Hayat hakkı

Varlık alemine gelen her yaratığın bir görevi ve bu görevine göre de bir önemi vardır. İlahi kader, yani plandan süzülüp var olma şerefine ulaşan her varlık, varlığını sürdürme hakkını elde etmiş demektir. "Hayat Hakkı", hakların başında yer almakta ve diğer haklar ondan fışkırmaktadır.

Kur'an, can taşıyan hiçbir varlığa kıyılmamasını istemekte ve bu kıyımın üç büyük günahtan biri olduğunu ilan etmektedir. Şirk, Zina ve haksız yere bir cana kıymak üç büyük günahı oluşturmaktadırlar.

"...Allah'ın yasak ettiği cana haksız yere kıymazlar..." (Furkan, 68) Ayette yer alan bazı kavramları açıklayarak konuyu anlaşılır hale getireceğiz.

1- "Allah'ın Yasak Ettiği" ifadesinde yer alan "haram" kavramı, Allah'ın kutsal kabul ettiği, önemsediği ve değerli saydığı manasına da gelir. "Mescid-i haram" ifadesindeki haramın, kutsal manasına gelmesi gibi.

2- Can
Ayette geçen "nefs" kavramını can olarak manalandırmaktayız. Can taşıyan her varlık, bu kelimenin kapsamına girmektedir. Bitki, hayvan ve insanları ifade eden bu nefs kelimesi, Yüce Allah'ın haksız yere bir yeşile, bir hayvana ve bir insana kıyılamayacağının hükmünü gündeme getirmektedir. Bitki ve hayvanlar aleminin de bir hayat hakkı olduğuna işaret etmektedir. Her canlıyı Allah'ın bir yaratığı olarak önemsemek ve dünyadaki canlılar aleminde ekolojik dengeyi korumanın önemini kavramak ve bu alemlerin insan hayatı için ne kadar hayati olduğunu görebilmek büyük bir erdemdir.

Yüce Allah, ayette insan değil de, nefs yani can kavramını kullanmakla, tüm canlıları ifade etmektedir. Böylece Kur'an, sadece insana hayat hakkı tanımamış, bütün canlıları kapsamı içine almıştır. Demek ki, Müslümanın "hayat hakkı" bilinci, tüm canlıları içine almaktadır ve almalıdır.

3- "Haksız yere"
Bu ifadeyle Yüce Allah, insanların ihtiyacına göre, bitki ve hayvanlar aleminden istifade etme kapısını açık bırakmaktadır. Bir insan bir insana saldırırsa, o insanın nefsini müdafaa etme hakkı doğar. İşte kendi canını korumak için, yapılacak mücadelenin meşruluğunu böylece gündeme getirmiş olmaktadır. Bitki ve hayvanlar aleminden ihtiyacı nispetinde istifade etmek ve nefsini müdafaa uğrunda savunmada bulunmak haklılığı ortaya çıkarmaktadır. Bunların dışında kalan bir sebeple, bir cana kıymak haksızlıktır ve bu yasaklanmaktadır.

Tevrat ve Kur'an'da yer alan bir ayette, bir insana kıymakla, bir canı kurtarmanın ne anlama geldiği açıklanmaktadır. Ayet şöyledir: "Bir kişiyi sebepsiz yere öldürmek bütün insanlığı öldürmektir. Bir hayatı kurtarmak da tüm insanların hayatını kurtarmaya denk bir eylemdir..." (Maide 32)

Yüce Allah, bir insanı tüm insanlığa eşit tutmakta ve onun kadar önemsenmektedir. Tevrat ve Kur'an'da yeralan bu değerlendirme, insan öldürenlerin ne kadar büyük günah işlediklerini ifade etmektedir. Diğer taraftan, bir canı kurtarmanın tüm insanlığa can vermek kadar önemli olduğunu da vurgulamaktadır. Bir canı kurtarmak ne anlama gelmektedir?

Kosova gibi dünyanın her yerinde canlara haksız yere kıyılmaktadır. Bu insanları kurtarmak için faaliyet gösteren insanlar, aslında tüm insanlığı kurtarmak gibi önemli bir amel yapmaktadırlar. Maide Suresi'nin 32. ayetiyle Yüce Allah, onların bu eylemini yüceltmekte ve ne kadar erdemli iş yaptıklarını ifade etmektedir.

Bir insana organını verip, onu kurtarmak da ayetin kapsamına girmektedir. Lösemili bir insana iliğinden verip onu hayata döndürmek, amellerin en büyüklerinden biridir. İnsanlık, canlara kıyarak değil, canları kurtararak medeniyetini kurtaracak ve geliştirmiş olacaktır. Organ bağışlamaları ve çeşitli yardımlarıyla insanlar, aslında tüm insanlığı kurtarmakta ve canlara can bağışlamaktadırlar. Aslında bu fedakarlıklar, insanlığımızın ve erdemimizin canı olmaktadır. Can kurtarmak ne kadar önemli ve iyi ise, cana kıymak da o kadar günah ve kötüdür. 21. Yüzyıla girerken, bu can kurtarmalar, artık tesadüfün eline bırakılmadan müessese haline dönüştürülmelidir. Organ ve ilik nakli bankaları kurulmalıdır. NATO'nun insanları kurtarmaya koştuğu gibi, bu bankalar da hastaları kurtarmaya koşacaktır.

BİR SORU BİR CEVAP

Bilgisiz ve cahil insanlar

Mürşid kimdir?
Mürşid Allah'tır. Allah Kur'an'ı ile insanları irşad etmektedir. Bakara Suresi'nin 2. Ayetinde Kur'an'ın mürşid olduğu ifade edilmektedir. Peygamber, mürşid olan Kur'an'ın irşadını insanlara iletmektedir. Kur'an'ı bilmeyen insanlar, irşad edemezler. Kur'an da ilahi bilgidir. Akıl ve bilgi insanın mürşididir. Aklını kullanamayan ve cahil olan insanlar, mürşidten yoksundurlar.