Midenizin de beyniniz kadar tatile ihtiyacı var

Nörolog Doç. Dr. Serdar Dağ, yediğimiz ve içtiğimiz şeylerin, beyin sağlığı üzerindeki etkilerini anlattı. Beynin daha sağlıklı işleyebilmesi için nasıl bir beslenme şekli edinilmesi gerektiğine dair sorularımızı yanıtlayan Dağ, beynin başlıca düşmanının sigara ve aşırı alkol tüketimi olduğunu açıkladı...

* Beyin sağlığı ile yediğimiziçtiğimiz şeyler arasında nasıl bir ilişki bulunuyor?
Vücudumuz, işleyişi için gerekli olan enerjiyi besinlerden alınır. Fonksiyonları gelişmiş olan beyin için beslenmenin önemi çok büyüktür. Hastalanmadan önce sağlığı korumaya yönelik beslenme; ucuz, pratik ve yan etkisizdir. Ciddi bir hastalığın tedavisi vardır ama masraflıdır. Örneğin tek tip beslenmeyle beyinde oluşabilecek hasar, tüm vücudu etkiler çünkü bedenimizin kumanda ve yönetim mekanizması beyindir.

ANİ ÖLÜMLERE SEBEP OLUR
* Beynin daha verimli çalışması için hangi besinleri daha fazla tüketmemiz gerekir?
Beyin kanla beyne götürülen besin maddeleriyle beslenir. Normal koşullarda beynin tek enerji kaynağı şekerdir. Beyni daha verimli çalıştırmak için B, A ve E vitamini içeren besinler, balık ve balık yağı ya da adaçayı, yeşil çay, biberiye, zencefil tüketmek gerekir. D vitamini, karbonhidrat, protein de alınmalı ve bol su içilmelidir.

* Uyarıcılar beyni olumsuz etkiler mi?
Beyni uyarmak için dışardan alınan maddeler, yasaklıdır. Doktor kontrolü haricinde bu maddelerin kullanılması ve pazarlanması tüm ülkelerde yasaklandı. Bunlar alışkanlık yapar ve beyinde geri dönüşümsüz tahribatlar oluşturur. Aynı zamanda; diğer sistemleri de etkileyerek ani ölümlere sebep verir. Bunlar alınmadığı zaman huzursuzluk, gerginlik, sık nefes alıp verme, şuur bulanıklığı ya da bilinç kaybı gibi yoksunluk sendromları ortaya çıkar.

* Çalışırken içilen aşırı miktarda kahve ve çayın beyin üzerinde olumsuz etkisi var mı?
Yemeklerden sonra kahve içilmesinin hafıza ve konsantrasyon açısından faydası vardır. Çayın da makul düzeyde tüketilmesinin beyin üzerinde uyarıcı etkisi olduğu bilinir. Fakat bunların aşırı tüketimi; sinir sisteminin işleyişini bozan çarpıntı, uykusuzluk, ajitasyon, aşırı sinir hali ve mide problemlerine sebep olur. Konsantrasyon bozulur ve hafıza zayıflar.

ALKOL TAHRİBAT YAPAR
* Alkol beyni yorar mı?
Kontrollü ve az içildiği takdirde gerginliği alan alkolün, aşırı miktarda ve çok sık alınmasının beyinde ve sinir sisteminde tahribata yol açtığını, tıp dünyası da kabul etti. Alkol; beynin hareketi, konuşmayı ve hafızayı ilgilendiren kısımlarını tahrip eder. Ayrıca, beynin emrindeki organlarla iletişimini sağlayan sınırlar da tahribata uğrar. Alkol alırken, belli bir doz geçilmemelidir. Yoksa, sinirlerin kontrolü ortadan kalkar. Konsantrasyon, konuşma ve yürüme geçici olarak bozulur. Kişinin olayları muhakeme etme kabiliyeti ortadan kalkar. Suç işleme ya da kaza yapma riski artar.

SİGARA SİNİRLERİ BOZAR
* Kapalı alanlarda sigara içmek yasaklandı. Sıcakta ve açık havada sigara içmenin beyne bir zararı var mıdır?
Özellikle öğlen sıcağında dışarıya sık sık sigara içmeye içmeye çıkmak ve sıcakla çok temas etmek, beyinde bulunan seratonin denen mutluluk veren maddeyi azaltır. Öte yandan, dopamin denen maddenin salınımını ise artırır. Bu nedenle kişi daha sinirli olur, konsantrasyonu azalır ve dolayısıyla iş verimi de düşer. Sigara içmek için sık sık dışarı çıkıp aşırı sıcaklara maruz kalmaktan, kişinin ruh yapısı da olumsuz yönde etkilenir. Birçok hastalığın ve kanserin başlıca sebebi olan sigarayı bırakmak; hem sağlığımız, hem de iş verimimiz için önemlidir.

* Beyin sağlığı için mutlaka tüketilmesini ya da uzak durulmasını önerdiğiniz gıdalar var mı?
Tatilde yaşam tarzında ve kıyafetlerinizde olan özgürlük, genelde yeme alışkanlığına da yansır. Bu süre içinde genellikle çalışırken zaman bulup da yiyemediğimiz ağır gıdaların ve alkolün tüketimi artar. Tatilde yapılması gereken; beyni dinlendirdiğimiz gibi midemizi de dinlendirmektir.

AŞK YORGUNLUK YARATIR
* Beyin sağlığı için en faydalı olan gıdalar hangileridir?
Izgara, kırmızı et ürünleri ve alkol tatilin vazgeçilmez gıdaları arasındadır. Bu gıdaları her gün yesek de; öğlen sıcağında değil, genelde akşam serinliğinde ve çok az miktarda tüketmeye özen göstermek gerekir. Sabahları besin değeri iyi bir kahvaltı ile güne başlayıp, kahvaltıda domates ve salatalık gibi sebzelerle bol yeşillik tüketmek gerekmektedir. Ara öğün olarak meyve yemek gerekir. Öğlen sıcaklarını da göz önüne alırsak, hayvansal gıdalardan kaçınarak bol bol sebze ve yeşillik yemek; yapılacak en akıllıca iştir.

* Yemek alışkanlığı dışında, tatilde nelere dikkat edilmeli?
Yemek alışkanlığı dışında tatilde öğlen aşırı sıcaklıkta güneşlenmemek, bol bol yürüyüş yapmak, açık havada dolaşmak ve işle ilgiyi olan her şeyden tamamen kopmak gerekir. Öte yandan, gönül ilişkilerine girmemeye de özen gösterilmelidir. Çünkü bu süre içerisinde aşık olmak; beyni olumsuz etkiler ve yorar.