SABAH - Astronotların evleri hazır

Şu an 1 Şubat 2007 - Perşembe tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

Google Arama

Astronotların evleri hazır

17 Ağustos Adapazarı depremi, Avrupa Uzay Ajansı mühendislerine doğal afetlere dayanıklı yeni nesil binaların tasarlanması konusunda ilham kaynağı oldu
Avrupa Uzay Ajansı (ESA) uzayda kullanım için planladığı yapıların inşasına başladı. Tasarlanan ilk nesil "uzay evleri"nin test edildiği yer ise Antartika bölgesi. Hem sert esen rüzgarlar hem de eksi 60-70 derecelere varan ölümcül hava koşullarıyla uzay ortamına en yakın yer olan bu bölgede ayakta kalan yapı geleceğin uzay üslerinde astronotlara ev sahipliği yapacak. 2001 yılında ESA'nın desteklediği uzay evi tasarlama projesi kapsamında geliştirilen Neumayer II ve Neumayer III tasarımları Ay ve Mars'ta yapımı planlanan kalıcı uzay üsleri için temel oluşturacağına ise kesin gözüyle bakılıyor. Projenin ilgi çeken bir diğer yönü ise adı geçen uzay evlerini tasarlayan Alman mühendis Fritz Gampe'nin yapılarına ilham kaynağı olarak 17 Ağustos 1999'da Adapazarı depremini almış olması.

Gampe depremin aklında çok sayıda soruya neden olduğunu söyleyerek, şunları dile getirdi: "Depremin yıkıcı gücü ve gördüklerim beni çok etkiledi. Bunun üzerine elimizdeki ileri mühendislik teknolojileri ve yeni nesil malzemelerle depreme tamamen dayanıklı evler yapmak mümkün olamaz mı diye kendi kendime sordum. Cevap Neumayer II ve Neumayer III projeleri oldu." Gampe'ye göre uzayın ölümcül çevre koşullarına ayak uydurabilecek derecede iyi olan bir tasarım dünya için de çok kötü olamaz. Tasarımcı, bu gerçekten yola çıkarak uzay evinin şeklinden, kullanılacak malzemeye kadar geleneksel mühendislik bilgilerini bir kenara bıraktı. Deprem anında bina ağırlığının en büyük sorunların başında geldiğini belirleyen Gampe, uzay evinde CFRP (carbon fibre reinforced plastic) adı verilen yeni bir tür yapı

malzemesi kullanmaya başladı. Geleneksel mühendisliğin aksine inşaat temeli yerine ayak kullanan Gampe böylece yapının yüzey ile temasını da en aza indirdi. Böylece deprem anında, binalarda kullanılan hafif malzeme ve yer ile olan düşük temas etkilenmeyi en aza indirdi.

Safkan uzay evi
2004'te planların tamamlanmasıyla birlikte ortaya hem görüntü hem de nitelik bakımından safkan bir uzay evi çıktı: 7.5 şiddetinde depreme dayanıklı, saatte 220 kilometre hızla esen rüzgarlara göğüs geren ve 3 metre yüksekliğinde sele dayanan uzay evi yeni bir yerleşim kültürünün de doğmasına neden olabilecek. Temel tasarım prensipleri bakımından istenilen boyutlarda tasarlanabilecek yeni nesil uzay evleri global inşaat sektöründe de yeni bir sayfa açmaya aday görünüyor.

MAHMUT SANCAK