|
|
 |
 |
 |
Tek motorlu uçak
Yılın son ayına girmişken biraz dünyaya bakmakta ve o geniş bağlamda Türkiye'yi nelerin beklediğini düşünmeye çalışmakta yarar var. Artık belli oldu ki, ABD Irak'a savaş açarak kontrol edemediği ya da kontrol etmekte büyük güçlük çektiği bir dinamiği harekete geçirdi. Yaşananların ardından şekillenecek olan dünya Amerikalı yeni muhafazakarların tasarladığından herhalde farklı olacak. Bunun nedenlerinden birisi de ABD'nin tüm dünyaya şekil verme iddiasını taşıyacak ekonomik temele sahip olmaması. Son on yılda dünya ekonomisi Amerikalı tüketiciler sayesinde refah üretebildi. Morgan Stanley, Dean Witter'in baş iktisatçısı Stephen Roach'un verdiği rakamlara göre 1995-2002 yılları arasında dünya gelirindeki artışın yüzde 96'sı ABD ekonomisinden kaynaklanmıştır. Bunun anlamı dünya ekonomisinin, The Economist dergisinin 20 Eylül 2003 tarihli sayısındaki özel raporda da belirtildiği gibi, tek motorla uçmasıdır.
En borçlu ülke:
Amerika Amerikalı tüketicilerin tüm dünya ekonomisini sırtlamalarının anlamı ise ABD ulusal tasarruf oranının yüzde 0,6 düzeyine gerilemesiydi. Yani Amerikalılar alışverişlerini tüm dünyanın tasarruflarının ülkelerine akması sayesinde yapabiliyorlardı. Bu nedenle de ABD halen dünyanın en borçlu ülkesi. ABD'deki cılız refah devletine bile tahammül edemeyen Bush yönetimi ise ülkenin bütçe açıklarını kapatılamayacak oranlara taşıyacak ve en zenginlere yönelik vergi indirimlerini devreye soktu. Bu arada orta sınıflara hitap eden sosyal güvenlik programlarında harcamaların artması, Afganistan ve Irak savaşlarının maliyeti, dış ticaret açığının patlaması tabloyu daha da karartıyor. Dünyanın bu tek motorlu uçak riskini aşabilmesi için Amerikalıların daha az, dünyanın geri kalanının daha fazla tüketim yapması ve/veya doların değerinin düşmesi gerekiyor. Eğer dolar düşecekse de bunun yavaşça gerçekleşmesi dünya ekonomisinin sarsılmaması için şart. Son 22 ayda yüzde 10 oranında değer kaybeden doların daha en az bir o kadar değer kaybetmesi bekleniyor. Tüm bu sıkıntıların sonuçlarından birisi de ABD'de giderek artan bir korumacılık baskısının hissedilmesi. Herkesin korumacılığa soyunduğu bir dünya ekonomisinde ise başta zayıflar olmak üzere herkes bir şekilde zarar görecek demektir.
Çeçenler'le ilgili bir çift söz
Bu verilerin ötesine bakıldığındaysa dünyadaki krizin hakim neo-liberal küreselleşme modelinden kaynaklandığını söylemek mümkün. Ciddi iktisatçılar artık yeni bir küreselleşme modeline bakmak gerektiğini söylüyorlar. Ancak mesele yeni bir küreselleşme modeli üretilene kadar neler yapılabileceğinde. Orta vade dünya ekonomisi açısından da şimdilik pek parlak gözükmüyor. Çeçenlere mal edilen ancak Çeçenlerin sahiplenmediği bir terör saldırısı karşısında iki haftadır ortalığı ayağa kaldıran, AB ülkelerini çifte standart uygulamakla suçlayan bir hükümetin, AB büyükelçilerine hayli sert bir üslupla çıkışan bir Başbakan'ın suskunluğu ahlaken de siyaseten de yanlıştır, vahimdir. Türkiye'nin terörle hesabı henüz bitmemiştir ve ülkenin uluslararası sistemle ve en başta da müttefikleriyle işbirliğine ihtiyacı olacaktır. Başkalarının uyguladığını söylediği çifte standardı 1990larda fazlasıyla benimsemiş Türkiye'nin bu alışkanlığını sürdürmesi akılcı da değildir. Rusya Federasyonu'nun Çeçenlere karşı olağanüstü hunharlıkla davranması ve kıyım yapması mutlaka ve en sert şekilde kınanmalı ve diplomatik olarak gereken tepki gösterilmelidir. Ancak iki yanlıştan bir doğru çıkmaz. Masum vatandaşlarının cenazelerini daha yeni kaldırmış bir ülke başka ülkelerde masum insanların öldürülmeleri karşısında sessiz kalamaz, kalmamalıdır.
SOLİ ÖZEL
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
