|
 |
|
YAVUZ SEMERCİ
Kamu bankalarını hormonladılar...
Hükümet, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin iradesi dışında harcama yapabilir mi? Geçmiş 10 yıl boyunca, iktidara gelen hemen her parti/partiler bunu yaptı.
Ödenek sıkıntılarını aşmak, bütçe kısıntılarından kurtulmak için kamu bankaları kullanıldı.
Kamu bankalarının vatandaştan topladığı kaynakları, "devletin kaynağı" olarak gören hükümetler, tüm bankacılık sisteminin bozulmasına, özel sektör bankalarının "kötü yola" sürüklenmesine yol açtı.
Kendi paraları sandılar
Ziraat Bankası ve Halk Bankası hangi amaçlar için kullanıldı?
Memuruna, çalışanına bütçede öngörülenden fazla zam yapanlar, aradaki farkı kamu bankalarında bulunan vatandaşın mevduatından "tırtıklayarak" verdi. Hükümetler, TBMM'nin bilgisi ve onayı olmadan üreticilere destekleme primini yine bu bankaların varlıklarını kullanarak gerçekleştirdi.
Halk Bankası'na "Esnafa düşük faizli kredi ver, cari kredi oranı ile verdiğin oran arasındaki farkı devlet olarak ben ödeyeceğim" dendi.
Aslında kamu bankalarının kamu adına üstlendiği bu harcamaların bütçenin içinde "görev zararı" olarak gösterilmesi gerekiyordu. Ama göstermediler. Bütçeyi makyajlayarak, TBMM'yi kandırdılar.
Hükümetlerin "devlet kaynaklarının sonsuz olduğu" fikriyle geniş halk kitlelerine şirin görünme politikası, 2001 yılında yaşadığımız krizin en büyük nedeni sayılmalı.
Görev zararı ödeneceği yerde, tam tersi yapılarak, kamu bankalarına "Ödemediğimiz görev zararı miktarına anormal faiz yürütebilirsiniz" fetvası verildi.
Bana göre suç işlendi.
Ziraat ve Halk Bankası ise alacaklarına işlettikleri yüksek faiz oranlarıyla bilançolarını şişirdi. Bankayı hormonlu büyüttüler. Ama nakit açıkları giderek arttı.
1999 yılına gelindiğinde Ziraat ve Halk Bankası'nın toplam görev zararı GSHM'nin yüzde 12'sini (yaklaşık 20 milyar dolar) aşmıştı.
Görev zararı, batık krediler ve kötü yönetim nedeniyle likit kaynaklarını kaybeden kamu bankaları kendi çarklarını nasıl çevirdi?
İki yol kullanıldı. Piyasanın üzerinde faiz oranı ile mevduat topladılar. Ayrıca para piyasalarından yine yüksek faizle (hatta adeta fiyat sormadan) günlük borçlanmaya başladılar. Yıllardır faiz oranlarının aşağıya çekilmemesinin nedeni buydu.
Yolsuzlukları Araştırma Komisyonu raporuna dönelim
"Ziraat Bankası'nın 20-30 Kasım 2000 döneminde 1.4 katrilyon lira olan ortalama günlük nakit açığı, 19 Şubat. 2001 tarihinde 2.7 katrilyona, bir hafta sonra, 26 Şubat 2001 tarihinde ise 4.7 katrilyon liraya çıktı.
Aynı tarihler içinde Halk Bankası'nın günlük olarak piyasalardan bulması gereken günlük açık miktarı ise 5 katrilyon lira düzeyindeydi."
Bir yandan deli gibi borçlanan bir Hazine, öte yandan günlük nakit açığını kapatmak için özel sektör bankalarının kaynaklarına saldıran kamu bankaları...
Mevcut faiz oranlarının eşiğini yükselten kamu dururken, sanayiciye, esnafa kredi vermek, müteşebbisi desteklemek özel bankalar için "enayi" olmak ile eşdeğerdi. Nitekim, tüm grupların peş peşe banka sahibi olma isteği altında biraz da bu gerçek yatmıyor mu?
Pek çok grup, kredi için kapı kapı dolaşacağına, banka sahibi olmak için hükümetlere yanaştı.
15 güne yüzde 50 faiz
Rapora tekrar dönelim
" Ziraat Bankası, krizin ilk haftasında en çok ........ bankasından yüzde 2.318 maliyetle borçlanmış ve söz konusu bankaya 110 trilyon faiz ödemiştir."
"Halk Bankası 19.02.2001 -02.03.2001 tarihleri arasında ...... bankasından günlük ortalama olarak 572 trilyon lira borçlandı. Bu borçlanmalar nedeniyle maruz kalınan faiz gideri 286 trilyon liradır."
Düşünün, özel bir banka, kamu bankasına 572 trilyon lira veriyor ve 15 gün için yüzde 50 net faiz kazanıyor.
Bu çarpık ilişkiye girenleri suçlamak doğru değil. Onları, geçmiş hükümetlerin yarattığı kader kurbanı olarak görmek daha doğru galiba...
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
