|
 |
 |
 |
 |
|
Vatandaşlık haklarınız
AB uyum yasaları polis karşısında vatandaşın lehine bir yığın düzenleme gerçekleştirdi. Ancak değişikliklerin hayata yansıdığını söylemek zor.
Polis ne zaman kimlik sorabilir?
* Polis veya jandarma ancak suç işlenmesini önlemek veya işlenmiş suç faillerini yakalamak için sizden kendisinin polis olduğunu belirten belgeyi gösterdikten sonra, kimlik sorabilir. (PVSK Madde 17)
* Bu soru karşısında kimliğinizi nüfus cüzdanı, pasaport, resmi belge veya tanıklar ile ispat etmek zorundasınız. Kim olduğunuzu ispat edemezseniz polis sizi en fazla 24 saat gözaltında tutabilir. (PVSK Madde 17)
Gözaltındaki haklarınız
* Polis sizi ancak suç işlediğinizde, kimliğinizi ispat edemediğinizde, ikametgahınızın olmaması hallerinde veya cumhuriyet savcısının yazılı veya sözlü emri üzerine yakalayabilir. (YGAİAY Madde 5) Aksi durumda yürütmüş olduğu soruşturma için sizi ifadeye davet etmesi gerekir.
* Polis sizi yakaladığında, suç ayrımı gözetmeksizin yakalama sebebini ve hakkınızdaki iddialar ile susma ve avukattan ücretsiz olarak yararlanma hakkını yazılı, bunun hemen mümkün olmaması halinde sözlü olarak bildirmeli. (YGAİAY Madde 6)
* Avukatınızla temasınızı, eğer avukat tutacak durumda değilseniz hemen Baro'dan size ücretsiz tayin edilecek bir avukatla temasınızı sağlamak, aynı zamanda yakalandığınızı yakınlarınıza bildirmek zorundadır. (YGAİAY Madde 9)
* Yakalandığınızda fiilen karşı koyarsanız veya kolluğa saldırıda bulunursanız veya kaçmaya yeltenirseniz size kelepçe takılır. Aksi taktirde size kelepçe takılamaz. (YGAİAY Madde 7)
Yakalanmaya veya gözaltına almaya itiraz
* Gözaltına alınırsanız veya savcı gözaltında tutma süresini uzatırsa itiraz etme hakkınız vardır. (CMUK Madde 128)
* Polis size yakalama sebebini bildirmek, yakınlarınıza haber vermek, hemen doktora çıkarmak, avukatınızla temasınızı sağlamak, avukatınız yoksa ve avukat tutacak durumda değilseniz size barodan avukat tayin ettirmek, göz altında tutulduğunuz süresince her öğün yemek vermek, yakalama tutanağı, üst arama tutanağı, sanık hakları tutanağının bir örneğini de size vermek zorundadır. (YGAİAY Madde 6, 9, 10, 11, 19)
* Doktorla baş başa kalmanız gerekmektedir. Doktor kişisel güvenliği açısından Muayenede kolluk görevlisinin olmasını istiyorsa tutanak tutması gerekmektedir. Bu durumda sizde avukatınızın muayenede hazır olmasını isteyebilirsiniz. (YGAİAY Madde 10)
* Göz altında işkenceye maruz kaldıysanız, olayı avukatınıza anlatınız. Müşteki olarak, savcılığa ifade vereceksiniz. İfade verirken yanınızda avukatınızın olmasını isteyebilirsiniz.
Yer gösterme, teşhis,yüzleştirme ve avukat hakkınız
* Polis veya jandarmanın sizi yer göstermeye götürmeye, teşhis ettirmeye ve yüzleştirme yapmaya yetkisi yoktur. Bu işlemlerin hakim tarafından yapılması gerekir. Ancak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde cumhuriyet savcısı tarafından da yapılabilir. Bunlar yapılırken avukatınızın olmasını isteyebilirsiniz.
Polis veya jandarma tarafından arama yapılması Polis veya jandarma usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadan üstünüzü, mektuplarınızı ve otonuzu arayamaz. Burada bulunan eşyalara el koyamaz. (CMUK Madde 97 )
* Ancak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde cumhuriyet savcısı veya yetkili amirin emri ile arama yapılabilir ve eşyalarınıza el konulabilir. Bu halde görevliler bu kararı 24 saat içinde hakim onayına sunmak zorundadır. Hakimin el koymadan itibaren 48 saat içersinde karar vermesi gerekir. Karar verilmemesi halinde el koyma ortadan kalkar. El konulanlar sahibine iade edilir. (CMUK Madde 90)
* Aramaya gelen görevlilerden hakim kararını göstermesini isteyiniz. Karar gösteremiyorlarsa tutulacak tutanağa itirazınızı yazdırınız. (CMUK Madde 90, 161/Son )
Kolluğun konutunuza girmesi
* Polis veya jandarma eviniz ve eklentilerine giremez. Buradaki eşyalara el koyamaz. Ancak bunları yapabilmesi için hakim kararı olması gerekir. (PVSK Madde 9)
* Görevliler yetkili amirin kararını yetkili amirin onayına sunmak zorundadırlar. Hakim el koymadan itibaren 48 saat içersinde karar vermezse el konulanlar sahibine iade edilir. Evinize gelen görevliden hakim kararını size göstermesini isteyiniz. Karar yoksa tutanak tutmasını isteyin ve itirazınızı tutanağa yazdırınız.
Yakınlarınız gözaltına alınmışsa siz ne yapabilirsiniz?
* Hemen avukatına haber veriniz. Yakınınızın avukatı yoksa kendisine müdafi ( avukat ) tayin edilmesi için Baro'ya başvurunuz. (CMUK Madde 136 - YGAİAY Madde 19)
Kısaltmalar: CMUK : Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu. PVSK : Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu. YGAİAY : Yakalama, Göz Altına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği
POLİSTE YOĞUN EĞİTİM
Avrupa Birliği uyum süreciyle birlikte polisin yeni yasalara uyum sağlayabilmesi için yoğun bir eğitim programı sürdürülüyor. Adile Sadullah Mermerci Polis Meslek Yüksek Okulu Müdürü Hasan Açar yeni dönemde polis eğitiminde insan haklarının önemli bir yer tuttuğunu belirtiyor. Bu konuda polis okullarında alanında uzman olan profesörlerden kamu hukuku ve insan hakları dersleri verildiğini kaydeden Açar "Bu yöndeki çalışmaların biri bitmeden diğeri başlıyor. Örneğin 6 Mayıs'ta Hollanda'dan gelen 12 uzman tarafından verilecek olan 'İnsan Haklarını Anlama' seminerleri başlayacak. Seminer birkaç kere tekrarlanacak" diyor.
NEVZAT ATAL
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
