Taksiler ticari araç değil!

İstanbul veya büyük şehirlerde pis, eski, klimasız, dökülen bir taksiye rastlama yüzdeniz nedir?
Kendi kendime bir endeks geliştirdim. Yüzde 90 kötü taksiye rastlıyorum. Her seferinde "neden bu taksilere mahkumuz" diye kendi kendime soruyorum. Utanıyorum.
Yurtdışına çıkanlar bilir.
Taksiler pırıl pırıldır. Klimalıdır. Şoförün kimliği ve hizmetten memnun olmadığınızda şikayet edebileceğiniz kurumun telefonu, adresi mutlaka görülebilecek bir yerde asılıdır. Şoförler genellikle ölçülüdür. Kılık kıyafeti temizdir. Ter kokmaz. Çalışılan bölge iyi bilinir.
İstanbul kuşkusuz parlayan bir yıldız. Bir turizm başkenti olabilecek kadar tarihsel, kültürel derinliğe sahip. Bir yazarın dediği gibi "içinden deniz geçen tek şehir" İstanbul'dur.
Bu şehre yılda 1 milyon turist geliyor. Sorun turistler ve bindikleri taksilerin adeta "yolda dağılacak" hali değil. Kendimiz için, bu ülkede yaşanlar için artık bu işe neşter vurulmalı. Taksiler kamu hizmeti görüyor. Kamusal bir hizmetin kalitesi hepimizi ilgilendiriyor.
Peki ama bu işin kendi doğası içinde düzeltilmesini beklemek zorunda mıyız? Yoksa akılcı çözümler bulmak mümkün mü?
Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu Genel Başkanı Derviş Günday gazetelere verdiği tam sayfa ilanla, "Koruma kabinli taksi istiyoruz. Taksilerimizi yenilemek istiyoruz. Bunun için bir defaya mahsus KDV ve ÖTV almayın, araçlarımızı yenileyelim" önerisinde bulundu.
Kabul etmek gerekirse, bu istek bile garip. Çünkü düşük ÖTV oranı, taksiler için bir hak olmalı.
Çünkü taksilerle ticari bir işlem yapılıyor. Ticari plakası takmış bir araç ile şahsi ihtiyaçlar için kullanılan araç arasında vergisel farklar bulunmalı. Hükümet vergisel anlamda, taksi plakası takmış araca ticari araç muamelesi yapmıyor.
Sorun burada başlıyor.
Bir motorlu taşıtın ticari olarak tanımlanabilmesi için, özetle "aracın yük taşıma kapasitesinin, yolcu taşıma kapasitesinden fazla olması" gerekiyor. Örneğin, Kango, Doblo gibi araçlar (hafif ticari) bu sınıfa giriyor. Ticari aracın ÖTV'si yüzde 4 ile yüzde 10 arasında değişiyor. Normal araç satın alınırken, ÖTV yüzde 37 (motor hacmine göre değişiyor) ile yüzde 84 arasında uygulanıyor.
Özetle aracın ÖTV oranını, aracın hangi amaçla kullanıldığı değil, belirlenmiş teknik sınıflara uyup uymadığı belirliyor.
Dünyada uygulama nasıl? Konuyu bilenlere sordum. Dediler ki:
"Avrupa'da ÖTV diye bir vergi ve bu tip teknik sınıflandırma yok. Sadece düşük oranlı KDV var. Sadece araç ticari olarak tescil edilmiş ise, her yıl ödenen Motorlu Taşıtlar Vergisi'nde oran değişiyor."
Bir başka çelişki ise lüks araçlarda yaşanıyor. İddia ediyorum, çevrenizde gördüğünüz lüks otomobillerin çoğu, kişiye değil, şirket üzerine kayıtlıdır. Şirket çalışanlarının bile hiç bir zaman görmediği bu otomobiller, arazi araçları şirket varlıkları içinde görülür. Bu sayede kullanıcılar, sahip oldukları şirketleri zarara uğratır. Şirket karları bu tip harcamalarla küçültülür ve devlete daha az vergi ödenir. Maliye, 30-40 bin taksinin yenilenmesine destek olmalı. Kaybedeceği kaynağı toplayacağı yerler belli!