KARŞILIKLI TAKTİKLER
Anayasa paketinin TBMM'de 330-367 oy arasında kabulü otomatik referandum yolunu açıyor. Bu durumda Sezer'in görev süresinin 2 yıl kısaltılmasına yönelik 101. madde de halk oyuna sunulacak. Ancak hükümetin "Çankaya ile gerginlik" yaratmamak için değişiklik paketinin tümünün oylanmasında 367 oyu aşamayacağını anlaması durumunda paketi geri çekmesi bekleniyor.

367 ve daha fazla oy bulunsa da referandum ihtimali ortadan kalkmıyor. Bu durumda Sezer, Anayasa'nın 175. maddesi gereği 3 maddelik paketin tümünü ya da belirli maddelerini referanduma götürebilecek. Değişikliğin 367 oyun üzerinde benimsenmesi durumunda Sezer'in sadece parti kapatmayı zorlaştıran 69. madde için referandum isteyeceği belirtiliyor. Sezer'in bu maddedeki değişikliği, Anayasa'nın 138. maddesine aykırı bulduğu, değişikliğin 2949 sayılı Anayasa Mahkemesi'nin kuruluş yasası ile de çelişeceği görüşünde olduğu kulislerde konuşuluyor.

DOSTLARINA AÇIKLADI
Sezer'in Anayasa değişikliği ve referandum konusundaki görüşlerini, yeniyıl resepsiyonunda bazı dostlarına açıkladığı öğrenildi. Değişikliğe karşı olan Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin de bu görüşünü hem Sezer'e, hem de Başbakan Ecevit'e iletti. Bumin, "Parti kapatmalarda üçte iki çoğunluk hükmünün getirilmesi Anayasa Mahkemesi üyelerine güvensizlik olduğu izlenimi yaratır" dedi. Ankara kulislerinde şu iki unsura dikkat çekiliyor:

* Anayasa Mahkemesi'nin kuruluş ve yargılama usulleri kanunu yürürlükte. Bu kanunun 42. maddesi Mahkemenin kararlarının salt çoğunlukla verileceğini öngörüyor. Sadece Anayasa değişikliklerinde iptal kararları için üçte iki çoğunluk aranıyor. Bu yasa ile Anayasa Mahkemesi kendi yasasını uygulayamaz konuma gelir. Yasanın da değiştirilmesi gerekir.

*Anayasa'nın 138. maddesi mahkemelerin bağımsızlığını düzenliyor. Bu maddeye göre hakimler, vicdani kanaatleri ile hüküm veriyorlar. Görülmekte olan bir dava hakkında da yasama meclisinde yargı yetkisinin kullanılmasıyla ilgili görüşme yapılamıyor ve beyanda bulunulamıyor. Halbuki Anayasa değişikliği şu anda Anayasa Mahkemesi'nde görülmekte olan FP davasıyla ilgili.

18 DESTEK GEREKİYOR
Meclis'te DSP'nin 136, MHP'nin 126, ANAP'ın 88 oyu bulunuyor. TBMM Başkanı oy kullanamadığı için 3 partinin oyu 349'a düşüyor. 367 oyu bulmak için FP'den 18 destek gerekecek. Bu destek gelse ve Anayasa paketi 367 oyun üzerinde bir rakamla benimsense dahi Cumhurbaşkanı, değişikliği halkoylamasına sunabiliyor. Sezer'in sadece 69. maddeyi halkoyuna sunacağı belirtilirken, değişikliğinin 330-367 arasında bir oyla benimsenmesi durumunda 3 madde de referanduma gidecek ve Sezer'in görev süresi de halkoyuna sunulacak. Referandumda Sezer'in görev süresinin kısaltılmasına "ret" oyu çıkması büyük bir ihtimal olarak görülüyor.

ANAYASA PAKETİ NELERİ DEĞİŞTİRİYOR?
Anayasa değişiklik paketinde üç madde bulunuyor. Bunlardan en önemlisi iktidar ortaklarının, FP hakkında süren kapatma davası nedeniyle gündeme gelen ara seçim riskini ortadan kaldırmak için siyasi partilerin kapatılmasını zorlaştırıyor. 69. maddedeki değişikliğe göre, halen 11 üyesinden 6'sının oyuyla parti kapatma cezası verebilen Anayasa Mahkemesi, bundan sonra kapatma kararını ancak 3'te 2 oy çokluğu ile yani 8 üyenin kabul oyu ile alabilecek. "Kapatma" tek ceza müeyyidesi olmaktan da çıkarılıyor. Mahkeme, suçun ağırlığına göre Hazine yardımından yoksun bırakma cezası da verebilecek. Siyasi partinin hazine yardımını tümüyle ya da kısmen kesilebilecek. 101. maddede değişikliği ile ise cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıla indirilip 2. kez seçilme imkanı getiriliyor. Bu değişiklik Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'i de bağlayacak ve görev süresi yeniden 5 yıllığına seçilemediği veya aday olmadığı takdirde 2 yıl kısalmış olacak. Geçici 15. madde değişikliği ile de 12 Eylül'de çıkarılan kanun ve kararnameler aleyhine dava açılabilecek.

EMİN ÖZGÖNÜL