Bilim-kurgunun gözde türlerden olmaya başladığı 70'li yıllardan beri bu yeni yola döşenen taşların en sonuncusu, "Matrix"... Ve tüm bu tarz filmler gibi alabildiğine garip bir öykü anlatıyor
Yönetim ve Senaryo: Andy ve Larry Wachowski/ Görüntü: Bill Pope/ Müzik: Don Davis/ Oyuncular: Keanu Reeves, Laurence Fishburne, Carrie-Anne Moss, Hugo Weawing, Joe Pantoliano/ Warner Bros filmi.
Siberspace (siber-uzay), sanal-sanallık, hi-tech, enformatik, siber-punk, hiper-gerçeklik... Ve şu anda aklıma gelmeyen başka birçok kavram ve onları anlatan sözcük...
Tüm bunlar, içine girdiğimiz internet, yüksek teknoloji ve bilgi akımı çağının 21. yüzyıla damgasını vuracağını gösteren, yeni ufukların, sürpriz açılımların anahtar-sözcükleri... Her çağ kendi kültürünü, her yüzyıl kendi dünyasını yaratır. 21. yüzyılın bilgisi ve bilim gibi sanatı da farklı olacak. Elbette sineması da...
Bilim-kurgunun gözde türlerden olmaya başladığı 70'li yıllardan beri bu yeni yola döşenen taşların en sonuncusu, "Matrix"... Ve tüm bu tarz filmler gibi alabildiğine garip bir öykü anlatıyor.
Günümüzün görüntüsünü taşıyan bir dünyanın kendi halindeki yazılım şirketi görevlisi Neo, bir gurup raslantı sonucu aslında dünyamızın bir yüzyıl ötesini yaşadığını ve uzay kökenli, insan görünümlü makinalar tarafından yönetildiğini farkeder. İnsan yine vardır, ama sadece içindeki elektrik enerjisi alınıp kullanılmaya yarayan bir tür hammadde olarak!.. Ve uzaylılar insandan tıpkı "Virüs" filmindeki gibi yine 'virüs' diye söz eder!.. Ve onun durumu farkedip isyan etmemesi için çevresinde 20. yüzyıla benzeyen tümüyle yapay, daha doğrusu sanal bir dünya yaratırlar.
"Gerçek insan" olan ve insana özgürlüğünü, yaşamını geri vermeye çabalayan kişilerle tanışır Neo... Robot-adamlar tarafından son derece tehlikeli bulunup yok edilmeye uğraşılan... Onlar da dünyayı kurtaracak bir lider, bir tür 'seçilmiş önder' beklemektedirler. Acaba Neo bu beklenen önder midir? Ve üstün teknolojiye karşı çıkarak 'dünyayı kurtarma' gücü var mıdır?
Kült film mi?
İlk filmleri, sinema tarihinin ilk "lezbiyen kara-filmi" (!) olan "Tuhaf İlişkiler"i sinemalarda kaçırıp ancak geçenlerde Cine 5'te yakaladığım (ve doğrusu büyük bir ilgiyle izlediğim), sinemanın yeni harika çocukları, yeni Taviani ya da Coen kardeşleri Andy ve Larry ve Wachowski'nin merakla beklenen filmleri "Matrix", çeşitli temel kaynaklardan besleniyor. Çizgi-roman, 50'lerin çocuksu ilk bilim-kurguları, çağımızın bilgi ve iletişim teknolojisi ve sanallık kavramı, uzak-doğu döğüş teknikleri, bunların başta gelenleri. Özellikle ikinci yarıda alabildiğine stilize bir tür westerne dönüşen anlatımı ise, klasik Hollywood'dan ödünç alınmış sayılabilir.
"Blade Runner", "Beşinci Güç", "Siyah Giyen Adamlar" gibi filmlerin bir tür daha gösterişli yeni çeşitlemesi olan "Matrix", parlak cilası, yoğun aksiyon duygusu, kimi zaman belli bir felsefe içerir gibi duran özü ve gerçek-üstü bir baleyi andıran şaşırtıcı kung-fu döğüş sahneleriyle, en azından oyalayıcı bir film. Ama bunca karışık ögeden bütünlüğü, iskeleti ve mesajı olan önemli bir film çıktığını söylemek zor...
Belki birden fazla görüp üzerinde düşünmeyi gerektiren bir film. Ve özellikle genç bir seyircinin bunu yapması, hatta yapıtı bir kült-filme dönüştürmesi beklenir. Ama kendi adıma ve bilim-kurguya olan özel düşkünlüğüme karşın, bana tam bir başarı gibi gözükmedi. Bakalım, zamanın yargısı ne olacak!..
Düzeltme: Geçen haftaki "Merhaba Yoldaş" filminin eleştirisinde bir cümle düşünce garip bir anlam çıkmış. Aslı şöyle olacaktı: "Devrimcilik insanın bir süre için kendi bireysel sorunlarından uzaklaşması deneyimidir" diyen büyük elçi, ardından alayla ekler: "Tıpkı diplomatik görev gibi yani!"...
