Bir adam: Sami Baran... Stockholm'de beş yıldır politik mülteci olarak yaşamakta... Hayatını politik mültecilerle paylaşan İsveçli Kristina'nın evinde, kendisi gibi mülteci Adil ve karısı Necla, Orhan, Göran ve Şilili sevgilisi Clara ile birlikte kalmakta... Bu arkadaşları arasına daha sonra Juan Perez, Rıza, Garcia ve Yoriko da katılacaktır.

Bir ölüm: Ama katili olmayan, üzerinde "cinayet" damgası bulunmayan bir ölüm...

Zülfü Livaneli'nin "Remzi Kitabevi" tarafından yayımlanan ve piyasaya çıkar çıkmaz "şarkıları" misali kapışılan romanı "Bir Kedi, Bir Adam, Bir Ölüm" başka türlü nasıl özetlenebilir?

Livaneli, romanının iskeletini oldukça ilginç "kurgu"ya yaslamış, bu da eleştirisini bizzat kendi içinde barındırmasına olanak tanıyor. Daha açık bir deyişle, anlattığı kahramanı, yani Sami Baran, her olay ve olgu sonrası yazarı ile hesaplaşmaya girişiyor, bir anlamda da okur ile yazarı arasında köprü görevini üstleniyor.

"Bir Kedi, Bir Adam, Bir Ölüm"ün bir önemli özelliği de "dönem" romanı niteliği taşıması... Özellikle 12 Eylül'den sonra birçok insanımız, Avrupa ülkesini mekân tuttu. Buna kırk yıldır 'el kapıları'nda yaşayanları da ekleyebiliriz?

Peki, bu insanların yaşadıkları edebiyatımıza yeterince yansıdı mı?

Livaneli, genelde "kimliği, kişiliği, yüzü silinmiş, hepsi birbirine benzetilmiş" mültecilerin yaşamına evrensel bir pencereden bakarken, çünkü o pencere önünde Sami ve Adil'in yanında Clara ve Garcia da durmakta, geri dönüşlerle izlerini hâlâ üzerimizden atamadığımız 12 Eylül'ün öncesi ve sonrasıyla bir panoramasını da çiziyor.

Bir başka deyişle, bir yabancı ülkede savrulan ömürlerin hikâyesi olarak yaşanmış ve yaşanılan aşkların, kederlerin ve sevinçlerin, öç alma ve intikam duygularının muhasebesi...

"Ölüm" ile "hayat"ın sınır çizgisinde buluşan "merak"ın üzerine insanın kendisi ve toplumuyla hesaplaşmasının izdüşümünün yansıdığı bir anlatı...

Satır aralarında ise bir aydın olarak Livaneli'nin sinema ve roman üzerine düşüncelerini bulmak mümkün, mesela "Roman yazarken en önemli şeyin, kendi deneyimlerini, kahramanına mal etmesi" gibi... Gerçekten de roman, yazarın deneyimlerini kahramanına mal etmesinden başka nedir ki? Bu açıdan Livaneli'nin kişisel hayatından izler taşıyan da bir roman...

Yazarlığının "olgunluk" nişanesi...