|
 |
|
Damdan dusen Turkiye
"Bir gecede hepimiz fakirlestik..." 2001 Subati'ndaki buyuk krizi iktisatcilar boyle ozetlemisti.
Fakirlesmenin boyutlarini da hesaplamislardi: Yuzde 27.2!
Birlesmis Milletler Kalkinma Programi'nin (UNDP) dun aciklanan raporu, krizde sadece yoksullasmadigimizi, ayrica uluslar merdiveninde de tepetaklak yuvarlandigimizi ve "yasam kalitemiz"in utanc verici duzeye indigini ortaya koydu.
Raporda 175 ulkeyi kapsayan "insani gelismislik" listesinde Turkiye'nin ekonomik kriz sonucu 11 basamak birden gerileyerek 96'nci siraya dustugu belirtiliyor. Bedelin agirligini anlatabilmek icin Gurcistan, Azerbaycan, hatta Arnavutluk'un bile gerisine dustugumuzu soylemek herhalde yeterli olur.
Kriz sonrasi issizler ordusuna bir yilda 1 milyon kisinin eklendigi, 4 milyona yakin kisinin gunde sadece 1 dolar, 7 milyonu askin kisinin de 2 dolar gelirle yasamak zorunda kaldigi bir ulkede baska ne sonuc beklenebilir ki?
Yeri gelmisken, yine o felaket gunlerinde sikca tekrarlanan bir yanlisi duzeltelim. Eskisehir yolu ustunde birbiri pesi sira yukselen kamu gokdelenlerine bakip "Kriz Ankara'ya ugramadi" deniyordu. Oysa iktisatci Mustafa Sonmez, Devlet Istatistik Enstitusu'nun "Illere ve bolgelere gore milli gelir" verilerinden yola cikarak, 2001 krizinin en agir darbeyi Ankara ve cevresine indirdigi sonucuna vardi. Ankara'da 2001 yilinda kisi basina basina dusen gelir yuzde 51 azalarak 2752 dolara indi.
Kriz baskente degil, siyasilere ugramamisti. Onlar da 3 Kasim seciminde fildisi kulelerinden asagi atildilar.
Aslinda Turkiye'de krizin "insanca yasam" kalitesini ne kadar dusurdugunu gormek icin Birlesmis Milletler'in raporunu beklemeye gerek yoktu. Elimizdeki bilgiler bile tuyleri diken diken etmeye yeterli. Buyurun birkac ornek
Doktora gitme orani yuzde 36.4'ten 33.3'e indi, hali-vakti yerinde olanlarin onem verdigi duzenli check-up yaptiranlarin orani yuzde 8.2'den 6.3'e geriledi, hergun tras olanlar yuzde 18.2'den 10.5'e, gunasiri olanlar da yuzde 24.2'den 13'e dustu, sarkuteri urunleri tuketimi yuzde 38.6'dan 27.7'ye, et-tavuk tuketimi yuzde 30.9'dan 23.5'e indi, buna karsilik baklagil tuketimi yuzde 1.6'dan 13.9'a, corba tuketimi yuzde 1.6'dan 7.9'a yukseldi...
Isin degerini anladik
Ancak krizin bu agir bedelinin yani sira bir de faydasi oldu Turk halkina is ahlâkini, calismanin degerini ogretti.
Gecenlerde bir vesileyle biraraya geldigimiz Hyundai-Assan sirketinin patronu Ali Kibar'a fabrikalarinda kriz oncesi ve sonrasi ise devamsizlilik rakamlarini sorduk. Hyundai uretimin neredeyse tumuyle durdugu o en kotu aylarda bile isci cikarmadi, yarim maasla da olsa kadrosunu tuttu. Ali Bey dedi ki, "Krizden once rapor alarak ise gelmeyenlerin orani yuzde 4.8 civarinda seyrediyordu. Krizden sonra bu oran yuzde 0.4'e indi. Eskiden kaytarmak icin her firsati kullananlar simdi gercekten rahatsiz olsalar dahi islerine kosuyorlar..."
Bu gozlemi "Anar" arastirma sirketinin son kamuoyu yoklamasi da dogruluyor. "Bu yaz nerede tatil yapacaksiniz" sorusuna deneklerin yuzde 62.1'i "Tatil yapmayacagim", yuzde 14.3'u de "Kararsizim" cevabini verdi. Elbette, tatilden vazgecmenin ilk nedeni krizle gelen yoksullasma. Ama ikinci neden de isin tatilden onemli oldugunu anlamamiz degil mi? Bir bilgenin dedigi gibi;
"En buyuk zafer hic dusmemek degil, her dususte kalkabilmektir..."
Mesajlariniz icin:
esafak@sabah.com.tr
Haberleri gazete sayfasi goruntusunde okumak icin
SABAH e-Medya"ya
tiklayin
|
|
|
|
