Anne Maria ile Stockholm'daki evinde yüz yüze gelmiştim, hayatını anlatmıştı. Kuzeyin soğuk gecelerinde bedenimin ayazını kurutmak için eliyle ördüğü bir siyah kazak vermişti ki, İstanbul'un sonbaharında da nice geceler ruhumu ısıtmıştı.

Bir de tanımadığı halde eşim Bilge'ye armağan olarak yine el yapımı bir tahta kaşık ile bir kibrit kutusu..

Ergüven ile hiç yüz yüze gelemedik. O, 1967'den beri İsveç'te yaşıyor, son günlerini çürüten hastalığına rağmen durmadan üretiyor ve ürettikleri de Berfin Yayınları aracılığıyla okurlarıyla buluşuyordu.

76 yıllık ömrüne şiirler, araştırma kitapları, romanlar, deneme ve çeviriler sığdırmış, bunlardan kimi Türkiye'de ödül de almıştı, ceza da...

Bunun yanında İsveççeye yaptığı çevirilerle Türk edebiyatının bir elçisi olmuştu.

İşte Anna Marie Özkök ile Ergüven'in de aynı tarihlere denk düşen ölümle randevuları dışında ortak noktaları da bu idi.

Anne Marie de ünlü bir Türk fotoğraf sanatçısı ve şairinin eşi olması dışında, Nâzım Hikmet, Orhan Veli, Melih Cevdet Anday, Fazıl Hüsnü Dağlarca ve Bülent Ecevit gibi şairlerin şiirlerini İsveçli okurlara tanıtan bir çevirmen, bir Türk ve Türkiyeli dostu idi.

Anne Marie'nin bir başka özelliği ise Lütfi Özkök'ü İsveç'e kazandırması...

Özkökler, Stockholm'daki evlerinde anlatmışlardı.

Lütfi Özkök, 50'li yılların başı olmalı, İstanbul'dan Paris'e gider Sorbonne'da okumak için... Sıkıntılı, bunaltılı bir günüdür. Yalnızlığının kara karanlığını dağıtmak amacıyla "Lüksemburg Bahçesi" adıyla bilinen parka gider.

Dolaşırken, bir bankta sarışın bir kız görecektir. O ise Stockholm'dan gelmiştir ve Özkök gibi aynı bunaltının çemberi içindedir. O gün, orada, üç-beş dakika konuşacaklar ve ertesi gün Paris'i de, okul hayatını da, oradaki yaşantılarını da terk ederek soluğu Stockholm'da alacaklardır.

Lütfi Özkök, "Belki de" demişti, "İsveç'e gelen ilk Türk benim. Bura insanları hep sarışın, benim gibi esmer, kara kuru bir adamı gördüklerinde şaşıyorlardı."

Ama Özkök, sanatıyla bu şaşkınlığı kısa sürede hayranlığa çevirmeyi başaracaktır.

Hem Anne Marie, hem Abdullah Rıza Ergüven Türkiye ile İsveç arasında bir kültür köprüsü kurarak edebiyat alışverişinde aracı olmuşlardı. Yasaklara karşı durarak üstelik...

Anne Marie 12 Eylül'ün "yasak" yıllarında Ecevit'in şiirlerini İsveç'e taşımış, Ergüven ise söz ve düşünce özgürlüğünün en geniş anlamda kullanılabildiği bir ülkede yaşamasına rağmen, kendi ülkesinde yasaklarla boğuşmak zorunda kalmıştı.

İkisini de saygıyla anıyorum.