 Yargı bağımsızlığı vurgusu
Danıştay'ın 137'inci kuruluş yıldönümünde Cumhurbaşkanı Sezer ve Danıştay Başkanı Çetinkaya yargıda bağımsızlığın önemini vurguladılar. Sezer yargıda keyfiliğe sapmanın önüne geçilmesini isterken
Çetinkaya'da yargıda bağımsızlığın önemine dikkat çekti..
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, yönetimin keyfiliğe sapmasının önlenmesi, haksız uygulamaların önüne geçilmesi ve yönetilenlerin temel hak ve özgürlüklerinin korunabilmesinin ancak etkili bir yargısal denetimle olanaklı olduğunu kaydetti.
Danıştay'ın 137. kuruluş yıldönümü töreni, TODAİE Konferans Salonu'nda yapıldı. Yurtdışı ziyareti nedeniyle törene katılamayan Cumhurbaşkanı Sezer'in gönderdiği kutlama mesajı törende okundu. Mesajında Anayasa'da Cumhuriyet'in değiştirilemez nitelikleri arasında sayılan laik, demokratik, hukuk devleti ilkesinin tüm çağdaş rejimlerin temel niteliği ve toplumların gelişmişlik düzeyinin önemli bir göstergesi olduğunu belirten Sezer, devletin eylem ve işlemlerinin Anayasa'ya, hukukun evrensel kurallarına uygunluğunun yanı sıra, yargısal denetime bağlı olmasının hukuk devletinin vazgeçilmez koşulu olduğunu vurguladı.
Cumhurbaşkanı Sezer, mesajında şunları kaydetti:''Yasama ve yürütmenin, bu bağlamda yönetimin bağımsız yargı tarafından denetlenmesi, denetim sonucu oluşan yargı kararlarının uygulanması, hukuk devletinin işlerlik kazanması yönünden zorunludur.Yönetimin keyfiliğe kaçmasının önlenmesi, haksız uygulamaların önüne geçilmesi, yönetilenlerin temel hak ve özgürlüklerinin korunabilmesi ancak etkili bir yargısal denetimle olanaklıdır. Türk yargısının köklü kurumlarından olan Danıştay, yüksek mahkeme konumuyla Anayasa'da öngörülen görevlerini, Cumhuriyet'in niteliklerine bağlılık içinde, hukuk kurallarından ve çağdaş hizmet anlayışından ödün vermeden başarıyla yerine getirmektedir. Devletin yüksek danışma, inceleme ve karar organı olan Danıştay, diğer yargı organlarımızla birlikte, hukuk devleti ilkesinin evrensel ölçütlerine uygun biçimde gerçekleştirilmesi, geliştirilmesi ve korunmasına yadsınamaz katkıda bulunmaktadır.
Yönetim sisteminin kurum ve kurallarıyla işlemesi yönünden güvence oluşturan Danıştay'ın, görevlerini bugün olduğu gibi gelecekte de yansızlık ve nesnellik ölçütlerine bağlı kalarak yerine getireceğindenkuşku duymuyoruz.
Ülkemizin çağdaş dünyayla bütünleşme kararlılığının yansıması olan hukuk devleti ilkesi, devlet gücünün baskıya dönüşerek kötüye kullanılmasını engelleyen ve demokrasinin yaşatılmasını amaçlayan kurumsal bir yapıyı anlatmaktadır.''
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, mesajında gerçek anlamda hukuk devletinden söz edilebilmesi için, erkler arasındaki dengeli işbirliğinin korunması, yönetim eylem ve işlemlerinin hukuka uygunluğunun sağlanması ve yargı kararlarına uyulması kadar hukuk sistemini etkinleştiren, adalet dağıtımını hızlandıran, yargının sorunlarına çözüm getiren düzenlemelerin yapılmasının büyük önem taşıdığını vurguladı.
Sezer, bununla birlikte yönetenlerin ve kurumların yetkilerini kullanırken; Cumhuriyet'in niteliklerine, evrensel hukuk kurallarının ve Anayasal ilkelerin çizdiği sınırlara özen göstermesinin ve birbirlerinin görev alanı üzerinde siyasal baskı ya da karışma biçiminde algılanabilecek yaklaşımlardan kaçınmasının da zorunlu olduğunu vurguladı.
''YARGI BAĞIMSIZLIĞINA SAYGI GÖSTERMEK VE GÖZETMEK, BÜTÜN DEVLET KURUM VE KURULUŞLARININ GÖREVİDİR''
Danıştay Başkanı Ender Çetinkaya, yargı bağımsızlığına saygı göstermek ve gözetmenin, bütün devlet kurumve kuruluşlarının görevi olduğunu belirterek, ''Özellikle idare, mahkeme kararlarının yerine getirilmesinde isteksiz davranmamalı, kararları şeklen değil özüne ve amacına uygun olarak gecikmeksizin yerine getirmelidir'' dedi.Danıştay'ın kuruluşunun 137. yıldönümü dolayısıyla Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE) Konferans Salonu'nda tören
düzenlendi.
Saygı duruşunda bulunulması ve İstiklal Marşı'nın okunmasıyla başlayan törende, Devlet Opera ve Balesi sanatçıları kısa bir konser verdi.Törene Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, TBMM Başkanı Vekili Sadık Yakut, Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin, Yargıtay Başkanı OsmanArslan, Devlet Bakanı ve Başbakan yardımcıları Abdüllatif Şener ve Mehmet Ali Şahin, Devlet Bakanı Güldal Akşit, Adalet Bakanı Cemil Çiçek, İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu, Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, CHP Genel BaşkanıDeniz Baykal, Sayıştay Başkanı Mehmet Damar, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Nuri Ok, Çankaya Belediye Başkanı Muzaffer Eryılmaz, bazı askeri mahkemelerin başkanları, Anayasa Mahkemesi üyeleri ile hakim vesavcılar katıldı.
Bu arada, Yargıtay 1. Başkan Vekili Mehmet Handan Surlu, salonda kendisine yer ayrılmadığı için töreni terk etti. Danıştay yetkilileri,Surlu'nun törene geleceğini bildirmediği için kendisine yer ayrılmadığını ifade ettiler.
''İDARE, MAHKEME KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİNDE İSTEKSİZ DAVRANMAMALI, KARARLARI ŞEKLEN DEĞİL ÖZÜNE VE AMACINA UYGUN OLARAK GECİKMEKSİZİN YERİNE GETİRMELİDİR"
Törende açılış konuşmasını yapan Danıştay Başkanı Çetinkaya, 38 sayfadan oluşan konuşma metnini özetleyerek okudu.Çetinkaya, hukukun üstünlüğü esas olan devlette, kişinin vazgeçilmez hak ve özgürlüklerinin güvence altına alındığını, yasama ve yürütme organının yetkilerinin ise sınırlandırıldığını söyledi.Hukukun üstünlüğünün egemen olması ve hukuk devleti ilkesinin işlerlik kazanabilmesi için bu kavram ve değerlerin Anayasa ve yasalarda olduğunu kadar toplum bilincinde de yer alması ve benimsenmesi gerektiğini anlatan Çetinkaya, ''Yargı erkinin yürütme veyasama erkinden bağımsız, özgür ve güvenceli olması, her türlü baskıdan ve siyasi müdahalelerden uzak çalışması, hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü ilkesinin gerçekleştirilmesi yönünden temel zorunluluktur'' diye konuştu.
Yargının, yasama ve yürütmenin üstün gücünü hukuk ile sınırlamak ve hukuka aykırılıkları önlemek işlevini üstlendiğini vurgulayan Çetinkaya, devletin bütün işlemlerinin hukuka uygunluğunun sağlanmasında en etkili yolun, yargısal denetim olduğunu ifade etti.Cumhurbaşkanı'nın tek başına yapacağı işler ve Yüksek Askeri Şura kararlarının da aralarında bulunduğu bazı kararların, yargı denetimi dışında bulunduğunu anımsatan Çetinkaya, ''Bu konuların yargı denetimidışında bırakılmasının, Cumhuriyetimizin hukuk devleti niteliği ile bağdaşmadığı kuşkusuzdur. Hak ve özgürlük çağı olarak kabul edilen günümüzde gerek Anayasal gerekse yasal düzenlemelerle yargı denetimi dışı bırakılan konular ayıklanmalı ve pozitif hukukumuzdan bir an evvel çıkarılmalıdır'' dedi.
Çetinkaya, bu konuya Anayasa değişikliği çalışmalarında yer verilmesini istedi.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HAKİM TEMİNATI
Yargı bağımsızlığının, hukuk devletinin en belirgin özelliği ve kuvvetler ayrılığı ilkesinin bir gereği olduğunu vurgulayan Çetinkaya,şöyle devam etti:
''Yargı bağımsızlığına saygı göstermek ve gözetmek, bütün devlet kurum ve kuruluşlarının görevidir. Yargı, bağımsız, yansız ve güvenceli değilse hak ve özgürlükler tehlikeye düşer, hukukun üstünlüğü sağlanamaz. Mahkemelerin bağımsızlığı, yargı erki olarak yasama ve yürütme organına karşı bağımsızlığı ifade ederken, hakim ve savcı bağımsızlığıise maddi ve manevi baskı ve etki altında kalmadan, her türlü kaygıdanuzak, Anayasa'ya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaat doğrultusunda karar verilmesi anlamını taşır.Hakimlik ve savcılık teminatı, yargıya tanınan bir ayrıcalık olmayıp, mahkemeye başvuran yurttaşlar için kabul edilmiş bir güvencedir. Hakimlik ve savcılık teminatı bir dokunulmazlık da değildir.''
EVRENSEL İLKELER
Mahkemelerin bağımsızlığı ve hakim teminatının sağlanması bakımından Anayasa ve yasalarda yer alan düzenlemelerin yeterli olmadığını belirten Çetinkaya, bunun temini için hakimlik ve savcılık mesleği ve yetkili karar organları ile ilgili maddelerin yeniden ele alınması ve evrensel ilkelerin iç hukuka taşınması gerektiğini kaydetti.
Çetinkaya, Adalet Bakanlığı emrinde çalışan bir müfettişin hakim ve savcılar üzerinde söz sahibi olmasının, yargı bağımsızlığı ve hakimteminatıyla bağdaşmadığını belirtti.Yargı organlarının bağımsızlığının, kararlarına saygıyı gerekli kıldığını ifade eden Çetinkaya, ''Özellikle idare, mahkeme kararlarının yerine getirilmesinde isteksiz davranmamalı, kararları şeklen değil özüne ve amacına uygun olarak gecikmeksizin yerine getirmelidir'' diye konuştu.
Yargı organlarının bağımsızlığının sağlanmasında, basın ve medya kuruluşlarının da içinde yer aldığı üçüncü kişilere de önemli görevlerdüştüğünü kaydeden Çetinkaya, basının, yargı mercilerinin önünde bulunan veya yargıya intikal edecek konularda doğru ve tarafsız haber vermesi, kişileri hedef alarak kitleleri yönlendirmeye çalışmaması gerektiğini söyledi.
Çetinkaya, her türlü olumsuzluğa rağmen bağımsız Türk adaletinin insanlar için en büyük teminat olduğu gerçeğinin, hiç bir zaman göz ardı edilmemesi gerektiğine işaret etti.
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun oluşum şekli görev ve yetkilerinin çoğu kez tartışma ve eleştiri konusu olduğunu ifade eden Çetinkaya, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun yargı mensuplarının beklentilerine cevap verecek şekilde yapılandırılması, görev ve yetkilerinin yeniden düzenlenmesi konusundaki geçmiş yıllarda da dile getirdiğini görüş ve önerilerini yineledi.
Çetinkaya, kurulun yapısının gecikmeksizin değiştirilmesini, Yargıtay ve Danıştay üyelerinin, yüksek yargı organlarının genel kurullarınca seçilmesini istedi. Çetinkaya, ''AB normlarına ulaşmak için uyum yasalarını büyük bir özveri ile çıkaran TBMM ve hükümetin, yargı bağımsızlığı ve hakimlik teminatı yönünden de önem arz eden bu konulara Anayasa değişiklikleri sırasında yer vermesini bekliyoruz'' dedi.
DANIŞTAY'IN İDARİ YÖNÜ ZAYIFLATILIYOR
Danıştay'ın idari yönünün her geçen gün Anayasa ve yasalarda yapılan değişikliklerle zayıflatıldığını, mevzuatta yer alan ancak işletilmesi idarenin inisiyatifinde bulunan başvuru yollarının çoğu zaman kullanılmadığını hatta çoğu zaman yok sayıldığını ifade eden Çetinkaya, kanun tasarı ve tekliflerinin düşünce bildirilmek üzere Danıştay'a gönderilmesi yolunun, Danıştay'ın en eski ve en önemli idari işlevlerinden birisi olmasına karşın uzun zamandır kullanılmadığını söyledi.
Çetinkaya, Danıştay'ın bu görevinin yürütme, yasama organı karşısında bağlayıcı bir yönünün bulunmadığını, ''istişari bir nitelik'' arz ettiğini ifade etti.
|
