Ekonomik krizin iyice bunalttığı şu dönemde, sosyal güvenlik kuruluşları olan; SSK, Emekli Sandığı ve Bağ-Kur, ekonomide "Kara Delik" olmaya devam ediyorlar. Bunların içinde, en sorunlusu da Bağ-Kur...

Bütçe hedefi ve gerçekler

2001 yılı bütçesinde, sosyal güvenlik kuruluşları için, transfer ödemesi şeklinde, bütçeden yapılması öngörülen yardım ve ilk 9 aya ilişkin ödemelerin tutarı, tablodaki gibi.

SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞLARINA BÜTÇEDEN YAPILAN YARDIMIN TUTARI (2001 Yılı, İlk 9 ayı ve 2002 yılı hedefi / Trilyon TL Olarak)

Sosyal Güvenlik Kuruluşu	9 Aylık Yardım Tutarı	2001 Bütçe Hedefi	2002 Hedefi
Emek San. ödenen	2.240	2.625	4.000
SSK'ya ödenen	730	747	1.670
Bağ-Kur'a ödenen	1.537	1.420	1.740
TOPLAM	4.507	4.792	7.410

Kaynak : 2002 Yılı Bütçe Gerekçesi ve Kamu Hesapları Bülteni

Görüldüğü gibi, Bağ-Kur'a, 2001 yılının ilk 9 ayında bütçeden yapılan yardım tutarı, 2001 yılı bütçesinin 12 aylık hedefini, daha şimdiden aşmış durumda. Bağ-Kur'da 2 milyon 430 bin sigortalının, sadece yüzde 15'i düzenli prim ödüyor. Böyle olunca, düzenli prim ödeyen bir kişiye, üç emekli düşüyor.

SSK'da ise, 12 aylık yardım tutarı, neredeyse ilk 9 ayda tüketilmiş durumda. SSK ile ilgili bir başka gelişme de, ekonomik krizin olumsuz etkisi nedeniyle, 2001 yılında, sigortalı sayısınınn yüzde 14 gerileyerek, 5 milyona inecek olması. Ayrıca, kayıtdışı istihdam sayısı 4,5 milyona, bundan doğan prim ve stopaj kaybı ise 3,5 katrilyon TL.'ye ulaşmış durumda. Bu sayıya ve tutara, 1 milyon dışındaki kayıtdışı yabancı işçi dahil değil. Bu arada, SSK Müfettişlerinin, "asgari işçilik" hesaplaması ile ilgili denetim yetkilerinin kaldırılmasından kaynaklanan, prim ve ceza kaybı da devam ediyor. Buna ilişkin yasal düzenleme de, halen yapılmış değil.

Emekli Sandığı, üç sosyal güvenlik kuruluşu arasında, nispeten en dengeli olanı. Ancak, Emekli Sandığı'na bütçeden ayrılan yardım ödeneği de, yaklaşık 350 trilyon TL. açık verecek.

Görünen o ki, 2001 yılında sosyal güvenlik kuruluşlarına, bütçede öngörülenin yaklaşık 1,2 katrilyon TL. üzerinde bir yardım yapılacak ve toplam 6 katrilyon TL.'ye ulaşacak. Anayasa Mahkemesi'nin "kademeli emekliliğe geçiş hükümlerini" kısmen iptali nedeniyle, işçilerde ve memurlarda emeklilik talebi 2001 yılı sonlarında ve 2002 başlarında artacaktır. Ayrıca IMF'nin de baskısıyla, memurlarda emekliye ayırma işlemi hızlanabilecek. Bunların da etkisiyle, 2002 bütçesinden, sosyal güvenlik kuruluşlarına ayrılan 7,4 katrilyon TL.'nin yetersiz kalacağı, yardım tutarının 10 katrilyon TL.'ye yani yatırımlara ayrılan tutarın iki katına ulaşılabileceği daha şimdiden belli gibi...

Bu aşamada akla şu sorular geliyor;

* Çalışanları mezarda emekliliğe mahkum eden, sosyal güvenlik reformu niye yapılmıştı?

* Hani kayıtdışı istihdam önlenecekti?

* Hani Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur'un mali yapıları güçlenecekti?

* Hani bu kurumlar artık bütçeye yük olmayacaktı?