Prof. Dr. Orhan Öztürk, mesleğinin en kıdemli hocalarından. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Bölümünden emekli oldu. Şimdi Türkiye Bilimler Akademisi Şeref Üyesi ve Türk Psikiyatri Dergisi Editörü. Kendisi MGK krizinde yaşananları farklı bir bakış açısıyla yorumladı...

Pazartesi günü MGK'da yaşanan kriz, psikiyatrist gözüyle nasıl görünüyor?

Çok sağlıksız bir olay tabii. Bir kere birikmiş, ağır bir öfke var bu olayda. Bu kadar büyük bir öfkenin ortaya çıkması için her iki tarafın da kendisini ciddi bir tehlike karşısında ve güvensizlik içinde hissetmiş olması gerekir. Birbirlerini bir tehdit ögesi olarak hissettikleri anlaşılıyor. Kimi kişiler vardır ki eleştiriye kesinlikle dayanamaz ve eleştiriyi kendisine bir düşmanlık olarak görür. Böyle bir durumda karşı saldırıya geçebilir. İki taraf da ileri derecede alıngansa, biraz katı görüşteyse birbirlerine düşman gibi bakabilirler. Olayın ikinci özelliği, çok özdenetimli olması gereken kişilerin hiç uygun olmayan bir yerde, özdenetimlerini yitirmeleri, bunun sonucunda davranışlarda abartılı tepkilerin ortaya çıkması. Karşılıklı atışmalar, ağır ithamlar, çocuksu ifadeler, kalkıp gitmeler ve hepsinden daha önemlisi bunu büyük bir heyecanla kamuoyuna aktarma var.

İnsanlar esnek olmak yerine neden katı kişiliği seçerler?

Katı kişilik yapısının kaynakları çocukluktadır. Bu, ağır denetimli baskılar altında yetişmiş olma sonucunda kendisini ve çevresini ağır denetim altında tutma, kılıkırk yarma, ayrıntıcılık belirtileri ile kendini gösterir.

Bütün bunlar, büyüyememenin ya da strese dayanamamanın sonuçları olabilir mi?

Olabilir. Sanki aile kavgası gibi bir durum var ortada. Çok şiddetli boyutlardaki bu kavga çocukların önünde yapılıyor ve ayrıca bütün mahalleye de duyuruluyor.

Kavgaya çocuklardan birinin müdahil olması neyi gösterir?

Belki karşılıklı fazla bağımlılığı, aşırı duygusallığı gösterebilir. Babayı koruma çabası içinde kendini de koruma gereksinimi düşünülebilir.

Peki, kavgayı mahalleye duyurmada temel güdü ne?

Bu kişilere göre değişebilir. Ama aile içinde kalması gereken bir kavgayı mahalleye taşıyan kişi çaresizlik içinde yardımı, korunmayı, sempatiyi mahalleliden bekleyen kişidir.

Kavgadan sonra hangi duygular yeşerir?

İntikam, nefret, başka saldırı yöntemleri bulma arayışı olabilir. Küsme gibi çocuksu tepkiler artabilir.

Küsme neye delalet eder duygu dilinde?

Küsme, fazla miktarda bir alınganlıkla, iletişimi tümden pasif-agresif bir iletişim türüne dönüştürme biçimidir. Küçük bir çocuk annesine küstüğü zaman, onu protesto ediyor demektir.

Küsme aynı zamanda kişinin kendini de protesto etmesi değil midir?

Bir bakıma öyledir. Küsmek, bir iletişim zorluğudur. Bir hekim hastasına küsemez. Siyasetçi de toplum için bir hekim gibidir. Ne toplumuna, ne de iletişim kurduğu, kurmak zorunda olduğu insanlara küsebilir. Siyasetçi düzeyinde bir iletişimi yürütememek önemli bir sorundur. Aşırı derecede alıngan insanlar daha fazla küserler. Bunlar küser, kendi içlerine kapanırlar. Kendi benliğine büyük bir güvensizlik yanı vardır işin.

Sık sık küsen bir insanın nasıl bir çocukluk geçirdiğini düşünürsünüz?

Anne tarafından azarlanan çocuk, annenin sevgisini kaybetmiş gibi algılayarak küser ve annenin ilgisini çekmek için annenin suçlu hissetmesini sağlamak için küsmeyi sürdürür. Bazı durumlarda anne-babalar kışkırtır çocuğun küsüşünü. Tabii çocuklarına küsen anne babalar da vardır. Bireyden bireye değişebilir ama küsme olayının daha çok çocukluğa özgü bir davranış biçimi olduğunu söyleyebiliriz.

Aile dinamiklerini politikaya taşımak nasıl bir durum?

Bizde politikaya taşınan şeyler yalnız aile dinamikleri değil, kabile duygusu da var.

Aile ilişkilerimiz, insanı bu kadar bastıran, güçlü ve sağlıksız bir yapı mı?

Ülkemizde anne babalar çocukların önünde çok fazla kavga ediyor. Tavırlarının çocukları, toplumu nasıl etkileyeceği hiç hesap edilmiyor. Ve bu alışkanlık hayatın her alanında devam ediyor.