Seksen iki yıl önce, Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkmasından az sonra, Hüseyin Rahmi Gürpınar Osmanlı'nın son Meclis-i Mebusan'ına bakarak şöyle yazıyordu:
"Aman Allahım! Merhamet senden... Nefsinden evvel milletini düşünür, hamiyeti halis, geçmişi lekesiz, gözü tok, hadden fazla hırsı yok, bilgisi cehaletinden, iyi tarafı günahlarından üstün, milletvekilliğine bir gelir tamahı ile sarılmayacak kadar varlıklı, vebalden korkar, özü sözü doğru, ölür de hakdan şaşmaz, adaletten dönmez, imanı ve vicdanı bütün ruhuyla ödevine bağlı, insanoğlu insan, Türklüğün faziletlerini taşıyan yüz elli kişiyi içimizden nasıl bulup çıkaracağız?"
TESEV'in (Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı) yaptığı Yolsuzluk Araştırması'ndaki "meslek gruplarının dürüstlüğü" ve "kurumlara güven" bölümlerinin sonuçları, bugünkü "hissiyat"ın seksen iki yıl öncesinden pek farklı olmadığını gösteriyor.
İnsanlardan "kurumlara güven puanı" vermeleri isteniyor ve şu tablo çıkıyor:
Siyaset de, siyasetçi de...
En güvenilen kurum Silahlı Kuvvetler'dir, yüzde 87 güvenmekte, yüzde 13 güvenmemektedir ve puanı 7.7'dir.
Silahlı Kuvvetler'in hemen altında AKUT gelmektedir. İnsanlar deprem acısını ve ilk yanına koşanı unutmamaktadır.
Ve listenin en alt üçlüsü şöyledir:
Merkezi yönetim: Güvenenler yüzde 49, ortalama puanı 3.9.
Türkiye Büyük Millet Meclisi: Güvenenler yüzde 37, ortalama puanı 3.2.
Siyasi Partiler: Güvenenler yüzde 23, ortalama puanı 2.1.
İnsanlardan "meslek gruplarının dürüstlüğü" soruluyor.
En yukarda öğretmenler, subaylar, yargıçlar, üniversite öğretim üyeleri, doktorlar yer alıyor.
En altta ise milletvekilleri. Yüzde 22 "dürüstler" diyor, yüzde 78, "dürüst değiller". Ortalama puanları 2.2'dir.
Milletvekillerinin bir üstündeki gümrük memurlarına "dürüst" diyenlerin oranı yüzde 34'tür, ortalama puan da 3'tür.
Sonuç çok açıktır: Halk merkezi yönetim, Meclis ve siyasi partilere kurum olarak güvenmediği gibi, bu kurumları oluşturan "meslek sahipleri"nin yani siyasilerin "dürüst" olmadığına da inanmaktadır.
"Merkezi yönetim" kavramından genel olarak "Ankara" kastedilse de bu kavramın somut görüntüsünün "Hükümet" olduğu bellidir.
Siyasetin ve siyasetçinin güvenilirliğinin bu kadar aşağı düştüğü ilk kez görülüyor. Toplumun çoğunluğu bu yapıdan umudunu kestiğini bağırarak söylüyor. Çünkü toplumu yönlendiren, ileri hedefler koyarak insanları sürükleyen, programını gerçekleştirerek güveni artıran bir "siyasi liderlik" görünmüyor. Güven-inanç-umut üçlüsünün terkettiği bir toplumda asgari moral da kalmıyor.
TESEV araştırmasındaki "Türkiye'nin çözülmesi gereken en önemli sorunu nedir" sorusunun karşısında hayat pahalılığı-işsizlik-yolsuzluk üçlüsü aynı kuvvetle durduğu için de bunları çözecek kurum ve kişilere güvensizlik zirveye çıkmıştır.
Siyaset, siyasiler ve Meclis'in itibarının bu kadar alt düzeyde olmasının anlamını sadece bu yapının parçalarını oluşturan insanlar değil, 65 milyon insanın çoğunluğu doğru görmek ve "durumdan vazife çıkarmak" mecburiyetiyle karşı karşıyadır.
