Olmayan slota ceza kesilir mi?

Özel hava yollarının iç hatlarda yoğun tarifeli uçuşlara başlamasıyla birlikte kamuoyu slotla tanıştı. Türk Hava Yolları (THY) ile özel havayolları özellikle Atatürk Havalimanı'nda sabah saatlerinde uçuş izni tartışmasına girdi. Havayollarının uçuş izinleri düzenleyen Slot Koordinasyon Merkezi'nin THY bünyesinde olması sebebiyle konu iyice karmaşık bir hal alınca, Ulaştırma Bakanlığı devreye girip merkezi THY'den ayırdı. Fakat sorunlar aynen kaldı. 1 Ocak tarihinden itibaren uygulanmayan başlanan yeni 'Slot Yönetimi' kanalıyla uçuş izni verilen meydan slotunun +20/-20dk aralığında değerlendirilmesini öngörülüyor. Yani Atatürk Havalimanı'nda sabah saat 10.00'da seferi olan bir şirketin uçağı 10.25'te kalktığında cezalı durumu düşüyor. Ya da varış noktası Esenboğa Havalimanı olan bir havayolu 25 dakika önce veya sonra meydana indiği an kurallara uymamış addediliyor.

CEZA İLE PARA KAZANMA
Alınmış olan uçuş izninde bir değişiklik varsa bunun da bir mesajla Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Operasyonel Slot Ünitesi'ne bildirilmesi gerekiyor. Eğer uçuşta yapılan değişiklikte söz konusu zaman aralığının dışında operasyon olduğu taktirde şirketlere para cezası kesiliyor. Uygulama bir nevi cezadan para kazanma üzerine kurulmuş. Halbuki slotun öncelikli amacı meydan kapasitesinin kullanımındaki verimliliği ve operasyonlardaki etkinliği artırmak, uçuş ve yer güvenliğine olumlu katkıda bulunmaktır. Gecikmelerdeki sebeplerin iyi analiz edilerek sorunun tespiti gerekirken, gecikmenin analizi için ortaya konulmuş etkin bir sistem ortada görünmüyor. Gecikme nedenleri incelendiğinde taşıyıcılardan kaynaklanan nedenler yüzde 10'un altında. Meydan ya da başka bir sebepten zamanında kalkamayan havayolu zaman ve prestij kaybına ilave olarak bir de slot cezasına çarptırılıyor. Slot aralığı hesabı yapmak zorunda olan uçuş ekipleri, uçuşun en kritik ve en riskli bölümlerinde etki altında kalacaklarından uçuş güvenliği de gündeme gelmektedir. Erken gelen meydan turu yapacak, geç gelen de hızlı davranacaktır.

ZİHNİYET HALA AYNI
Özetle, Ulaştırma Bakanlığı yetkilileri slot krizini daha iyi yönetmeleri gerekir. Önce özel havayollarına slot vermeliler, sonra bu slotların gerçekleşmesi için gerekli alt yapıyı kurmalılar. Ceza ise en son adım olmalıdır. Halbuki yeni uygulamada slot verilmeyen şirketlere bile ceza kesiliyor. Ayrıca slot, mevcut kapasitenin idaresinden ziyade artırılmasına yardımcı olması gereken bir faktör olarak ele alınması gerekir. Slot uygulaması meydan işletmecisinin uhdesine bırakıldığında kapasitenin şirketler arasındaki dağıtımı sorun olmaya devam edecektir. Özel havayolları, yeni aldıkları uçakları yılda en az 3 bin 500 saat uçurarak verim elde etmeleri gerekirken, bu slot uygulamasıyla bu uçuş saatlerini hiçbir zaman yakalamayacaklardır. Görüldüğü üzere slot yönetiminin THY'den alınması ile ortada kalan inisiyatifin istenilen tarafa çekilmesine ortam hazırlanmış, yeni birim de adeta saf dışı kalmıştır. Bir meydan kapasitesinin en verimli şekilde değerlendirilmesi memur marifetiyle de olacak gibi değil