|
 |
|
Ege'nin şikayeti hayvan hırsızlığı
Dağları, ovaları, çayları, dereleri aştık ve... Çine'ye ulaştık. Çine, Aydın'a 36 kilometre.
Muğla'ya 70.
Nüfusu 18 bin (köylerle birlikte 50 bin) ama...
Çine dışındaki Çineli sayısı, Çine nüfusundan kat, kat fazla.
Aydın'daki işadamlarının önemli bölümü de Çineli.
Aydın'ın en çok vergi ödeyen yüz kişisinin, yarısı "Çine doğumlu."
Bu yıl Aydın'ın vergi rekortmeni "Akmaden."
Aile işletmesi.
Bu aile de "Çineli."
MADRAN... VE PINAR
Çine Çayı, Yatağan'dan doğar.
Çine ovasının sırtını dayadığı Madran dağının eteğini dolaşır.
Ve Menderes nehriyle buluşur.
Madran dağındaki su "çok kalitelidir."
Meşhur "Madran suyu" işte bu sudur.
Yörede "Bozdoğan" ilçesi vardır.
Dağların arasında.
"Oraların suyu" da çok güzeldir.
"Pınar su" oradan çıkar.
Diyeceğimiz o ki...
Yol boyunca adım başı bir dere...
Bir kaynak.
Su, berrak.
Tertemiz.
Kana kana içebilirsiniz.
ŞİKAYET
Bölgede milli gelir, Türkiye ortalamasının üstünde.
En fakir insanın bile ya bağı var, ya bahçesi.
Ya traktörü var, ya otomobili.
Şikayet "açlıktan... Yoksulluktan" değil.
Sadece "işlerin durgunluğundan."
Ve bir de
"Hayvan hırsızlığından."
YAVUZ BEY... YAZ!
Ateş, düştüğü yeri yakar.
Hayvan hırsızlığı Menderes ovasında pekçok aileyi "yakmış."
Yol boyunca nereye uğradıysak, kime selam verdiysek "aynı şikayeti" dinledik.
Ve aynı "ricayla" karşılaştık
- Ne olur yazın!.. İlgilileri uyarın.
DUTLUOLUK'TA HIRSIZLIK
Dutluoluk köyü, Çine'nin hemen yanıbaşında.
Köylü, alışverişe Çine pazarına iner.
Geçen hafta köylü yine Çine pazarındayken...
Köye hayvan hırsızları gelmiş.
İki kişilermiş.
Çaldıkları hayvanlarla yakalanmamak için formül de bulmuşlar.
Hayvanları kesmişler.
Başını, derisini, bağırsaklarını bırakacaklar...
"Eti" alıp, kaçacaklar.
Ama bu sırada, hayvanların sahibi olan kadın, pazardan dönmez mi
- Kimsiniz?.. Ne yaptınız hayvancıklarıma?
İki hırsız kaçıp, gitmiş.
OVANIN TADI
Diyeceksiniz ki "köylü de hayvanını kilit altında tutsun."
Bunu biz de söyledik.
Ama "kilit de ne ola ki" yanıtını aldık.
Köylünün çoğu şöyle diyor
- Yavuz bey, burada evlerin kapısında bile kilit olmaz... Kimse, kimsenin malına yan gözle bakmaz... Ama bu hayvan hırsızlığı çıktı çıkalı, Ege ovasının tadı kaçtı.
ÇİNE PAZARI
Milas, Bodrum, Marmaris, Kuşadası pazarlarında satılan şeylerin çoğu, Çine'den gidiyor.
Dokuma... Örgü... Kumaş... Yerel takılar...
Aklınıza ne gelirse. Çine pazarında dolaşırken, gençten biri bağırdı
Yavuz abi, Yavuz abi.
- Efendim.
- Çine'de böyle dolaşılmaz.
- Ya nasıl dolaşılır.
-Aha, böyle dolaşılır.
Koştu, geldi, boynumuza bir şey doladı.
Sorduk
- Sen kimsin?
- Ben Orkun... Orkun Payze.
- Boynuma sardığın nedir?
- Deveci yağlığı... Poşu da denir... Ege'de böyle gezilir.
****
Çine pazarı hareketli. Ama esnafa sorarsanız... "Eski canlılık yok Yavuz bey."
- Neden yok?
- Yavuz bey... İşler açılacak ama... Bir türlü tam açılamıyor.
- İyi de... Niçin?
- Galiba siyaset tam oturmadığı için.
****
Bu arada bir dükkana giriyoruz. Orkun'un babası da geliyor Adnan Payze.
Manifaturacı. Mağazası "110 yıllık." Dededen toruna "esnaf bir aile." Adnan bey 61 yaşında. 45 yıllık esnaf.
Ve aynı zamanda "Çine Camilerini Yaşatma ve Okul Yaptırma Derneği'nin Başkanı." Nerede bir "eski cami" var. Yıkılmaması için Adnan bey "omuz veriyor." Ve hangi okulun, neye ihtiyacı var?.. Adnan Payze "para veriyor... Çimento veriyor... Malzeme veriyor." Adnan bey "eğitim... Önce eğitim" diyor.
****
Pazarı dolaşmayı sürdürüyoruz.
Esnafın biri
- Yavuz bey... Menderes'in İçişleri Bakanı Namık Gedik, Çineli'dir... Yazmayı sakın unutma.
Bir başka esnaf
- Çakıcı Efe Çineli'dir... Yörük Ali Efe'nin kızanlarından Kıllıoğlu Efe de Çineli'dir... Yazmayı sakın unutma.
Diğer esnaf
- Yavuz bey... Bu pazarda, Adnan Menderes de dolaştı... Bunu da yazmayı unutma.
****
Çine pazarında çay molası veriyoruz.
Zira esnaf bırakmıyor.
"Falancının çayını içtin... Benimkini de içeceksin" diyor. Bu arada Metin Uyar geliyor. Çine, Sanayi Sitesi Başkanı.
- Metin bey... Ortalık nasıl?
- Sitede 322 dükkan var... Eskiden site çok canlıydı... Şimdi 150 dükkan boş.
****
Çine pazarında dolaşırken sık sık belediye hoparlöründen "şu anons" yapılıyor
- Para bulunmuştur... Pazarda para düşürenlerin, belediyeye müracaat etmeleri rica olunur.
Pazar "kalabalık." Ama "hırsızlık" yok. "Yankesicilik" yok. "Kapkaç" yok.
Kadına, kıza yan gözle bakmak, laf atmak yok. Müşteriyi kazıklamak yok. Pazar tam bir "huzur ortamı." Yerde para bulan "cebine indirmiyor." Zira... "Öteki dünyada hesabı sorulur." Doğruca, belediyenin yolunu tutuyor.
****
Çine pazarından ayrılırken, boynumuzdaki "deveci yağlığını" çıkaracak olduk.
Çineliler "çıkarmayın" dediler
- Alınırız... İncinir, kırılırız... Hakaret sayarız... Siz Çine'nin hemşehrisi oldunuz... Böyle dolaşacaksınız.
Efenin harman olduğu yer
Türkiye'de iki "Çine" var. Biri "Burdur'da." Diğeri "Aydın'da." Çine'yi kuranlar "Orta Asya'dan gelen ilk Türkler." Abdülhamit döneminde de "Trakya göçmenleri" gelmiş. Nüfus "yörük" kökenli. "Trakya kökenli." Ve bu kökenler de "geleneklerini hala yaşatıyorlar." Yardımlaşma "en üst düzeyde." Kurtuluş Savaşı'nın Galip Hoca'sı Celal Bayar, Ege'de "ilk örgütlenmeyi" Çine'de başlatmış. Bütün "Efeleri" Çine'de toplamış
- Düşmanı kovacağız efeler!
- Başüstüne Hocam.
****
Bölgede her yerin "kurtuluş günü" vardır. "Kurtuluş bayramı" vardır. Ama Çine'nin "böyle bir günü, bayramı" yoktur. Zira Çine "efeler diyarı."
"Efenin harman olduğu yere" düşman girebilir mi? Çarşıda, pazarda... Caddede, sokakta "herkes efe."
Duruş "efe duruşu."
Yürüyüş "efe yürüyüşü."
Üslup "efe üslubu." Ama kesinlikle "kaba" değil, "saygısız" değil.
Herkes "yardımsever", örfüne, adetine, geleneğine bağlı efe. Ve Çine'nin kadını da efe, erkeği de efe.
Toprağa insan dik, insan fışkırır
Ramazan Karıncalıtepe. Çine'nin, Akçaova beldesinden. Esnaf Kefalet Kooperatifi Başkanı.
- Ramazan... Belde, Çine'ye kaç kilometre?
- 15.
- Nüfus?
- Beşbin.
- Esnafın durumu?
- Heç iyi değil. Faiz düştü... Şartlar uygun... Ama esnaf kredi almıyor.
- Niçin?
- Korkuyor. Ya yine bir kriz oluverirse korkusu... Ya yine tezgahım bozuluverirse korkusu.
- Ramazan... Korkuya gerek yok.
- Siz böyle deyorsunuz ama... Halk böyle düşünmeyor... Eski kriz çok derin yara açtı... Halk korkuyor.
- Ne yapmak lazım?
- Yavuz bey... Bu toprak öyle bereketli ki... Gelin, ovaya çıkalım... Toprağa, insan dikelim... Üç aya kalmaz, insan fışkırır... Toprağa, baston dikelim... Ağaç fışkırır... Toprak iyi... İnsanlar çalışkan... Halkın sadece güvene ihtiyacı var... Ankara güven versin yeter.
Vedalaşırken kolumuzu tuttu
- Sakın ha... Hayvan hırsızlığı halkı canından bezdirdi... Sakın bunu yazmayı unutmayın ha.
En büyük Yıldız abla
Çine'de kiminle konuşsak "ablasından" bahsediyor. Yıldız ablasından." Yıldız abla "Yıldız Kenter." Çine'nin "gelini."
Şükran Güngör, Çineli. Onun ölümüne "bölge" çok üzülmüş. Adını "bir caddeye" verecekler. 16 yıldır "Yeni Ufuk" gazetesini çıkaran Sadettin Çetin "Buyrun... Son sayımız" dedi. Yeni Ufuk'un son sayısının manşeti "Yıldız Hanım."
Sadettin Çetin
- Şükran Güngör'ün babası Nuri Güngör, Çine'nin ilk belediye başkanıydı... Halk çok severdi... Onu kaybettik... Sonra Şükran bey de öldü... Ve Yıldız hanım bize yadigar kaldı... Çine'nin ablası.
- Sadettin bey... Siyaset nasıl?.. Ekonomi nasıl?.. Halk nasıl?
- Yavuz bey... Ben ne desem boş... Bugün Çine'nin pazarı... Gelin, dolaşalım... Yalnız Çine'yi yazarken... Ege'yi anlatırken, bir şeyi unutmayın.
- Nedir o?
- Hayvan hırsızlığı... Mutlaka yazın... Halk en çok bu konuyu konuşur.
- Başka neyi konuşur.
Yanıt, Sadettin beyin, gazeteci oğlu
Erman'dan geldi
- Fenerbahçe'yi.
Telefonlar 'Harmandalı efem geliyor' çalıyor
Avukat Yılmaz Menderes'in, Karpuzlu ilçesinde davası vardı. Sabah davaya gitti. Öğle vakti Çine'ye döndü. Sorduk Ne davasıydı?
- Karpuzlu'nun bir köyünde hırsızlar, köylünün arı kovanını çalmışlar.. Onun davası.
- Kaç kovan çalınmış?
- İki.
- Kaç para?
- 360 milyon.
Biz "not almaya" başlayınca... Menderes "Yavuz bey" dedi
- Şu an bölgede en önemli sorun hayvan hırsızlığı... Yazarsanız, Ege minnettar olur.
- Yılmaz... Kırsal kesim ne alemde?
- Pamuk para etmeyince, mısıra yönelme var.
- Ya dağ köyleri?
- Hayvancılıkla uğraşır.
Sohbet sırasında Yılmaz Menderes'in cep telefonu çaldı. Telefondan gelen müzik "Harmandalı efem geliyor." Zaten çarşıda, pazarda ne zaman, birinin telefonu çaldıysa... "Aynı müziği" dinledik.
- Yılmaz... Siyaset nasıl?
- Buralarda eskiden sadece Demokrat Parti vardı... Adalet Partisi vardı... DYP vardı.
- Sonra?
- 1984'te bir defa ANAP kazandı.
- Sonra?
- 1999'da da ilk defa CHP, belediyeyi aldı... Ama o da DYP'li bir ailenin damadı.
- 2002 seçiminde ne oldu?
- Çine'de DYP yüzde 35'le birinci oldu... Buralarda DYP iyidir... Eskiden de iyiydi... Ama DYP bir ara hastalık geçirdi... Şimdi iyileşiyor.
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
