SMS: AY yaz boşluk bırak mesajını yaz 4122'ye gönder
Beş yılda 112 milyar dolar geldi, devamı iki gelişmeye bağlı
27 Şubat'ta şiddetli ve yaygın biçimde başlayan küresel dalgalanma son günlerde yerini toparlanmaya bıraktı. Ancak 3-5 günlük iyi gidiş bu dalgalanmanın atlatıldığı anlamına gelmeyebilir. Çünkü dalgalanmaya yol açtığını kabul ettiğimiz nedenlerde henüz bir netleşme ve düzelme yok. Neydi bu nedenler? - Düşük faizli Japon Yeni'yle yapılan boçlanmaların, Japonya'da faizlerin artırılma ve para biriminin değerlenmesine bağlı olarak, kapatılma eğilimi. - Çin'de spekülatif borsa kazançlarının vergilendirilmesine yönelik çalışmalar. - ABD ekonomisinde resesyon ihtimali.
- Geçişdönemi - Bu üç neden henüz ortadan kalkmadı. Japon Yeni'nin değerlenmeyeceği garanti değil. Çin geri adım atmış değil. Şimdiye kadar açıklanan veriler de ABD ekonomisinin resesyondan kurtulduğunu göstermiyor. Gerçi olumsuz yönde gelişmeler de yok. Piyasalar ilk günlerdeki sert düşüşleri son günlerdeki yükselişlerle kısmen töprülediler. Ancak bu pozitif piyasa trendine geri dönüldüğü anlamına gelmez. Biraz daha veri açıklanmasına ve merkez bankalarının yol göstericiliğe ihtiyaç var. Belli bir geçiş döneminin ardından piyasaların yeni yönü ortaya çıkabilir. Bu yön pozitif tarafa olabileceği gibi negatif de olabilir.
- Geçmişleolanfark - Küresel piyasaların alacağı yöne bağlı olarak Türkiye piyasaları ve ekonomisi de kendi yönünü belirleyecek. Gerçi bu süreçte çifte seçimin etkisi de yaşanacak. Ancak bu etki, küresel etkinin olumsuzluğunu biraz daha artırabilir veya olumlu etkisini biraz daha azaltabilir. Türkiye'nin küresel eğilimlerden ayrılması için, siyasi ve ekonomik açıdan dramatik bir yıkım yaşaması gerekiyor. Yukarıdaki tablo, sermaye hareketlerinde kriz öncesi beş yılın, 2001'in ve kriz sonrası beş yılın toplamını veriyor. 2002-2007OcakarasındahemküreselpiyasalardalikiditeninbolveriskalmaiştahınınyüksekhemdeTürkiye'desiyasiveekonomikistikrarınolduğubirdönem. Bu beş yılda 81.6 milyar dolarlık cari açık verilmesine karşılık Türkiye'yegelentoplamsermaye111.9milyardolaravarmış. 7.2 milyar dolar da net hata noksan kalemiyle gelmiş. Cari açık finanse edildiği gibi 37.6 milyar doları rezerv artışı gerçekleşmiş.
- Büyümeyifinanseetti - Gelen paranın 37.3 milyar doları doğrudan yatırımla, 8.7 milyarı hisse senedi, 34.9 milyarı borçlanma senetlerine yatırım yoluyla gelmiş. Bankalar 21.8 milyar dolar, banka dışı kesim 49 milyar dolar borçlanmış. İş yapmak için, işler iyi olduğu için, geleceğe güvendikleri için, bu borçlanmaya gitmişler. Aynı şekilde yabancılar da Türkiye güvendiklerinden dolayı bu boçları vermişler, yatırımları yapmışlar. 2002'den itibaren başlayan yüksek büyüme kesintisiz bir şekilde bu nedenle sürüyor. Türkiye'deki büyümenin ardında yatan iki temel nedenden biri, belki de en önemlisinin dışarıdaki olumlu konjonktür - Dışarısınınönemine? - Şimdi dünya likiditesi daralır ve bunun bir sonucu olarak Türkiye'ye gelen para azalırsa veya yurtiçi gelişmelerden dolayı bu kaynakgirişiazalıryadadünyapiyasalarındankopuşgerçekleşirse,yukarıdayeralantablodaki1996-2000dönemiekonomikperformansınageridönmeyiz.Ama2002-2007arasındakiparlaksonuçlarınyaratıldığıdönemidesürdüremeyiz. Hem finansal piyasalar hem de büyüme açısından vasat bir döneme mahkum olabiliriz. Küresel piyasaların nereye doğru gideceğinin ve yaklaşmakta olan çifte seçimin Türkiye açısından böyle bir önemi var.
- Sonuç - "Fazlaileriyebakmakhatadır.Kaderzincirininhalkalarıylaancakbirerbirerbaşaçıkabiliriz"WilliamChurchill
