde 4.5'i otel, lokanta, pastane ve yüzde 3.9'u çeşitli mal ve hizmetler oluşturdu.
Bu rakamlar önceki yıl, konut ve kira yüzde 28.3, gıda ve alkolsüz içecekler harcamasında yüzde 27.5, ulaştırma yüzde 9.8, giyim ve ayakkabı yüzde 6.3, alkollü içecek, sigara ve tütün yüzde 4.1, ev eşyası yüzde 5.7, sağlık yüzde 2.2, haberleşme yüzde 4.3, kültür, eğlence yüzde 2.2, otel, lokanta ve pastane yüzde 4.1, eğitim yüzde 2, çeşitli mal ve hizmetler ise yüzde 3.5 oranında idi.
Buna göre 2003 yılıyla karşılaştırıldığında, 2004'te gıda, konut, ulaştırma harcamalarının gerilediği, alkollü içecek, sigara ve tütün, giyim ve ayakkabı, ev eşyası, haberleşme, kültür ve eğlence, otel, lokanta ve pastane ile çeşitli mal ve hizmetler harcamalarının ise arttığı görülüyor.
AYLIK ORTALAMA TÜKETİM HARCAMASI
Bu arada aylık ortalama tüketim harcaması, değer olarak 2003 yılında toplam 12 katrilyon 360 trilyon 313.5 milyar lira iken, 2004 yılında bu rakam 15 katrilyon 206 trilyon 488.6 milyar liraya yükseldi.
Türkiye'de hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması ise 2004 yılında 889 milyon 448 bin 468 lira olarak tahmin edildi. 2003 yılında söz konusu rakam 738 milyon 171 bin 768 lira idi.
Geçen yıl ''kentsel'' yerlerde hanehalkları ayda ortalama 1 milyar 17 milyon lira tüketim harcaması yaparken, ''kırsal'' yerlerdeki haneler ise ortalama 663 milyon lira tüketim harcaması gerçekleştirdi.
ZENGİN-YOKSUL ARASINDAKİ FARK
Toplam tüketim içinde en zengin yüzde 20'nin payı, en fakir yüzde 20'lik kesimin 4.1 katına indi. Bu oran 2003 yılında 4.5 kat seviyesinde bulunuyordu.
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) 2004 Hanehalkı Bütçe Anketi sonuçlarına göre, milli gelirden aldığı pay açısından en fakir kesim olan 1. grubun toplam tüketim harcamaları içinde 2003 yılında yüzde 8.8 seviyesinde olan payı 2004 yılında yüzde 9.1'e yükseldi. Buna karşılık en yüksek gelire sahip olan ve 5. grupta yer alan yüzde 20'lik kesimin toplam tüketim içindeki payı ise yüzde 39.8'den yüzde 38'e indi.
Böylece, 2003 yılında en zengin grup ile en fakir grup arasında 4.5 kat olan tüketim harcamaları içindeki pay farkı 4.1 kata geriledi. Aynı dönemde 2'inci gruptaki yüzde 20'nin tüketim içindeki payı çok fazla değişmezken yüzde 13'den 12.9'a geriledi.
Üçüncü yüzde 20'lik dilimde yer alanların tüketim içindeki payı yüzde 16.7'den yüzde 17.2'ye, 4. yüzde 20'lik dilimde yer alanların payı ise yüzde 21.7'den yüzde 22.7'ye çıktı.
GIDA HARCAMALARI
En fakir grup olan 1. grubun 2003 yılında yüzde 13.1 olan gıda tüketimi içindeki payı 2004 yılında yüzde 13.7'ye çıktı. 2. yüzde 20'lik grubun gıda tüketimi içindeki payı yüzde 16.9'dan yüzde 16.8'e, en üst gelir grubu olan 5. grubun payı yüzde 28.2'den yüzde 27.7'ye, 3. grubun gıda harcamaları içinde yüzde 19.5 olan payı yüzde 19.4'e düşerken, 4. grubun payı yüzde 22.2'den yüzde 22.4'e yükseldi.
DAR GELİRLİNİN ALKOL VE SİGARA TÜKETİMİNDEKİ PAYI
En az gelire sahip yüzde 20'lik 1. dilimin alkollü içecekler, sigara ve tütün dalı ile otel, pastane ve lokanta dışındaki dallarda toplam tüketim içindeki payında artış görüldü.
Bu kesimin toplam alkol ve sigara tüketimi içinde 2003 yılında yüzde 11.3 olan payı 2004'de yüzde 10.7'ye geriledi. Buna karşılık en yüksek gelire sahip 5. grubun alkol ve sigara tüketimi içindeki payı yüzde 31'den yüzde 31.1'e çıktı.
GİYİM VE AYAKKABI TÜKETİMİ
En az gelire sahip ilk yüzde 20'nin giyim ve ayakkabı tüketimi içindeki payı yüzde 6.4'ten yüzde 7.2'ye çıkarken, en üst gelir grubunda bu oran yüzde 44.2'den yüzde 42.2'ye indi.
Konut ve kira tüketimi içinde en az gelire sahip ilk yüzde 20'nin payı yüzde 9.3 ile değişmezken, en yüksek gelire sahip 5. grup dışındaki diğer tüm grupların payı arttı.
En yüksek gelire sahip yüzde 20'lik dilimin payı yüzde 37.5'den yüzde 35.6'ya geriledi.
EV EŞYASI, SAĞLIK HARCAMALARI
Bu arada, ev eşyası tüketimi içinde yüzde 43.4 payı olan en yüksek gelire sahip 5. dilimin payı yüzde 41.1'e düşerken, en düşük gelire sahip 1. grubun payı yüzde 6.4'den yüzde 6.6'ya çıktı.
Ayrıca, ikinci, üçüncü yüzde 20'lik dilimlerin ev eşyası tüketimi içindeki paylarında artış yaşanırken, 4. yüzde 20'lik dilimin tüketimi değişmedi.
Sağlık harcamaları içinde 2004 yılında bir önceki yıla göre payı artan gruplar 1., 2. ve dördüncü yüzde 20'lik gelire sahip kesimlerde oldu.
Söz konusu yıl en yüksek gelire sahip 5. grubun payı yüzde 43.5'den yüzde 40.3'e, üçüncü yüzde 20'lik gelire sahip kesimde ise bu pay yüzde 17.3'den yüzde 15.7Ye indi.
ULAŞTIRMA HARCAMASININ % 53.5'İ EN ZENGİN GRUBUN
Ulaştırma harcamaları içinde 2003 yılı içinde yüzde 58.2 payı olan en yüksek gelire sahip 5. yüzde 20'lik dilimin payı 2004'de yüzde 53.5'e geriledi. Diğer 4 grubun ulaştırma harcamaları içindeki payı ise arttı.
Haberleşme harcamalarında ise en düşük gelir grubunun payı yüzde 6.2'den yüzde 11'e çıkarken, en zengin grubun payı yüzde 44.5'den yüzde 42.3'e geriledi.
DAR GELİRLİNİN EĞLENCE VE KÜLTÜR HARCAMASI ARTTI
Eğlence ve kültür harcamaları içinde yüzde 3.5 olan en düşük gelir grubunun payı 2004'de yüzde 4.2'ye çıkarken, en yüksek gelir grubunun payı yüzde 59.5'den yüzde 54.4'e geriledi.
En az gelire sahip yüzde 20'nin eğitim hizmetleri içindeki payı yüzde 1.2'den yüzde 2.3'e çıkarken, en üst gelir grubunun payı ise yüzde 69.1'den yüzde 59.6'ya indi.
En çok kiraya, en az eğitime harcanıyor
