Kira gelirleri nasıl beyan edilecek?

1 KİMLER, NE ZAMAN, NEREYE BEYANNAME VERECEK?

A- KİMLER BEYANNAME VERECEK?
Beyana tabi gelirleri, yalnızca kira gelirlerinden yani gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan mükelleflerden;

1- 1999 yılı içinde yani 1 Ocak - 31 Aralık 1999 tarihleri arasında, tahsil ettiği konut kira geliri, 420 milyon lirayı aşanlar,

2- 1999 yılı içinde, işyeri kira gelirleri olan ve bu gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, yıllık kira gelirlerinin brüt tutarı 3,5 milyar lirayı aşanlar, (yani vergi kesintisi yapılmasına önceki kira tutarı 1999'da 3,5 milyar lirayı aşanlar),

3- Konut dışındaki gayrimenkulünü (örneğin; büro, dükkan, mağaza ya da depo-sunu) bedelsiz olarak oğluna, kızına, annesine, babasına, kardeşine ya da başka kişilere tahsis edenler,

4- Konutlarını akrabaları dışındaki kişilere kullanımları için bedelsiz olarak tahsis edenler,

5- Evlerinde, akrabaları dışındaki kişilerle birlikte oturanlar,

6- İşyerini vergi kesintisi yapma zorunluluğu olmayanlara (örneğin; 1999 yılında basit usulde vergiye tabi olan mükelleflere veya yabancı elçiliklere) kiralayanlar,

7- Diğer mal ve haklardan kira geliri elde edenler,

Gelir vergisi beyannamesi vermek zorundadırlar.

Gayrimenkulün bedelsiz olarak yani kira alınmadan tahsis edildiği durumlarda, emlak vergisi beyannamesinde bildirilen değerin yüzde 5'i, emsal kira bedeli olarak gözönüne alınır (GVK Md. 73).

B- BEYANNAME NE ZAMAN VE NEREYE VERİLECEK?
1- Beyanname Ne Zaman Verilecek?

1 Ocak 1999 - 31 Aralık 1999 döneminde beyana tabi gelirleri yalnızca kira gelirinden ibaret olan mükellefler, 2000 yılının Ocak ayı içinde yıllık gelir vergisi beyannamesi vereceklerdir.

Kira gelirlerinin yanısıra, beyana tabi başka geliri de olanlar, yıllık gelir vergisi beyannamesini 2000 yılının Mart Ayı içinde vereceklerdir. (GVK Md.92)

2- Beyanname Nereye Verilecek?

Kira gelirleri ile ilgili beyanname, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine verilecektir. Mükellefler genellikle ikametgahlarının bulunduğu yerin vergi dairesine bağlı oldukları için, kira gelirleriyle ilgili yıllık gelir vergisi beyannamelerini de, kira geliri elde ettikleri gayrimenkulün değil, kendi ikametgahlarının bulunduğu yerin vergi dairesine verirler.

2 KİRA GELİRİNİN VERGİSİ NE ZAMAN VE NEREYE öDENECEK?

A- KİRA GELİRİNİN VERGİSİNE ZAMAN öDENECEK?
Kira gelirlerinin bildirildiği yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan gelir vergisi ve fon payı; OCAK, NiSAN ve TEMMUZ aylarında, üç eşit taksitte ödenecektir.

B- VERGİLER NEREYE ÖDENECEK?
Kira geliri üzerinden hesaplanan gelir vergisi ve fon payı aşağıdaki yerlere ödenebilir:

1- Mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine,

2- Bağlı olunan vergi dairesinin bulunduğu yerin belediye sınırları dışındaki vergi dairelerine,

3- Yetkili banka şubelerine.

3 KONUT KİRA GELİRLERİNİN BEYANI

A- KONUT KİRA GELİRLERİNDE İSTİSNA TUTARI
1999'da elde edilen konut kira gelirlerine belirlenen istisna tutarı 420 milyon liradır.

1999 yılında tahsil edilen konut kira gelirinin yıllık tutarının 420 milyon lirayı aşması halinde, 420 milyon liralık tutar düşüldükten sonra kalan kısım üzerinden götürü veya gerçek gider düşülerek, gelir vergisi ödenecektir.

2000'de elde edilen konut kira gelirlerinde, istisna tutarı 630 milyon lira olarak belirlenmiştir.

B- KONUT KİRALARIYLA İLGİLİ İSTİSNANIN NASIL UYGULANACAĞI
1) 1999 yılı içinde tahsil edilen brüt kira gelirinden, 420 milyon liralık istisna düşülecektir.

2) İşyeri kira geliri elde edenler için 420 milyon liralık istisna uygulanmaz.

3) Birden fazla konuttan kira geliri elde edilmişse, 420 milyon liralık istisna, kira gelirlerinin toplamından indirilir.

4) Bir konuta birden fazla kişinin örneğin; karı-kocanın ortak olması halinde, herkesin payına düşen kira gelirine ayrı ayrı 420 milyon liralık istisna uygulanır.

C- İSTİSNADAN YARARLANAMAYACAKLAR
1) Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olanların konut kira gelirlerinin olması halinde, 420 milyon liralık istisnadan yararlanamazlar. (GVK Md. 21/2)

2) Konut dışındaki gayrimenkullerin örneğin; dükkanların kira gelirleri, 420 milyon liralık istisnadan yararlanamaz.

3) Konutlardan elde edilen kira gelirleri beyan edilmez ya da eksik beyan edilirse, 420 milyon lira tutarındaki istisnadan yararlanılamaz (GVK Md. 21).

IV- İşyeri kira gelirlerinin beyanı

A- GERÇEK KİŞİLERE AİT KİRA GELİRİ
İŞyerİ kira gelirinin, gerçek kişilere ait olması yani işçiye, memura, emekliye, esnafa, tüccara ya da serbest meslek sahibi olan bir kişiye ait olması halinde, 1999 yılında elde edilen kiranın gayrisafi tutarı yıllık 3 milyar 500 milyon lirayı aşmadığı sürece beyanname verilmez. Başka gelirleri nedeniyle beyanname verenler ise, 3,5 milyar lirayı aşmayan işyeri kira gelirlerini beyannamelerine dahil etmezler. Burada belirtilen yıllık 3,5 milyar lira, 2000 yılı işyeri kira gelirleri için 4 milyar 375 milyon lira olarak uygulanacaktır.

1999 yılı işyeri kira gelirlerinin 3,5 milyar lirayı aşması halinde, aşan kısım değil, kira gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.

B- İŞYERİ KİRALARINDA VERGİ KESİNTİSİ
İşyeri kirası ödemelerinden, 1999'da kiracılar, değişik dönemlerde yüzde 15 ile yüzde 20 arasında değişen gelir vergisi kesintisi yaptılar. Kesintinin yüzde 10'u oranında da fon payı kesintisi yapıldı. Örneğin; Ocak-Mart 1999 döneminde yüzde 20, Nisan-Kasım 1999 döneminde yüzde 15, 1 Aralık'dan itibaren de tekrar yüzde 20 oranında stopaj yapıldı .

Buna göre, toplam kesinti oranı yüzde 22'yi bulmakta, mal sahibine brüt kiranın yüzde 78'i ödenmektedir. Ancak, kiracı ile net kira tutarı üzerinden anlaşılmışsa, kiracı "netten brüte" hesaplama yapmak suretiyle, net ödemenin brüt tutarını bulacak, yani vergi kesintisini kiracı üstlenecektir. Kiranın net olarak belirlendiği durumlarda; brüt kirayı bulabilmek için net kira tutarı 0,78'e bölünecektir. İşyeri kira geliri elde edenler, bu kiranın yıllık gayrisafi tutarı 3,5 milyar lirayı aştığında, kira gelirlerinin tamamını beyan edecekler ve hesaplanan gelir vergisinden ve fon payından yıl içinde kesilen vergi ile fonu mahsup edeceklerdir.