Yeniden yapılanma

Ortadoğu'da çöken bir düzenin karmaşası ve şiddetiyle, özlenen bir düzenin arayışları eşanlı olarak sürüyor. Buraları kendi bildiği gibi yapılandırma hevesindeki ABD beklemediği bir direnişle karşılaştı. Yapılan işin meşruiyet boyutunu gözardı etmenin bedeli kah ölümcül saldırı, kah iktidarı Amerikalılar'a borçlu olanların bile kendi gündemlerini uygulamaya çalışmaları şeklinde ortaya çıkıyor. Irak'taki ABD varlığının ne kadar süreceği, ortaya nasıl bir Irak çıkacağı meçhul. Amerikan toplumu ise Irak politikasından desteğini çekiyor.
ABD'nin planlarına direnenleri tek bir boyutta değerlendirmemek gerekiyor. Bunlardan bir kısmı Irak Savaşı öncesinde zorla da olsa ayakta kalan rejimlerin kaçınılmaz çöküşünü durdurma peşinde. Soğuk Savaş'ın bitmesiyle dünyanın hemen her bölgesinde başlayan siyasi açıklık, daha fazla katılım, ekonomide serbestleşmeye sonuna kadar direnmek isteyen bölgenin seçkinleri Irak Savaşı'yla birlikte giderek sıkışmaya başladı. Kendi halklarını zapt-ü rapt altında tutmaları zorlaşıyor. Özellikle Suriye ve Mısır'da çarpıcı şekilde gözlemlendiği gibi değişimden de ecelden korkar gibi korkuyorlar.
Daha önemlisi Irak Savaşı bilinen Ortadoğu devletler sistemini ve buradaki iktidar ilişkilerini geri gelmemek üzere değiştirdi. Seksen yıl önce Sünni Araplar'ın mutlak üstünlüğüne dayalı olarak kurulan iktidar yapısı geri gelmemek üzere yıkıldı. Bu anlamda ABD'nin Irak Savaşı ancak devrimle gerçekleşebilecek bir dönüşümü Irak'ta gerçekleştirdi, başka yerlerde de bunun önünü açtı.
Şiiler'in ve Kürtler'in kazandığı siyasal alan, Sünni Araplar açısından kabul edilemez bir durum diye değerlendirildiği ölçüde bu ayrımlara dayalı çatışmalar yükselişe geçti. Sallantıdaki rejimlerin ABD'nin demokratikleşme söylemi nedeniyle daha da fazla sıkışmaları çaresizliklerini de arttırıyor. Ancak devlet cenderesinin gevşemesi ABD'nin Arap toplumlarına yaranmasını da sağlamıyor. Zira bir yandan işgalci konumunda olması diğer yandan Filistin-İsrail çatışmasında dürüst bir arabulucu diye görülmemesi nedeniyle ABD muhalif toplumsal kesimlerle veya toplumlarla düzgün ilişki kuramıyor.

Savaş sonrası politikası lazım
Filistinli gazeteci Rami Huri'nin benzetmesiyle ABD'nin konumu Sovyetler'in 1985'de Afganistan'daki konumunu andırıyor. "Tepeden tırnağa silahlı, teknolojik açıdan üstün, kararlı, kalıcı olacak güce sahip, misyonlarına ve iradelerine inanan, bir saldırıda yüzlerce insanı öldürmeye hazır güçlü savaşçılar... Ancak bunlar mahalle bakkalına gidip özgürleştirmeyi ve korumayı amaçladıkları insanlardan bir çikolata satın alamıyor."
Arap devlet sistemi bu fırtınayı atlatabilecek güce ve beceriye sahip değil. Devlet dışı siyasi örgütlenmelerin dar kapsamı ve bazı durumlarda intikamcı niteliği, evrensel değerlerle siyaset inşa etmeyi zorlaştırıyor. ABD'nin işgalci varlığı, Suriye gibi rejimler üzerindeki baskısı, Filistin meselesinin halen çözülememesi işleri daha da zorlaştırıyor.
Tüm bunlara bakıldığında Türkiye'nin savaş öncesi pozisyonlarının hepsini, istese de istemese de bir kenara atması gerekiyor. Irak Savaşı'yla birlikte ortaya çıkan yeni gerçeklere ve güç kaymalarına uygun, vehimlerden uzak bir siyaset üretmek şart. Türkiye kendi siyasetlerini gözden geçirirken Türkiye içinde etnik milliyetçiliğe dayalı siyaset yapanların mutlaka tecrit edilmesi gerekiyor. Bu bağlamda Kürtler adına siyaset yapma iddiası taşıyanlar PKK'ya karşı açık tavır almak ve şiddeti külliyen reddetmek zorunda. Ancak bu şekilde Türkiye'nin bölgedeki çalkantıdan az hasarla sıyrılması sağlanabilir. Ancak bu şekilde kurulacak yeni Ortadoğu düzenine katkıda bulunabilmek mümkün olur.