kapat
   
SABAH Gazetesi
 
  » Yazarlar
    Günün İçinden
    Ekonomi
    Gündem
    Siyaset
    Dünya
    Spor
    Hava Durumu
    Sarı Sayfalar
    Ana Sayfa
    Dosyalar
    Arşiv
    Etkinlikler
    Atina 2004
    Günaydın
    Televizyon
    Astroloji
    Magazin
    Sağlık
    Cumartesi
    Aktüel Pazar
    Otomobil
    Sinema
    Çizerler
Bizimcity
Sizinkiler
emedya.sabah.com.tr
Google
Google Arama
 
Abdurrahman Yildirim @ SABAH
 
Düşük kur tuzağına nereden düştük?
Kurun düşük kalmasına yol açan 10 neden

Düşük kur tuzağına nereden düştük?

Yılın ilk yarısında cari açık 9.94 milyar dolar. 2004 için oluşacak açığın milli gelire oranı yüzde
4.5 dolayında çıkabilir. Bu da, uzun süre sürdürülebilir bir dış açık değil.
Hafta başındaki yazımızda da, milli gelirin yüzde 3.5'i üzerine çıkan cari açıklar için bugüne kadar önlen alınamadığını belirtmiştik. Eğer, bu kez önlemin formülü bulunursa bu da enflasyonu düşürmek gibi, ilk olacak. Ancak bu önlemler alınıncaya kadar iyice incelmiş bir buz üstünde gittiğimiz bilinmeli.

Hata kimde?
Bugünkü program, cari açıktan dolayı girdiğimiz 2001 krizi sonrası hazırlanmışken, nasıl olup da üç yıl sonra ekonomi yine cari açık tehlikesiyle karşı karşıya. Burada kim hata yaptı? Programın danışmanlığını, gözetimini ve denetimini yapan IMF mi, yoksa Türkiye tarafında hükümet veya Merkez Bankası mı?

IMF'nin hatası
2001 krizi başlarken IMF, Türkiye'nin kur rejiminin değişmesi ve dalgalı kur olması için bastırdı. Faizi kontrol edilirken döviz serbest bırakıldı. Merkez Bankası kriz sırasında döviz satmak durumunda kalmadı. Rezervlerini korudu. Bu aynı zamanda Türkiye'nin iç ve dış borçlarını ödeyebilir olarak kalmasını sağladı. Basına yansıyan haberlerden yapılabilecek çıkarımla, dalgalı kura ekonominin çıkarlarından dolayı değil Türkiye'den alacağı olanların isteği ile geçtik.
* Türkiye programı uyguladı, enflasyonu düşürdü, büyümeyi hedeflenenin epey üstüne çıkardı.
* Bu arada, üç partili koalisyondan tek başına iktidara geçtik, siyasi istikrarı yakaladık.
* AB'den müzakere takvimi almaya yönelik atakları yaptık. AB beklentisini devreye soktuk.
* IMF ile yeniden üç yıllık standby anlaşması yapacağımızı açıkladık.
Bu gelişmeler sonucu kurun düşmesi dış ticarette ithalatı, üretimde yabancı aramalı kullanmayı, tasarruf dünyasında dövizden TL'ye geçmeyi, sermaye hareketlerinde yurtdışından yurtiçine para getirmeyi cazipleştirdi. Kur dalgalanmasına dalgalandı ama bu dalga daha çok aşağı yönde oldu. Temmuz rakamlarına göre TL yüzde 40 daha değerli hale geldi. Cari açık 10 milyar dolara vardı.

Türkiye'nin hatası
Talep artışını kontrol etmedik. Ya da bunun kontrolünü sadece faizlerin reel olarak yüksek olmasına bıraktı. Sonuçta yüzde 15 düzeyindeki reel faizlerle de insanlar üretim, yatırım ve tüketim yaptı. Vergi boyutunu gündeme getirmedik. Vergiyle özel gelirleri azaltmayı, harcamaları düşürmeyi tercih etmedik. Hükümet sosyal güvenlik, vergi idaresinin etkinleştirilmesi ile tahsilatın yükseltilmesi, kayıtdışının kayda alınması ve kaçak elektrik kullanımının azaltılması gibi, yapısal önlemleri almadı. Kamu alacaklarını tahsil etmedi. Özel sektöre bırakılan bu kaynaklar talebi körükledi.
Merkez Bankası da faizleri düşürmede bazen eli titrek davrandı. Çünkü gerektiğinde faizi artıramayacağını, bunun Türkiye şartlarında çok zor olduğunu biliyordu. Faizleri ancak yeniden artırıma ihtiyaç duyulmayacak düzeyde düşürdü.

Kurgu baştan yanlış
Sonuçta yüksek reel faizler, artan döviz arzı, siyasi istikrar ile birleşerek kuru düşürdü. Kur düşüşü aynı zamanda enflasyonun inişinde en büyük çıpa görevini üstlendi. Özel sektör de dövizle borçlanmaya, yurtdışından borçlanmaya ağırlık verdi.
Kurun ve cari açığın düzeyi, galiba enflasyonu düşürmenin, bunu yaparken de rekor büyümeyi yakalamanın bedeli olarak karşımıza çıktı. Kriz sonrası hızla toparlanmada herkesi şaşırttık ama kurgu baştan yanlış yapıldı gibi.

Sonuç
"Bazı yenilgiler başarının taksitidir"
Jacop Rıss

YAZARIN ÖNCEKİ YAZILARI
 Not artışı ve uyarı ile patinaja devam   / 19-08-2004
 Düşük kur tuzağına nereden düştük?   / 18-08-2004
 Piyasalar neden patinaj yapıyor?   / 17-08-2004
 Ankara'nın düzeltemediği cari açığı, piyasa düzeltir!   / 16-08-2004
 Insider trading yok, manipülasyon çok   / 13-08-2004
 Büyüme yüzde 10'u bulabilir   / 12-08-2004
 Bütçe açık dipte, cari açık tepede   / 11-08-2004
 Petrol şokuna daha çok yol var   / 10-08-2004
 Yeni program ve taze kaynakla ekonomide yeni hamle fırsatı   / 09-08-2004
 Yerliler ava giderken avlanıyor   / 06-08-2004
ABDURRAHMAN YILDIRIM
İki reyting kuruluşunun iki farklı bakışı
Merkez...
Her takımın büyücüsü var
* Nedir Şükrü Saracoğlu Stadı'ndaki büyü olayı?
Öncelikle,...
Ölme sırası bana geldi
Uçuruma yuvarlanan arabada anne ve babası ölen 8 yaşındaki Yusuf...
IMKB
E: 19,188 D:% -0.42
DOLAR
S: 1,471,000 D:% 0.27
EURO
S: 1,814,000 D:% 0.61
 
    Günün İçinden | Yazarlar | Ekonomi | Gündem | Siyaset | Dünya | Televizyon | Hava Durumu
Spor | Günaydın | Kapak Güzeli | Astroloji | Magazin | Sağlık | Bizim City | Çizerler
Cumartesi | Aktüel Pazar | Sarı Sayfalar | Otomobil | Dosyalar | Arşiv | Ana Sayfa
   
    Copyright © 2003, 2004 - Tüm hakları saklıdır.
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.