Politikacı ve gazetecilerin hakaret tazminatları

Gazetede yayımlanan ve gerçekleri saptırmak suretiyle, bir kişiyi ya da kurumu hedef alan haber veya makale ya da bir TV programındaki gerçek dışı açıklamalar, mağdur duruma düşenin tazminat davası açmasına neden olabilir. Benzer duruma politikacıların birbirine ya da basına karşı açtığı davalarda da rastlanılabiliyor. Hakaret nedeniyle genellikle manevi tazminat talebi şeklinde açılan davalarda, hakarete uğrayan kişi lehine, mahkemece belirli bir tazminata hükmolunabilir. Başka bir anlatımla mahkeme, hakaret konusu olayın boyutuna ve kişinin konumuna göre, 1-2 milyar ya da 5-10 milyar hatta birkaç trilyon lira tazminat ödenmesine karar verebilir.

Bu aşamada, tazminatı elde eden tarafından, bu paranın vergiye tabi gelir olup olmadığı, ödeyen açısından da, gider yazılıp yazılamayacağı merak edilmektedir.

Alınan tazminat
Hakaret nedeniyle açılan tazminat davalarında, hakarete uğrayan kişi lehine mahkemece hükmolunan tazminat "manevi kaybın telafisi" niteliğinde olup, verginin konusuna girmez.

Gelir Vergisi yasamızda, vergi konusu gelirler yedi bent halinde sıralanmıştır. Hakaret nedeniyle alınan tazminat, bu yedi gelir unsurundan hiçbirine girmediğinden, gelir vergisine konu bir gelirden söz edilemez.

Gelir Vergisi dışında akla gelebilen ikinci vergi, veraset ve intikal vergisidir. Bu vergi de "ivazsız" yani karşılıksız bir gelir olduğu durumda sözkonusudur. Yukarıda da belirttiğimiz gibi, alınan tazminat, manevi kaybın telafisi niteliğinde olup, ivazsız sayılmaz. Sonuç olarak, hakaret nedeniyle alınan tazminat, herhangi bir vergiye tabi değildir.

Ancak, hakaret davası açan kişinin ölmesi ve dava sonuçlandığında mirasçıların tazminat alması halinde, alınan tazminat, ölen kişinin sağlığındaki manevi kaybını telafiye yönelik ve şahsına ait olması nedeniyle, "ivazsız intikal" olarak, veraset ve intikal vergisine tabi olur.

Ödenen tazminat
Tazminatı ödeyenin, bir basın kuruluşu yani gazete, dergi ya da TV kuruluşu olması halinde, ödediği tazminatı defterlerine "gider" yazması mümkündür.

Danıştay'ın görüşü de bu yöndedir. Danıştay'a göre;

"Gazetede neşren hakaret nedeni ile mahkeme kararına dayanılarak ödenen tazminat, yayıncılık mesleği ile ilgili bulunduğu açık olduğundan, ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilebilir (Dn. 4.D., 22.9.1987 Tarih ve E.85/1622, K.85/1622, K.87/2581)."

Yukarıda yapılan açıklamalardan da farkedileceği gibi, hakaret davalarının karşılığında ödenen manevi tazminatlar, alan kişi yönünden, vergiye tabi değildir. Ödeyenlerin ise, bir basın kuruluşu olması halinde, ödenen tutarı gider yazmaları mümkündür.