Başta Kadir Has Üniversitesi olmak üzere bugüne kadar yaptırdığı okullara 300 milyon dolar harcayan Kadir Has, önümüzdeki hafta doğuda dört ilköğretim okulunun temelini daha atıyor. Has, 'Hayırseverlikte bir numarayım' diyor.
Hayırseverlik. Koca puntolarla yazılacak büyük erdem. Kimileri sanır ki sahip oldukları zenginlikler, kendileriyle birlikte öbür dünyaya, toprağın da altına inecek. Ne paylaşabilir, ne akıllı işlere yatırıp, istihdama ve üretime dönüştürür ne de kendilerine bir fayda sağlar. Kimileri de var ki 'tamam artık' der. Bu zenginlik, bu para yeter bana da, çocuklarıma da' ve ya daha çok üretim yapıp, yüzbinlere iş sağlar ya da işte bugün Misafir Odası'na konuk olan büyük hayırsever Kadir Has gibi Türkiye'nin en büyük sorununa biraz olsun derman olmak için eğitime harcayıp durur. 1958'te memleketi Kayseri'de yaptırdığı ilkokulun açılışında 'Bir okul yaptırmak bin kişiyi hapishaneye düşmekten kurtarır' diyen baba Nuri Has'ın kendisinden bin kat daha hayırsever olan oğlu Kadir Has bugün 85 yaşında. 'Babamdan bana kalan, belki de en güzel miras hayırseverlik' diyecek kadar yaptığı işe tutkun. Türkiye'nin köklü sanayici ailesinin, sanayiye kazandırdıklarını burada sıralamaya gerek yok. Zaten Kadir Has da onlar ön plana çıksın hiç mi hiç istemiyor. Varsa yoksa, yaptırdığı ve yaptıracağı okullar..."Ben paranın esiri değilim. 25 bin öğrencim var, yakında yeni öğrencilerim olacak. Okul yaptırmaya ölünceye kadar devam edeceğim" diyor.
n Kadir Has eşittir hayırsever. Türkiye'nin herhalde büyük hayırseverlerinden biri sizsiniz. Müsadenizle bir numarayım. Bu konuda mütevazı konuşmam. Bir numara benim. Türkiye'de başka bir kimse göremiyorum. Hayır işlerine 300 milyon dolar harcadım.
* Aslında sizin işadamı kimliğinizin hayırseverliğinizden geri kalan yanı yok. Ama onlarla ön planda olmayı seçmemişsiniz. Notlara bakarken görüyorum ki, Türkiye'ye Mercedes Benz sizin girişimlerinizle gelmiş... Hanımefendi ben şimdi yanlızca hayırsever değilim aynı zamanda büyük işadamıyım. Dünyaca ünlü Mercedes'i getirdim. Burada otobüs, kamyon ve motor fabrikası kurdular. Coca-Cola'yı Türkiye'ye ilk ben getirdim. Akbank'ın da kurucu ortağıyım. Yani benim iş hayatımda büyük çalışmalarım oldu. Evet dediğiniz doğru, bunlarla ön planda olmak istemedim. Neden biliyor musunuz? Bakın büyük firmalara, işte Coca- Cola'ydı, Mercedes'ti, bütün büyük markalar ve fabrikalar... Bunların hepsi geçici. Hiç bir zaman sahibi onlar değil. Ne Koç Grubu müessesenin sahibi ne de örneğin Sabancı Grubu. 100 yıl sonrayı düşünürsek, belki onların da hiç biri olmayacak, yeni insanlar gelecek. Ben de işte bunları bilerek böyle davrandım. Babamdan kalan bir laf var. Babam vaktiyle Adana'da çok güzel bir ev yaptırıyordu. Adamın biri gelmiş ve 'Beyefendi bu ev kimin' diye sormuş. Babam da 'Şimdilik benim' diye cevap vermiş. Adam şaşırmış. 'Ne demek şimdilik benim?' Babam, 'Efendim bu ev benim ama şimdilik, 10 ya da 20 yıl sonra ne olur bilemem' demiş. Şimdi işte babamın dediği çıktı. O ev yıkıldı, yerine apartmanlar yapıldı. Yine babamın fabrikaları vardı. Şimdilik dediği fabrikalar bizim elimizden gitti. Gitti dediğim öyle icap ettiği için el değiştirdi. Yani demek istiyorum ki hayatta sahip olabileceğin tek şey hayır işlerin. Şu Kadir Üniversitesi'ne 'benim' diyebilirim. Kimse bana nasıl senin diyemez. El değiştirse de tepedeki ismi kimse alamaz.
* Sizin şu ana kadar yaptırdığınız okullar, bu yıl yaptıracağınız 4 yeni okulla birlikte 17'yi bulacak. Nerelerde açılacak yeni okullar? Başbakan Erdoğan'la birlikte önümüzdeki haftasonu gidip temel atacağız. Van, Urfa, Diyarbakır ve Ağrı'da ilköğretim okulları açıyorum. Bu okulların hepsi benim ismimi taşıyor. Demek ki bu okullarla birlikte rekor bende olmuş oluyor. Bugün değil, yarın da 17 okul açacak kimseyi bulabileceğinizi sanmıyorum.
NEYLEYİM PARAYI... * Aslında Türkiye'de sizin kadar zengin işadamlarının sayısı az değil ama hepsi sizin kadar hayırsever değil galiba Hanım kızım bu kolay değil. Efendim, adam zengin, en zengin olabilir. Ama para konusunda insanlar değişiktir. Bazı kimseler zannediyor ki bu para kendisiyle birlikte öbür dünyaya gidecek. Oysa ki bir tek adalet varsa dünyada, o da insanların eşit şartlarla diğer tarafa gitmeleri. 2 metre kaput bezidir bu. Nesi varsa başka burada kalacak. Ama ne yazık ki bugün öyle düşünmüyorlar. Çocuğuma kalsın diyenler çok. Ama garanti mi çocuğunun işleri istediğin gibi yürüteceği. Kendi ismini yaşatsan ya. Çocuğum benim ismimi yaşatır diyorlar. Canım nerden biliyorsun yaşatacağını. Benim babam hayattayken kendi ismini hayır işleriyle yaşattı.
* Peki efendim, 1986'da bir gün bir karar vermiş ve elinizi eteğinizi işlerden çekmiş ve 'ben bundan sonra sadece hayır işleri yapacağım' demişsiniz. Bu kararı nasıl verdiniz? 'Büyük markalar yaratacağım' da diyebilirdiniz ama dememişsiniz. Bu para bana yeter artık düşüncesine mi gelmiştiniz bir de? Bu para bana da çocuklarıma da yeter. Ben hayır işlerini yaparken, çocuklarım da ne yaparlarsa yapsınlar demiyorum. Bir söz vardır, der ki, "İyi evladım var neyleyim parayı. Kötü evladım var, yine neyleyim parayı" İyi evladım varsa çalışıp kazanır, ama kötü evladım varsa para neye yarar yani. Benim çocuklarım işi batırır diye bir düşüncem yok. Vefat ettiğim gün Allah razı olsun derlerse bana yeter. Hepsi isterse gitsin Avrupa'da otursun, benim onlara bıraktığım paraya, onları da çocuklarını da mükemmel yaşatır. Geri kalan da hayır işlerine gidiyor. Çocuklarıma kafi derecede bırakıyorum çünkü. Bana arkamdan diyemez ki çocuklarım bak hepsini hayır işlerine vermiş. Benim adalatimde o yok.
* 17 okul. Bunun sonu var mı? Başka okullar da yapacak mısınız? Tabii ki yapacağım. Hayatta olduğum sürece devamı gelecek. Benden sonra da iki tane oğlum var, inşallah arada sırada benim ismimi yaşatacak yeni okullar yaparlar diye ümid ediyorum.
GENÇLER PARAYI SEVİYOR * Genç işadamlarına tavsiyeniz var mı? Sanki sizin kuşak kadar hayır işi yapmıyorlar. Dünyada parayı sevmek de insanları rahatsız eder. Ben parayı çok sevmem. Rahat rahat hayır işlerine harcarım. En iyi seviyede de yaşarım ama kazancım varsa yaparım. Hesabımı yapmadan bu hayır işlerini yapamam. Zaman gelir ki, bazen kendi kendime karar verir ve hayır işlerini frenlerim. Çocuklarım bile bilmez bunu. Gençlere gelince, hanımfendi bu bir Allah vergisi, inanın ki. Size Türkiye'de en aşağı 20 tane en zengin adam olmuş kişi sayabilirim birer birer. Bugün ailesi yiyecek ekmeğe muhtaç. Bu para durmaz avuçta, gelir ve gider. Bir iş yapar servetini kaybeder. Çocukları yetişmiştir, adam ölür, çocuklar işin kıymetini bilmez, zarar eder. Sizin söylediğiniz genç işadamları bence hayır işini sevmiyorlar. Zorla olmaz ki. Parayı daha fazla seviyorlar. Ben diyorum ki, onlar paranın esiri olmuşlar. Elleri ceplerine gitmez. Ben 17 okul yaptırmışım, inşallah seneye 4 tane daha yaptırırım. Onlar belki bir tane yaptırır ama ömür boyu milleti uyutmaya çalışırlar benim de okulum var diye.
