  
12 aylık enflasyon 9 aylıktan düşük!
Hiç öyle şey olur mu?" demeyin oluyor. Maliye'nin hesabına göre, 12 aylık dönem için hesaplanan enflasyon oranı, 9 aylık dönem için hesaplanan enflasyondan daha düşük çıkıyor. Maliye'nin yaptığı hesaplamada, 2001 yılının ilk 9 aylık dönemine ilişkin "yeniden değerleme oranı" yüzde 55,8 olarak ilan edildi (Bkz.26 Eylül 2001 Tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 300 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği). Ekim ayına ilişkin aylık TEFE artış oranı da, 3 Kasım 2001'de belli olunca, 2001 yılının 12 aylık dönemine ilişkin yeniden değerleme oranı hesaplanabilecek.
Bu oranın yüzde 5 olacağı varsayımına göre hesaplama yapıldığında, 2001 yılının 12 aylık dönemine ait yeniden değerleme oranı, yaklaşık yüzde 53 çıkıyor. Başka bir anlatımla, 2001 yılının 12 aylık dönemine ilişkin yeniden değerleme oranı, 9 aylık dönem için hesaplanarak ilan edilen yeniden değerleme oranının, yaklaşık 3 puan altında olacak!..
Garip ama gerçek
Yukarıdaki oranlar, bir tahmin değil, bütünüyle matematiksel bir hesaplamaya dayalı. Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 298. maddesinde, yeniden değerleme oranının nasıl hesaplanacağı açıkça belirtilmiş.
Bu maddeye göre, yeniden değerleme yapılacak yılın Ekim ayında (Ekim ayı dahil), bir önceki yılın aynı dönemine göre DİE toptan eşya fiyatları genel endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranı esas alınarak, yeniden değerleme oranı hesaplanıyor.
Geçici vergi dönemlerinde esas alınacak yeniden değerleme oranının hesaplanmasında ise Maliye, yeniden değerleme yapılacak dönemin son ayındaki endeks sayısında, bir önceki dönemin son ayının endeks sayısına göre, meydana gelen değişim oranını esas alıyor.
İşte, yasada yeralan tanımlamaya göre hesaplama yapıldığında, 2001 yılının 12 aylık dönemine ilişkin yeniden değerleme oranı, aynı yılın ilk 9 aylık dönemine ilişkin olarak Maliye'nin hesapladığı yeniden değerleme oranından daha düşük çıkıyor.
Çelişkiye son verilmeli
Okuduğunuzda, gözlerinize inanmadığınız yukarıdaki durum, garip ama maalesef gerçek. Yeniden değerleme oranı, enflasyonla bağlantılı bir olay. Yeniden değerleme, paranın satın alma gücünün, ekonomik nedenlerle azalması üzerine, işletmelerin, bilançolarını revizyona tabi tutarak, günün cari fiyatlarına göre yeniden düzenlemelerini ifade etmektedir. Bu tanıma göre, enflasyonun yükseliş trendinde olduğu dönemlerde, yılın 12 aylık dönemine ilişkin yeniden değerleme oranı, kuşkusuz 9 aylık dönemine ilişkin orandan daha yüksek olmalıdır.
Olayın teorisi yukarıdaki gibi ancak pratiği tam tersi bir tabloyu ortaya koyuyor. Çelişkili durumu ortadan kaldırabilmek için, bu konuda biran önce yasa değişikliği yapılması gerekiyor.
|
Magazin
