|
 |
|
THY'den % 40 ucuza ucururuz
THY'nin emekli Genel Muduru Bolayirli'ya gore, yakit, hostes, ikram ve satis teknikleri degistirilerek havayollarinda yuzde 40 daha ucuza bilet satmak mumkun. Bolayirli, Varan'da bu isi yapmak icin taslarin yerine oturmasini bekliyor
Tulum giydigi THY'nin bakim atolyelerinden, Genel Mudurluge yukselen ve 29 yilini THY'ye veren Yusuf Bolayirli, gectigimiz aylarda emekli oldu. Ama sadece iki ay emekliligi yasadi ve yeniden yolcu tasimaciligina dondu. Bolayirli artik gokyuzunde degil, karayollarinda ulasimi organize ediyor. Yani yilda 4 milyon yolcu tasinan bir alandan, 200 milyon yolcunun tasindigi bir alandaki yikici rekabetin icinde bogusuyor. "Farki yok, artik otobusler de ucak gibi" diyor ama gokleri de unutmus degil.
Bolayirli, dunyadaki trendleri izleyerek, Turkiye'de de dusuk maliyetli bir havayolu tasimaciligi hizmeti vermenin zamani geldigine inaniyor. Bunun icin Varan'in 1970'li yillarda denedigi charter tasimaciligini bugune adapte etmek istiyor. Ama temkinli olmayi da elden birakmiyor ve "2005'te isler normale donunce..." diyor.
UCUZ HAVAYOLLARI KAZANIYOR
* Varan'a geldikten sonra da hedeflerinizi siralarken havayolu sirketi kurmaktan sozetmistiniz. Bu sizin bu sirkete gelmenizle mi hedefler arasina girdi, yoksa sizi bu yuzden mi sectiler?
Bakin 2001-2002 yillarinda havayollarinin kaybettigi para 25 milyar dolar. Bunun icinde ABD'nin vermis oldugu 5 milyar dolar nakit de var. Onu da cikartsaniz 30 milyar dolarlik bir kayip var. 2002'de biz muhasebe sistemini degistirmemize ragmen 104 trilyon kâr ettik. (Degistirilmeseydi 244 trilyon kar olacakti). Avrupa ve Uzakdogu'da cok havayolu kâr etti ama bazi yerlerdekiler hâlâ edemiyor. Benim tahminim 2004'te basa bas gelinecek, 2005 uygun ortamin yaratilabilecegi bir durum olacak. Varan 70'li yillarda Almanya'dan ucak kiralayarak Varan Air adli sirketle charter tasimaciligi yapmis. Daha degisik bir operasyon yapilabilir diye hesapliyoruz. Avrupa'da son zamanlarda cok buyuk para kazanan havayolu sirketlerine bakin. Ryanair en cok kazanan sirketlerden biri, gecen yilki kâri 250 milyon dolardi. Ucuz bir havayolu bu. Rezervasyon internetten yapiliyor, acenta komisyonu yok, ikram yok, bilet iadesi yok. Artik ucuz havayolu sirketleri, butun hava yollarini tehdit eder duruma geldiler. Turkiye'de de olur, olmamasi icin sebep yok
* Otobuste ust gelir duzeyine pahali, ucakta ucuz hava tasimaciligini planliyorsunuz yani?
Tabii, olmasi gereken o. Yoksa en luks hava tasimacigini yapmanin mantigi yok. Cunku dunyanin yonu de ucuz tasimaciliga gidiyor. ABD'de de kâr eden havayolu Southwest'tir. Bu sirket sadece Boeing kullanir, hostesleri, ikrami ucuzdur. Rezervasyon sistemi degisiktir. Butun hava yollari zor durumdayken onlar para kazandi. Turkiye'de charter sirketleri sanssiz gunler gecirdi ama bu ulke kosullarindan kaynaklandi.
RISK ALMADAN KÂR OLMAZ
* Maliyet ne kadar dusurulebilir?
Buyuk sirketlerde, maliyette yakitin rolu yuzde 15, personel yuzde 20-25, ikram yuzde 5, bakim yuzde 5'tir. Leasing yapiyorsaniz onun giderleri yuzde 10-15'tir. Acentalara verilen komisyonlar da var. Bunlarin hepsi masaya yatirilir, yakiti bile yatirabilirsiniz. Ucuz zamaninda 'hedge' denen olayi yaparsiniz, onun sonunda kazanmak veya kaybetmek var. Diyelim ki su an yakitin varili 10 dolara dustu, bir yillik yuzde 12'den baglarsiniz. 5'e dustugu zaman zarar edersiniz yukari cikarsa karli cikarsiniz. Bunu devlette yapmak risktir. Cunku kazandiginiz zaman kimse size aferin demez ama kaybederseniz devleti zarara ugratmaktan hesabini verirsiniz. Biz bunu THY'de yapamadik, ama ozel tesebbuste yapariz. Risk almadan para kazanilmaz. Bir Ryanair bir Easy Jet de risk aldi. Bazi gider kalemleri dusurulerek ve satis sekilleri degistirilerek, yuzde 40'lara varan bir fiyat indirimi saglanabilir.
20 ayri fiyat var
* Pazarlama tekniklerinde neler yapilabilir?
Simdi karayolu tasimaciliginda bunu yapamazsiniz ama ucuz havayollarinda, ucagin icini 15-20 cesit fiyata satabilirsiniz. Yan yana iki kisi oturur, ikisi de ABD'ye gider biri bin dolara almistir bileti, oburu de 499'a almistir. Birinin bileti iade olur, digerininki olmaz vs. pek cok faktor vardir. Kis geldiginde panolar dolar biliyorsunuz; -bu yil kisi bekleyecegini de sanmiyorum ya-. '179 dolardan baslayan fiyatlarla Avrupa' diye ilanlar verilir. Bes koltuk vardir o fiyata, gitseniz bulamazsiniz. Siz de coluk cocuk hazirlanmissiniz, tatile gideceksiniz. "O koltuktan kalmadi, 229 dolarlik var" derler. Mecburen alirsiniz. Bunlar pazarlama teknikleridir.
'Hic burokrat olmadim'
* THY'de 29 yil calistiktan sonra, ozel sektor calisani olmak sizde farkli bir duygu yaratti mi?
Ben orada da burokrat gibi degil profesyonel gibi calistim. Tabii devletin bazi kurallari var, onlara uymak durumundasiniz. Burada da kurallar var, onlara da uyarak calismak gerek. Ama su var, devlette isleri yaparsiniz goreviniz biter, ama birkac yil sonra yine sizi birtakim isler icin sorarlar. Halbuki ozel sektor oyle degil, basarili olursaniz kalirsiniz, olmazsaniz gidersiniz. Hakiki yasam mucadelesini burada veriyorsunuz.
* THY'de iken herhalde hep ucakla yolculuk yapiyordunuz. Simdi de otobuse mi dondunuz?
Dun sabah 10.00'da THY ile Ankara'ya gittim, 24.00 otobusuyle dondum. Otobusun keyfi de ayriymis. 13 yil sonra sehirler arasinda otobusle yolculuk yaptim. THY'deki guzel yillardi, ama herseyin bir sonu vardir, bitti. Bu alan benim icin degisik olur diyordum, ama olmadi. Ileri teknolojiyi kullanan bir sektor, artik otobusler de ucak gibi. Hic yabancilik cekmiyorum.
Esen EVRAN
Haberleri gazete sayfasi goruntusunde okumak icin
SABAH e-Medya"ya
tiklayin
|
|
|
|
