Elektrikte olağanüstü hal

Elektrikte net arz açığı görününce Enerji Bakanlığı olağanüstü hal ilan etme kararı aldı. Bu çerçevede, yeni yatırımlara, yüzde 85 indirimle ya da ücretsiz olarak Hazine veya orman arazisi, vergi teşviği, yan anlaşmalar çerçevesinde satış garantisi sağlanacak.

Özel sektörden, teklif edilen en yüksek bedelle elektrik alma sisteminin süresi iki yıla kadar uzatılacak. Kamunun yatırım yapma yasağı kaldırılacak. Üretim özelleştirmesinden elde edilecek gelir Özelleştirme İdaresi'nden alınarak yeni yatırımlara harcanacak. TRT payı düşürülecek. Lisans aldığı halde yatırım yapmayanın lisansı iptal edilecek, yeni lisans da verilmeyecek.

TBMM Başkanlığı'na sunulan Elektrik Piyasası Kanunu Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ile, elektrik üretim yatırımlarının elektrik enerjisi talebini karşılayamaması ve/veya puant gücün belirli bir yedekle karşılanmasında yetersiz kalınacağının tespiti halinde, tedarikçilerin talebini karşılamak üzere Bakanlar Kurulu Kararıyla merkezi bir yarışma düzenlenecek.

KAMU YATIRIM YAPABİLECEK

Öngörülen tedbirlerle arz güvenliğinin sağlanamayacağının Bakanlık tarafından tespit edilmesi halinde, kamu elektrik üretim şirketlerine gerekli üretim tesisi yapma görevi de dahil arz güvenliği bakımından gerekli görülen tedbirleri almaya Bakanlar Kurulu yetkili olacak. Böylece, 2001 yılında çıkan Elektrik piyasası Kanunu'nda yer alan kamunun yatırım yapması yasağı arz güvenliği gerekçesiyle kalkacak.

YENİ YATIRIMLARA TEŞVİK

Üretim ve otoprodüktör lisansı sahibi tüzel kişilere teşvikler sağlanacak. Bu kapsamda; üretim tesislerinin işletmeye giriş tarihlerinden itibaren 2012 yılı sonuna kadar iletim sistemi sistem kullanım bedellerinden yüzde 50 indirim yapılacak. Ayrıca, 2012 yılı sonuna kadar işletmeye girecek üretim tesislerinin yatırım döneminde, üretim tesisleriyle ilgili yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve harçtan müstesna olacak.

Düzenleme ile ayrıca, 2013 yılına kadar arz güvenliğinin sağlanması amacıyla, mevcut kapasitenin en üst düzeyde kullanılabilmesini teminen sıvı yakıtlı elektrik üretim santrallarında kullanılan yakıtlara vergi muafiyeti getiriliyor.

ORMAN ARAZİLERİ YENİLENEBİLİR YATIRIMLARINA AÇILIYOR

Orman vasıflı olan veya Hazine'nin özel mülkiyetinde ya da devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlardan bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretimi yapılmak amacıyla kullanılacak olanlar hakkında bedeli karşılığında izin verilecek, kiralama yapılacak, irtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecek.

Arazilerin mera, yaylak, kışlak ile kamuya ait otlak ve çayır olması halinde, bu taşınmazlar, tahsis amacı değiştirilerek Hazine adına tescil edilecek. Bu taşınmazlara ilişkin olarak, Maliye Bakanlığı tarafından bedeli karşılığında kiralama yapılacak veya irtifak hakkı tesis edilecek.

BEDELSİZ ARAZİ

2011 yılı sonuna kadar devreye alınacak bu tesislerden, ulaşım yollarından ve şebekeye bağlantı noktasına kadarki enerji nakil hatlarından yatırım ve işletme dönemlerinin ilk 10 yılında izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine yüzde 85 indirim uygulanacak. Orman Köylüleri Kalkındırma Geliri, Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Geliri alınmayacak.

Hidroelektrik üretim tesislerinin rezervuar alanında bulunan Hazine'nin özel mülkiyetindeki ve devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz mallar için Maliye Bakanlığı tarafından bedelsiz olarak kullanma izni verilecek.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı, kurulu gücü azami 200 kilovatlık üretim tesisi ile mikro kojenerasyon tesisi kuran gerçek ve tüzel kişiler, lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf olacak.

FAHİŞ FİYATLA ELEKTRİK ALIMINA UZATMA

Tasarı ile elektrikte arz krizi çıktığı için, özel sektörden pahalı da olsa ihtiyaç duyulduğunda elektrik alımını kolaylaştıran Fiyat Eşitleme Mekanizması sisteminin süresi uzatılıyor. 31 Aralık 2010'da bitecek uygulama 31 Aralık 2011'e uzatılırken, ayrıca Bakanlar Kuruluna bir yıl uzatma yetkisi veriliyor. Böylece, teklif edilen en yüksek fiyatlardan alıma neden olan sistem kamuya milyarlarca YTL yük getirecek.

Elektrik piyasasında yapılacak beş yıllık geçiş dönemi anlaşmaları için sürenin iki yıl daha uzatılabilmesi değişikliği yapılıyor.

OTOPRODÜKTÖRLER DAHA ÇOK ELEKTRİK SATACAK

Özel sektör şirketlerinin ulaşabileceği pazar payının yüzde 10 olan sınırı yüzde 20'ye çıkarılacak.

Kendi kullanacağı elektriği üreten otoprodüktörlerin yüzde 20 olan piyasaya elektrik satış sınırı artırılabilecek.

Arz güvenliği önlemleri kapsamında, Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi'nin (TEİAŞ), yan hizmet anlaşmaları yoluyla elektrik alımı düzenlendi.

TRT PAYI TUTARI AZALIYOR

Düzenleme ile TRT payı da azaltılıyor. Mevcut uygulamada enerji bedelinin yanı sıra vergiler, harçlar ve fonlar da eklendikten sonra oluşan sistem kullanım bedeli üzerinden yüzde 2 TRT payı alınıyor. Yeni düzenleme ile yüzde 2'lik pay yalnızca enerji bedeli üzerinden alınacak. Bu durumda yüzde 30 civarında daha az tutar üzerinden yüzde 2 pay alınacak. Bu durumda hem elektrik üreticisi üzerindeki hem tüketici üzerindeki yük azalırken; TRT'nin aldığı miktarda düşüş olacak.

YATIRIMI GERÇEKLEŞTİRMEYENİN LİSANSI İPTAL EDİLECEK

Lisans aldığı halde haklı gerekçesi olmadan yatırım yapmayanın lisansmı iptal edilecek. Lisansı iptal edilen şirkette yüzde 10 ve daha üzeri doğrudan pay sahibi olanlar ve ortaklık yapısı itibarıyla yüzde 10 (halka açık şirketlerde yüzde 5) veya daha fazla pay sahibi bulunanlar, lisans iptalini takip eden üç yıl süreyle lisans başvurusunda bulunamayacak, lisans başvurusu yapan tüzel kişiliklerde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olamayacak.

RÜZGAR İÇİN İHALE YAPILACAK

Rüzgarda 156 milyar YTL'ye ulaşan, mevcut kurulu gücün iki katına yakın başvuru yapılması üzerine, şirketlerin kamuya vereceği katkı payı üzerinden yarışacağı ihaleler yapılması kararlaştırıldı. Tasarıda yer alan düzenleme ile, aynı bölgede rüzgar enerjisi santrali kurmak için başvuruda bulunan şirketler ihaleye girecek. En fazla parayı veren santrali kurmaya hak kazanacak.

ÖİB'NİN YETKİLERİ ENERJİ BAKANLIĞI'NA

Düzenleme ile enerji üretim özelleştirmelerinde temel yetkiler Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'ndan (ÖİB) alınıp Bakanlığa veriliyor. Elektrik Üretim Anonim Şirketi'nin işletmeleri veya varlıkları özelleştirme programına alınsa bile Bakanlığa bağlı mevcut statüleri sürecek. Özelleştirme Kanunu çerçevesinde mevcut uygulamada, "özelleştirme kapsamı' ilgili idarenin yetkisinin sürmesi, "özelleştirme programı' ise tüm yetkinin ÖİB'ye geçmesini gerektiriyor. Yeni düzende özelleştirme, Özelleştirme Kanunu çerçevesinde yapılacak ancak yetki Enerji Bakanlığı'nda kalacak.

ÖZELLEŞTİRME GELİRİ DE ÖİB'DEN ALINIYOR

Bu kuruluşların özelleştirilmelerinden elde edilen gelirlerin ÖİB tarafından yapılan masraflar düşüldükten sonra kalan kısmı izleyen 15 gün içinde ÖİB tarafından Enerji Bakanlığı merkez ödemelerini yapan muhasebe birimi hesaplarına aktarılacak. Mevcut uygulamada ise özelleştirme gelirleri Özelleştirme Fonu'na, oradan da Hazine'ye aktarılıyor. Yeni uygulama ile enerji özelleştirme gelirleri enerji altyapı yatırımlarında kullanılacak.

BOTAŞ'IN LNG ALIMI KOLAYLAŞTIRILIYOR

Özellikle İran'dan gelen doğal gazın kesilmesiyle her yıl sıkıntı yaşayan BOTAŞ'ın sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alımı kolaylaştırılıyor. LNG alımı, Kamu İhale Kanunu'ndan istisna ediliyor. LNG alımlarının istisna kapsamına alınması ile, sıkıntılı dönemlerde başvurulan pahalı LNG alımı artacak.

(ANKA)