Türk usulü polisiyede kilometre taşı

Ahmet Ümit'in hep Türkiye'nin çağdaş anlamda ilk polisiye yazarı olduğunu düşünmüşümdür. Gerçi geçmiş yıllarda bu türe merak salanlar olmadı değil: hatta Peyami Safa'dan (Server Bedi takma adıyla yazdığı Cingöz Recai serüvenleri) Kemal Tahir'e (yine takma adla yazdığı Mike Hammer romanları!) en ünlüler de dahil!... Ama Ahmet Ümit başkadır. O, anglosakson polisiye roman geleneğini tümüyle bizden konular ve karakterlerle besleyerek, son derece rahat okunan ve ayrıca her kara-roman gibi bir yandan toplumsal eleştiri, öte yandan onulmaz bir hüzün duygusu veren kitaplar yazmıştır. Sis ve Gece'den başlayarak... Bu romanı ilk okuduğumda, bir film olması gereğini düşünmüş ve yazmıştım. Sinan Çetin benim yazım üzerine ilgi duydu ve haklarını aldı ama ortaya çıkan, yazarın ifadesiyle romanla hiç ilişkisi kalmayan Romantik filmi oldu. (O da zaten gösterilmedi). Şimdi Turgut Yasalar'ın Leoparın Kuyruğu'ndan uzun bir süre sonra çektiği bu yeni filmde, gerçek görsel karşılığını bulmuş. Gizli polis (MİT?) elemanı Sedat'ın öyküsünü anlatıyor film. Sedat örgütteki huzursuzluktan şikâyetçidir, evliliğinde pek mutlu değildir ve öte yandan, bir süredir birlikte olduğu Mine'nin aniden ortadan kayboluşuyla sarsılır. Mine'yi ararken çeşitli kişilerle karşılaşacak, değişik olaylar yaşayacak, ama arayışını sürdürecektir. Bu klasik tema, birbirinden ilginç kişilikler barındırıyor. Yönetmen, hemen hepsini usta oyunculara teslim etmiş: İlyas Salman'dan Kemal Bekir'e, Uğur Polat'tan Yetkin Dikinciler'e, Ayten Uncuoğlu'ndan Tardu Flordun'a... Müzik ve görüntü çalışması da birinci sınıf. Filmin daha çok senaryodan gelen iki temel kusuru var. İlki, hikâyenin aynı zamanda bir büyük aşk hikâyesi olduğu gerçeği biraz ihmal edilmiş. Romanda öyle olmasa da, görsel bir sanat olan sinemada seyirci Sedat-Mine ilişkisini daha iyi tanımak istiyor. İkincisiyse 'ölü ağabey' Yıldırım kişiliği ve onun geçmişten gelen konuşmaları. Bunların da filmin yapısına iyi yedirildiğini ve boyut kattığını söylemek kolay değil. Bunun dışında film, düzeyli bir kara-film olmayı başarıyor. Sapasağlam kişilikler, alttan alta süregelen bir merak duygusu, etrafımızı çeviren hayata karamsar bir bakış... Özetle, sinemamızın yoksul olduğu bir alanda önemli ve umarım yol açıcı bir çaba...

SİS VE GECE * * *
Yönetim ve senaryo: Turgut Yasalar/
Görüntü: Gökhan Atılmış/
Oyuncular: Uğur Polat, Selma Ergeç, Yetkin Dikinciler, Oktay Kaynarca, İlyas Salman, Ayten Uncuoğlu, Sara Meriç Cinbarcı, Ümit Çırak, Tardu Flordun, Kemal Bekir, Mehmet Güleryüz, Devrim Nas, Levent Yılmaz, Itır Esen, Hakan Pişkin/ Leopar Film yapımı.