Bol para döneminin dördüncü türbülansı

Piyasalarda işaretleri bir kaç gündür alınmakta olan kâr satışları sonunda gerçekleşti. Son üç yılda olduğu gibi, piyasalara hakim olan türbülans yine dış kaynaklı. Bu kez türbülansın tetikleyicisi ABD Merkez Bankası değil, AB Merkez Bankası'nın faiz etkisi ve fazla likiditeyi çekeceğini açıklamasıydı. AB Merkez Bankası'nın faiz yükseltirken yaptığı açıklamaların sertliğine dün piyasalardaki 5 milyar Euro'luk aşırı likiditenin çekileceğini duyurması eklendi. Aynı yoldan Japonya'nın devam edebileceği hesapları ile gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışı başladı. İMKB son yılların en sert günlük düşüşünü yaşadı. Dışarıyla çok paralel hareket eden piyasa olarak İMKB, son türbülansa en çok tepkiyi veren piyasaydı.

İlk türbülans
Aslında bu eğilim son üç yılda gerçekleşen üç ana türbülünsta da aynıydı. Yabancıların üçte ikisine hakim oluduğu hisse senedi piyasası en çok değer kaybeden piyasaydı. 2004 yılı nisanmayıs aylarındaki ilk türbülasta İMKB yüzde 36.4, 2030 vadeli eurobond yüzde 22 değer kaybederken dolar yüzde 19, bono faizi de yüzde 11 artmıştı. FED'in faizleri artırmaya hazırlanmasıyla tetiklenen bu türbülans 1.5 ay sürdü. Önemli fiyat dalgalanmasına yol açmasına karşılık hem dünyada hem de Türkiye'de piyasaların ve ekonominin olumlu ana rotasını değiştirmedi.

İkinci türbülans
Kaynağı yine FED'in faiz artımını hızlandıracağı korkusunun piyasaları sarmasıyla yaşandı. Geçen yılın martnisan aylarında yaşanan bu türbülansta borsa yüzde 22.6, eurobond yüzde 10.1 düşerken dolar yüzde 11.3, bono faizi yüzde 2.4 arttı. Birincisine göre daha küçük kalan ikinci türbülans 7 hafta sürdü ve tıpkı birincisi gibi, o da piyasaları ana rotasından çıkarmadı.

Üçüncü türbülans
Küresel likidite bolluğunun yol açtığı olumlu konjonktürde üçüncü türbülansı 2005 Ekimi'nde yaşadık. Gerekçe ve tedirginliğin kaynağı yine aynıydı. İki hafta süren türbülansta borsa yüzde 16.1, eurobond yüzde 5.5 düşerken dolar yüzde 2 ve bono faizi yüzde 0.4 arttı. Piyasalar bu türbülans sonrasında da yollarına devam etti.

Dördüncü türbülans
Şimdi piyasalar yaklaşık 4.5 aydır devam eden olumlu eğiliminin ardından yeni bir türbülansa yakalanmış gibi. Fiyatların geldiği düzey kâr realizasyonları için uygun. Asıl tepkiyi veren borsada sektörel bazda ve dolar olarak fiyatların nereye geldiğini bitişikteki tablodan gözlemlemek mümkün. Burada son 4.5 yılda 10 kattan fazla dolar bazında değer artışı yapmış dört sektör var. Borsanın ortalaması ise 7 kat artmış.
Dünyada faiz artırımları devam edecek. Ancak yüksek likidite azalmakla beraber bıçak gibi de kesilmiyor. Eğer likiditede dramatik daralmalar olmayacaksa belli bir satıştan sonra yeni alımlar devreye girebilir. Piyasalar yeniden kendini toparlayayabilir.

Dünya belirler
Bu türbülansın bir trend değişiminin başlangıcı olup olmayacağını yurtiçi gelişmeler bir ölçüde etkilese de daha çok dış piyasa gelişmeleri ve yabancı yatırımcılar tavrı belirleyecek. Onların tavrında da merkez bankalarının tutumu tayin edici.

Sonuç
"Hayat yaşandığı kadardır. Ötesi ya hatıralarda bir iz ya da hayallerde bir umuttur" Pablo Neruda