Evlerin tapu değeri % 52 arttı...

Sadece evlerin değil büro, dükkan, mağaza, depo, arsa ve arazilerin de, tapu değeri 1 Ocak 2000'den itibaren yüzde 52,1 oranında arttı...

Buna göre, örneğin evinizi satmak istediğinizde, satış bedeli olarak göstereceğiniz değer, 1999'daki emlak vergisi değerinin yüzde 52,1 oranında artırılmış olan değerinden daha az olamayacak. Bu ölçü 1999'un Kasım veya Aralık ayında, emlak vergisi beyannamesini yenileyip, daha düşük ya da yüksek değer beyan edenler için de geçerli. Örneğin, 1999 yılı Aralık ayında, yenileme beyanında bulunup, evinin değerini 30 milyar lira olarak beyan eden bir vatandaş, Ocak ayında evini satarken 45 milyar 630 milyon liradan aşağı değer beyan edemeyecek... (Bkz. Harçlar Yasası, 4 Sayılı Tarife Md. I/20-a).

Tapu harcı da arttı...
Gayrimenkul alım satımında, alıcı ve satıcı satış değerinin yüzde biri oranında tapu harcını ayrı ayrı ödüyorlardı. Bu oran da biraz yükseltildi ve 1 Ocak 2000 tarihinden itibaren yüzde 1,25 oldu. Yani, 40 milyar lira üzerinden satılan bir ev için, hem satıcı hem de alıcı 500'er milyon lira tapu harcı ödeyecekler.

Yukarıdaki açıklamalarımıza ilişkin, birkaç örnek verelim.

Gayrimenkullerin, iktisap (edinme) tarihinden itibaren "dört yıl içinde" satılması halinde, bu satıştan doğan kazanç "değer artış kazancı" olarak Gelir Vergisi'ne tabi tutuluyor (GVK Geçici Md. 56/D-6). Dört yıllık süre geçtikten sonra, elde edilen kazanç ise, tutarı ne olursa olsun gelir vergisine tabi değil.

Dört yıllık süre içinde yapılan satışlarda, iktisap bedeli ile satış tutarı kıyaslanıyor. Ancak, kıyaslama sırasında, iktisap bedeli, gayrimenkulün elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsü'nce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında yükseltiliyor. 1998 yılı emlak vergisi beyanname verme süresinin bitmesinden önce iktisap edilen gayrimenkullerin elden çıkarılması halinde, bunların maliyet bedeli olarak 1998 yılı genel beyan döneminde beyan edilen değer esas alınıp, endekslemeye tabi tutuluyor. (GVK Geçici Md. 56/D).

Satış bedelinin belirlenmesi
Gerçek satış bedelinin, yasa gereği yüzde 52,1 oranında yükseltilen değerin altında olması halinde, tapu işlemleri sırasında; tapu harcının yüzde 52,1 oranında yükseltilen değer üzerinden ödenmesi ancak tapu senedine "satış bedeli şu kadar liradır" şeklinde, not yazdırılması gerekiyor (Maliye Bakanlığı Özelgesi, 24.2.1999 Tarih ve 63/6373-557 sayılı).

Gayrimenkul satışında, vergiye tabi kazanç çıkması halinde, kazancın 3,5 milyar lirayı aşan kısmı üzerinden, yüzde 20-45 arasında değişen bir tarifeye göre gelir vergisi ödeniyor (Bkz. GVK Md. 103).

2000 yılı enflasyon hedefinin yıllık yüzde 25 olarak belirlendiği bir ortamda, gayrimenkulün tapuya esas değerinin üstelik daha yılın ilk günü itibariyle, yüzde 52,1 arttığını varsaymak, "önemli bir çelişki" olarak göze çarpıyor. Buradaki değer artışının, yıllık enflasyon hedefine göre, aylık olarak hesaplanması daha anlamlı olurdu...