Takas, Hazine ile bankalar arasında yapılan gönüllü bir borç erteleme operasyonudur. İki esas amacı vardır. Hazine üzerindeki borç yükünü hafifletmek ve bankaların "açık pozisyon" diye bilinen döviz riskini azaltmaktır.
Operasyon başarı ile sonuçlandı. Hazine bu yıl içerisinde bankalara geri ödemesi gereken 5 milyar dolarlık borcunu gelecek bir ile beş yıl içerisinde ödeyecek. Vade açısından da rahatlayacak. Operasyondan önce 5.5 ay olan ortalama borç geri ödeme vadesi 37 aya uzadı.
Bu karmaşık iş, ilk bakışta en çok Hazine'nin, ondan sonra da bankaların işine geliyormuş gibi görünüyor. Ama, ekonominin düzelmeye devam etmesi halinde, herkesin yararına olacak. Çünkü muhtemelen faizler düşecek, döviz ucuzlayacak. Reel sektör ve tüketicilerin bankalardan sağladığı krediler de hem ucuzlayacak hem de bollaşacak.
Önce Hazine'yi ele alalım. Hazine'nin üstünde, altından kalkması nerdeyse imkânsız olan bir borç yükü var. Ekonomik krizin temelindeki en önemli etken budur. Halk az üretirken devlet çok para harcıyor ve bu para her zaman verimli harcanmıyor. Hazine, ayrıca, devletin yeni harcamalarını finanse etmek için borçlanmaya devam etmek ihtiyacında. Bu ihtiyaç arttıkça faizler artıyor, vadeler kısalıyor. Borç yükü daha da ağırlaşıyor.
Takas işte bu kısır döngüyü kırabilir.
Borç ertelemesinin bankalar için faydası, döviz riskini azaltarak bilançolarını güçlendirmektir.
Ancak bu da vade riski diye bilinen başka bir risk getiriyor. Çünkü bankalar Türk Lirası'nı dövize endeksli kağıt ile takas ederken karşılığında Hazine'den kısa vadeli alacaklarını uzun vadeli hale getiriyorlar. Bu riski asgariye indirmek için bankalar TL ve döviz cinsiden tasarrufları uzun vadeye çekmek için özendirici önlem alacak.
Peki bu işten iş adamlarının ve halkın çıkarı ne?
Dünyadaki en önemli hammadde paradır. Hazine'nin olağanüstü borçlanma ihtiyacı dolayısıyla, yıllardır Türkiye'de bu hammaddenin çok büyük bir bölümünü devlet kullanıyordu. Takas bu miktardan halka ve iş adamlarına düşen parayı çoğaltmak ve daha ucuz hale getirmek için atılmış önemli bir adımdır.
Eğer her şey yolunda gitmeye devam ederse -yani hükümet harcamaları kısarsa, ekonomik reformları zamanında yaparsa, siyasi sallantı olmazsa- önümüzdeki aylarda kredilerin artıp maliyetlerinin ucuzladığını görebiliriz.
Magazin
