Maliye, vergi davalarının % 84'ünü kaybediyor!..

Vergi mükellefleri, kendilerine vergi ve ceza geldiğinde, iki yoldan birini tercih ediyorlar. Birinci yol; ödemek, ikinci yol ise itiraz etmek.

Birinci yolu tercih edip, ödemek isteyenlere bazı kolaylıklar getirilmiş. Örneğin "uzlaşma" yolu ile vergi ve cezanın bir kısmının indirilmesi ya da "ceza indirim" yoluyla, cezaların yarısını veya üçte birini indirmek gibi...

İkinci yolu tercih edenler ise, vergi mahkemesine bir dilekçe ile başvurup, vergi ve cezaya karşı "dava" açıyorlar. Vergi mahkemesinin verdiği kararlarda, kaybeden tarafından genellikle "Danıştay'da" temyiz ediliyor. Vergi ihtilaflarının, yüzde kaçının birinci yol izleyerek "idari aşamada", yüzde kaçının ise ikinci yola başvurularak "yargı aşamasında" çözümlendiği konusunda, hiçbir döküman yok.

Hiç değilse, yargı aşamasında nasıl bir sonuç ortaya çıktığını görebilmek için, geçtiğimiz yıl, Gazi Üniversitesi, Maliye bölümünde doktora yapan üç araştırma görevlisine, bu konuyu ödev olarak verdim. İsmail Engin, Fatih Saraçoğlu ve Leman Dönmez, Danıştay'da aylarca çalışarak tam 5 yılı (1993-1997) kapsayan, binlerce vergi davasını sonuçları itibariyle araştırdılar. Bir süre önce tamamlanan ve ayrıntılı tablolar halinde Yaklaşım Dergisi'nin Mart 2000 sayısında yayımlanan araştırmanın sonuçları son derece ilginç...

Yukarıda da belirttiğimiz gibi, vergi davaları önce vergi mahkemesine açılıyor. Daha sonra da, genellikle Danıştay'da, kaybeden tarafından temyiz ediliyor.

Danıştay'ın, gelir vergisi, kurumlar vergisi, vergi usul kanunu ve 6183 sayılı Kamu Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'la ilgili uyuşmazlıklara bakan 3 ve 4. Dairelerinde, binlerce dosya tamamlanarak yapılan araştırmanın, yıllar itibariyle sonuçları tablodaki gibi.

Tablodan da farkedileceği gibi, vergilerle ilgili davalar sonuçlandığında, mükellef haklı çıkıyor. Araştırma konusu yapılan 5 yılın ortalamasına göre, her 1000 vergi ihtilafının 84'ünde mükellef, 16'sında vergi iadesi haklı çıkmış.

Araştırmadan alınacak ders
Üç genç araştırma görevlisi arkadaşımızın, değişik yönleri itibariyle, tablolar halinde ortaya koydukları araştırma sonuçları ve yorumlar son derece önemli.

Vergi İdaresinin, araştırmadan bazı sonuçlar çıkarması gerekiyor. Örneğin;

- Düzenlenen her inceleme raporunun nasıl sonuçlandığının izlenmesi,

- Yazdığı vergi inceleme raporu, yargıda sürekli olarak bozulan ya da bozulmayan denetim elemanlarının değerlendirilmesi,

- Danıştay'da, her vergi mahkemesi kararının vergi idaresinde temyiz edilmemesi gibi...

Yabancı ülkelerde, vergi uyuşmazlıklarının çoğu yargıya intikal etmeden, "idari aşamada" çözümleniyor. Olayın bu yönü, yargıya intikal eden davaların sonuçlarına da bakılarak biran önce ele alınmalı...

	1993	1994	1995	1996	1997	Ortalama%
Vergi idaresi lehine sonuçlananlar (%)	16.8	20.6	14.3	16.5	11.3	16.0
Mükellef lehine sonuçlananlar (%)	83.2	79.4	85.7	83.7	88.07	84.0

Kaynak: Yaklaşım Dergisi, Mart 2000, S.240