|
 |
|
 Çevre yasasına onay
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in onayladığı ''Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'', konuya ilişkin önemli düzenlemeler içeriyor.
Kanuna göre, başta idare, meslek odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere herkes, çevrenin korunması ve
kirliliğin önlenmesi ile görevli olacak, bu konuda alınacak tedbirlere ve belirlenen kurallara uyma yükümlülüğü bulunacak.
Çevrenin korunması, bozulmasının önlenmesi ve kirliliğin giderilmesi alanlarındaki her türlü faaliyette, Çevre ve Orman Bakanlığı ve
yerel yönetimler, gerekli hallerde meslek odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği yapacak.
Arazi ve kaynak kullanım kararlarını veren ve proje değerlendirmesi yapan yetkili kuruluşlar, karar alma süreçlerinde sürdürülebilir kalkınma ilkesini gözetecek. Ekonomik faaliyetlerin faydası ile doğal kaynaklar üzerindeki etkisi, sürdürülebilir kalkınma ilkesi çerçevesinde uzun dönemli olarak değerlendirilecek. Atık oluşumunu kaynağında azaltan ve atıkların geri kazanılmasını sağlayan çevreyle uyumlu teknolojiler kullanılacak.
Kirlenme ve bozulmanın önlenmesi, sınırlandırılması, giderilmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için yapılan harcamalar; kirleten ve
bozulmaya neden olan tarafından karşılanacak. Kirletenin kirlenmeyi ve bozulmayı durdurmak, gidermek ve azaltmak için gerekli önlemleri
almaması veya bu önlemlerin yetkili makamlarca doğrudan alınması nedeniyle, kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan gerekli harcamalar,
kirletenden tahsil edilecek.
ÇEVRE BAKANLIĞI KOORDİNATÖR OLACAK
Çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesi için uyulması zorunlu standartlar olacak, vergi, harç, katılma payı,
yenilenebilir enerji kaynaklarının ve temiz teknolojilerin teşviki, emisyon ücreti ve kirletme bedeli alınması, karbon ticareti gibi
piyasaya dayalı mekanizmalar ve ekonomik araçlar ve teşvikler kullanılacak.
Bölgesel ve küresel çevre sorunlarının çözümüne yönelik olarak taraf olunan uluslararası anlaşmalar sonucu ortaya çıkan ulusal hak ve
yükümlülüklerin yerine getirilmesi için gerekli teknik, idari, mali ve hukuki düzenlemeler, bakanlığın koordinasyonunda yapılacak. Gerçek ve
tüzel kişiler, bu düzenlemeler sonucu ortaya çıkabilecek maliyetleri karşılamakla yükümlü olacak.
Çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve çevre sorunlarının çözümüne yönelik gerekli teknik, idari, mali ve hukuki düzenlemeler, Çevre ve Orman Bakanlığı'nın koordinasyonunda yapılacak.
YÜKSEK ÇEVRE KURULU
Yasa kapsamında Yüksek Çevre Kurulu oluşturulacak. Bu kurul, ''Başbakanın başkanlığında, başbakanın bulunmadığı zamanlarda Çevre ve
Orman Bakanı'nın başkanlığında, başbakanın belirleyeceği sayıda bakan ile bakanlık müsteşarı''ndan oluşacak.
Yılda en az bir kez toplanacak Kurul, etkin bir çevre yönetiminin sağlanması için hedef, politika ve strateji belirleyecek,
sürdürülebilir kalkınma ilkesi çerçevesinde ekonomik kararlara çevre boyutunun dahil edilmesine imkan veren hukuki ve idari tedbirleri
belirleyecek.
ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ
Çevrenin korunması amacıyla doğal çevreyi oluşturan biyolojik çeşitlilik ile bu çeşitliliği barındıran ekosistemin korunması esas
olacak. Sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda, bölge ve havza bazında çevre düzeni planları, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından
yapılacak veya yaptırılacak.
Türkiye ve dünya ölçeğinde ekolojik önemi olan, çevre kirlenmeleri ve bozulmalarına duyarlı alanları, ''özel çevre koruma bölgesi''
belirlemeye ve ilan etmeye, Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı yetkili olacak.
Sulak alanların doğal yapıları ve ekolojik dengeleri korunacak. Sulak alanların doldurulması ve kurutulması yoluyla arazi kazanılamayacak.
NADİR BİTKİ VE HAYVAN TÜRLERİ KORUNACAK
Biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilirliğinin sağlanması bakımından nesli tehdit veya tehlike altında olanlar ile nadir bitki ve hayvan
türleri korunacak, mevzuata aykırı biçimde ticareti yapılamayacak. Türkiye'nin deniz, yeraltı ve yerüstü su kaynakları ile su ürünleri
üretim alanları kirlenmeye karşı korunacak.
Atıksu yönetimiyle ilgili olarak deşarj standartlarını koyma, atıksu projelerini onaylama, teknoloji belirleme ve denetleme gibi
görevler, Çevre ve Orman Bakanlığı'nca yapılacak.
Su ürünleri istihsal alanlarıyla ilgili alıcı ortam standartları, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nca belirlenecek. Denizlerde yapılacak balık çiftlikleri, kapalı koy ve körfezler ile doğal ve arkeolojik SİT alanlarında kurulamayacak.
ÇED RAPORLARI
Gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki
Değerlendirmesi (ÇED) Raporu veya proje tanıtım dosyası hazırlamakla yükümlü olacak.
''ÇED olumlu kararı'' veya ''ÇED gerekli değildir'' kararı alınmadıkça, bu tür faaliyetlere onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilemeyecek, proje için yatırıma başlanamayacak ve ihale edilemeyecek.
Atıkları alıcı ortamlara vermeleri uygun görülmeyen tesis ve işletmeler ile yerleşim birimleri, bunları arıtmak ve bertaraf etmekle yükümlü olacak.
İnşaat ruhsatı aşamasında bu yükümlülüğünü yerine getireceğini gösteren proje ve belgeleri ilgili kuruma sunmayanlara inşaat ruhsatı
verilmeyecek. İnşaatı bitenler, bu yükümlülüğü yerine getirmedikçe işletme veya yapı kullanma ruhsatı alamayacak. Yükümlülüklerini yerine
getirmeyenlerin daha önceden verilen yapı kullanma izni veya işletme izni iptal edilecek.
HİZMETLER KARŞILIĞINDA ÜCRET ALINACAK
Atıksu altyapı sistemlerini kullananlar, bağlantı sistemlerinin olup olmadığına bakılmaksızın, arıtma sistemlerinden sorumlu
yönetimlerin yapacağı her türlü yatırım, işletme, bakım, onarım ve temizleme harcamalarının tamamına kirlilik yükü ve atıksu miktarı
oranında katılacak.
Bu hizmetlerden yararlananlardan alınacak olan atıksu toplama, arıtma, bertaraf ücretleri, atıksu ile ilgili hizmetler dışında
kullanılamayacak. Belediyeler, evsel katı atık bertaraf tesisleri kurmak, kurdurmak,işletmek veya işlettirmekle yükümlü olacak.
TEHLİKELİ ATIKLAR
Tehlikeli kimyasallar, piyasaya süren kurum, kuruluş ve işletmelere toplattırılıp, imha ettirilecek.
Tehlikeli atıkların ithalatı yasaklandı. Bunların üretimi, satışı,depolanması, kullanılması ve taşınması faaliyetlerini yürütenler, bir kaza dolayısıyla çevreye ve üçüncü şahıslara verebilecekleri zararlara karşı mali sorumluluk sigortası yaptıracak. Sigorta yaptırma zorunluluğuna uymayanlara, bu faaliyetleri için izin verilmeyecek.
TİTREŞİM DE YASAK
Kişilerin huzur ve sükununu, beden ve ruh sağlığını bozacak şekilde gürültü oluşturulmasının yanı sıra, ''titreşim'' oluşturulması
da yasaklandı.Ulaşım araçları, şantiye, fabrika, atölye, işyeri, eğlence yeri, hizmet binaları ve konutlardan kaynaklanan gürültü ve titreşimin
standartlara indirilmesi için gerekli tedbirler, faaliyet sahiplerince alınacak.
Gürültü ve titreşime neden olanlara, konutlar için 400 YTL, ulaşım araçları için bin 200 YTL, işyerleri ve atölyeler için 4 bin YTL,
fabrika, şantiye ve eğlence yerleri için 12 bin YTL ceza verilecek.
BİR YIL SÜRE
Kanunla belirlenen hükümlere aykırı davrananlara, gerekli düzenlemeleri yapmaları için bir defalığına, 1 yılı aşmamak üzere süre
verilebilecek.
Faaliyet, süre verilmemesi durumunda derhal, süre verilmesi durumunda bu süre sonunda kısmen veya tamamen, süreli veya süresiz
olarak durdurulacak. Çevre ve insan sağlığı yönünden tehlike yaratan faaliyetler hakkında süre verilmeksizin durdurma işlemi uygulanacak.
ÇEVRE KATKI PAYI
Çevre ve Orman Bakanlığı, çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik yatırımların desteklenmesi amacıyla çevre katkı payı alacak.
İthaline izin verilen kontrole tabi yakıt ve atıkların CIF bedelinin yüzde 1'i ile hurdaların CIF bedelinin binde 5'i oranında
katkı payı alınacak.
Büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilen su ve kullanılmış suları uzaklaştırma bedelinin yüzde 1'i, çevre katkı payı olarak tahsil edilecek.
ÇEVREYİ KİRLETENLERE CEZA
Belirlenen cezalara göre, egzoz ölçümü yaptırmayanlara 500 YTL, standartlara aykırı emisyona neden olanlara bin YTL para cezası
uygulanacak.
ÇED sürecine başlamadan veya bu süreci tamamlamadan inşaata başlayan ya da faaliyete geçenlere, yapılan proje bedelinin yüzde l'i
oranında ceza verilecek. ÇED sürecinde verdikleri taahhütnameye aykırı davrananlara her bir ihlal için 10 bin YTL idari para cezası
verilecek.
Hava kirliliğine neden olan tesisleri izin almadan kuran ve işleten veya iznin iptal edilmesine karşın kurmaya ve işletmeye devam
edenlere 24 bin YTL, emisyon miktarlarının sınırları aşması durumunda 48 bin YTL, hava kirliliğine neden olan konutlarda her bağımsız bölüm
için 300 YTL ceza uygulanacak.
ATIKLARA CEZA
Atık alım, ön arıtma, arıtma veya bertaraf tesislerini kurmayanlarile kurup da çalıştırmayanlar, 60 bin YTL para cezasına çarptırılacak.
Yasaklara aykırı olarak denizlerde, doğal veya suni göller ve baraj gölleri ile akarsularda, katı atık, atıksu, petrol ve petrol
türevleri tahliyesi veya deşarjı yapan tankerlere, groston başına 40 YTL'ye kadar ceza kesilebilecek.
Denizlere ve yargılama yetkisine tabi olan deniz yetki alanlarına,içme ve kullanma suyu sağlama amacına yönelik olmayan sulara atık
boşaltanlara 24 bin YTL ceza verilecek.
Yasak atıkları, yasalara ve standartlara aykırı olarak veya önlem almadan toprağa verenlere 24 bin YTL ceza uygulanacak.
İyonlaştırıcı olmayan radyasyon yayılımı sonucu oluşan manyetik alanlarla çevre ve insan sağlığını olumsuz etkileyenlere 1000 YTL para
cezası verilecek.
Biyolojik çeşitliliği tahrip edenlere, özel çevre koruma bölgeleri için belirlenen esaslara aykırı davrananlara 20 bin YTL, anız
yakanlara dekar başına 20 YTL, belirlenen alanlar dışından kum, çakıl ve benzeri maddeleri atanlara metreküp başına 120 YTL ceza kesilecek.
İçme ve kullanma suyu koruma alanlarına, kaynağın kendisine ve bu kaynağı besleyen yerüstü ve yeraltı sularına, sulama ve drenaj
kanallarına atık boşaltanlara 48 bin YTL para cezası uygulanacak. Yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan,
geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24 bin YTL, ithal edenlere ise
60 bin YTL ceza kesilecek. Halka açık yerlerde çevreyi kirletenlere 100 YTL ceza uygulanacak.
TEHLİKELİ ATIKLARDAKİ CEZA MİKTARI
Tehlikeli atıkları ülkeye sokanlara, tehlikeli atıkları ön bildirimde bulunmadan ihraç eden veya transit geçişini yapanlara 2
milyon YTL ceza verilecek.
Öngörülen yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak tehlikeli atıkları toplayan, ayıran, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan,
yeniden kullanan, taşıyan, ambalajlayan, bertaraf eden ve ömrü dolan tehlikeli atık bertaraf tesislerini kurallara uygun kapatmayanlara 1
milyon YTL, tehlikeli kimyasalları yasalara aykırı üreten, işleyen, ithal eden, taşıyan, depolayan ve satışa sunanlara 1 milyon YTL ceza
uygulanacak.
Bakanlar Kurulu, cezaları 10 katına kadar artırabilecek. Bu cezalar, suçun 3 yıl içinde birinci tekrarında bir kat, daha sonraki tekrarlarda iki kat artırılarak verilecek.
HAPİS CEZASI
ÇED sürecinde yanlış ve yanıltıcı bilgi verenler, 6 aydan 1 yıla kadar hapisle cezalandırılacak. Bu süreçte, yanlış ve yanıltıcı belge
düzenleyenler hakkında ise TCK'nın ''belgede sahtecilik'' suçuna ilişkin hükümleri uygulanacak.
Çevreye verilen zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 5 yıl sonra zaman aşımına uğrayacak.
Çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesine ilişkin faaliyetler,teşvik tedbirlerinden yararlandırılacak.
Arıtma tesisi kuran, işleten
ve yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getiren kuruluşların arıtma tesislerinde kullandıkları elektrik enerjisi tarifesi, sanayi tesislerinde kullanılan enerji tarifesinin yüzde 50'sine kadar indirilebilecek.
ÇEVRE GÖNÜLLÜLERİ
Çevreyi kirleten veya bozan bir faaliyetten zarar gören veya haberdar olan herkes, ilgili makamlara başvurarak önlem alınmasını
veya faaliyetin durdurulmasını isteyebilecek.
Bakanlık, belli koşulları taşıyan kişileri ''çevre gönüllüsü'' olarak görevlendirebilecek. Bu görevlilere herhangi bir ücret ödenmeyecek. Görevini kötüye kullandığı belirlenen çevre gönüllülerinin görevleri sona erdirilecek.
Hava kalitesinin korunması ve hava kirliliğinin önlenmesi için ulusal enerji kaynakları öncelikli olmak üzere Bakanlıkça belirlenen standartlara uygun temiz ve kaliteli yakıtların ve yakma sistemlerinin kullanılması zorunlu olacak. Bakanlık, temiz hava politikalarının il
ve ilçe merkezlerinde uygulanmasını ve hava kalitesini izleyecek.
İyonlaştırıcı olmayan radyasyon yayılımı sonucu oluşan elektromanyetik alanların çevre ve insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin önlenmesi için de yönetmelik çıkartılacak.
ATIKSU TESİSLERİ KURMAYAN BELEDİYE VE TESİSLERE CEZA
Atıksu arıtma altyapı sistemlerini ve katı atık bertaraf tesislerini kurma yükümlüğü verilen kurum ve kuruluşların, bu yükümlülüklerini kanunda belirtilen süre içinde yerine getirmemeleri halinde, belediyelerde nüfusu 100 binden fazla olanlara 50 bin YTL, 100 bin ile 50 bin arasında olanlara 30 bin YTL, nüfusu 50 bin ile 10 bin arasında olanlara 20 bin YTL, nüfusu 10 bin ile 2 bin arasında olanlara 10 bin YTL idari para cezası verilecek.
Organize sanayi bölgelerine 100 bin YTL, bunların dışında kalan ve atık su üreten her türlü tesise ise 60 bin YTL idari para cezası uygulanacak. Yasa çerçevesinde Çevre ve Orman Bakanlığı'na 500 yeni kadro ihdas edilecek.
(AA)
|
