|
 |
|
ABDURRAHMAN YILDIRIM
Yildizi parlayan 5 il
DPT 2003 yili il bazinda gelismislik siralamasini yayinladi. Gaziantep, Denizli gibi bilinen illerin disinda Samsun, Bolu, Karaman, Sakarya ve Kirklareli, 1996 ile kiyaslaninca ozel sektor destegiyle en fazla gelisen iller oldular
Bugun bayram. Uzun tatillerden birini daha geciriyoruz. Belki cogumuz yasadigimiz sehri terketmedik. Ancak 1950 sonrasi goc kervanina katilanlardan bazilari dogduklari, buyudukleri yerleri ziyaret ediyor. Bazilari tatil amacli Anadolu'ya, Ege ve Akdeniz kiyilarina gitti. Bu nedenle de tatillerde Anadolu'nun cesitli kentlerinde Istanbul, Ankara, Izmir, Bursa, Kocaeli plakali araclara cok sik rastlariz. 50 yil kadar once nufusun yuzde 65'i koylerde, yuzde 35'i sehirlerde yasarken bu oran simdi tam tersine dondu. Sehirlesme oraninin ayni hizda devam etmese de surmesi gerekiyor. Kalkinmak, gelismek icin bu sart.
Turkiye'de sadece koyden kente goc yok, Dogu'dan Batiya da goc var. Boyle olunca bazi illerde nufus azalmasi dahi olabiliyor.
* Kendini kurtarmis iller- Goc, ama nereye? Goc elbette isin ve asin oldugu yere olacak. Gunluk dilde "yasanilacak yer"in ekonomideki adi "gelismislik duzeyi." DPT, iki hafta once illerin sosyo-ekonomik gelismislik siralamasini 2003 verilerine gore yayimladi. Kisi basina gelir, tarimsal uretim duzeyi, sanayi tesisleri ve sanayide yaratilan istihdam, ticaret hacmi, egitim duzeyi, saglik tesisleri, kamu altyapi yatirimlari gibi cesitli ekonomik ve sosyal gostergeleri dikkate alan Gelismislik Siralamasi, 1996 yilina gore bazi farkliliklar ortaya koyuyor. 81 ilin ve 872 ilcenin gelismislik siralamasini ortaya koyan DPT'nin bu calismasindan yola cikarak, Turkiye'nin en gelismis 10 ilini, iller arasinda en hizli yukselen 10 ilini ve iller arasinda sira kaybeden 10 ilini belirledik. Gelismislik siralamasinda basamak atlamanin veya dusmenin her il icin cesitli nedenleri ortaya konulabilir. Ancak biz sonucla ilgilenecegiz.
Bitisikteki grafikte goruldugu gibi, Turkiye'nin en iyi 10 ilinde surpriz yok. Ankara-Adana hattinin dogusu bu siralamaya giremiyor. En iyi 10 ilin tumu Ankara-Adana hattinin batisindan. Bu 10 ilin yarisi da Marmara Bolgesi'nden. Bu da nufusun dogru yere aktigini ortaya koyuyor.
* Kazanan iller- Yildizi parlayan 10 ilde ise bolgere dagilim daha adaletli. Cunku yildizi parlayan iller arasinda her bolgeden kent var. Bu listede gelismislik basamaginda 14 sira birden atlayan ve Turkiye'nin 14. gelismis ili haline gelen Bolu ilk sirada yer aliyor. Ikinci sirada 8 basamak birden cikan dogudan bir ilimiz Tunceli var. Tunceli'ye 8 sira birden atlatan nedenler ozel bir arastirma konusu olabilir. Ucuncu siraca Gaziantep geliyor, 5 basamak birden yukselmis ve Turkiye'nin 20. gelismis ili. Ozel sektor onculugunde Antep ekonomisinin patlama yaptigini artik herkes biliyor. Dorduncu siradaki Karaman'in basarisi kurulan fabrikalardan ve ihracattan geliyor. Deprem Sakarya'nin gelisimini etkiledi ama gene de 4 sira birden yukselmesi onleyemedi. Sakarya'nin cazibe merkezi olmasinda verimli arazisi ve sanayi merkezlerine yakinligi geliyor. Denizli'nin gucu sanayilesmesinden ve ihracattan geliyor. Samsun hem tarimda hem de sanayide gucleniyor. Kirklareli'nin yukselisi buyuk ozel sektor yatirimlarindan dolayi surpriz degil. Artvin'i barajlar, Kahramanmaras'i da sanayilesme siralamaya soktu.
* Kaybeden iller- Sosyo-ekonomik gelismislik siralamasinda en cok irtifa kaybeden 10 il de, Turkiye'nin hemen her bolgesine dagilmis. Erzincan'in kaybi depremden olsa gerek. Son sirada yer alan ve 7 basamak birden dusen Isparta'nin bu durumunu siyasete baglayanlar cikabilir. Devlet yatirimlari bu ilde azalmis olabilir. Tokat, Kastamonu ve Gumushane'de gelismislik erozyonu hizla suruyor. Bitlis'teki gelismislik kaybinda gecmis yillardaki teror olaylarinin etkisi buyuk olsa gerek. Ancak GAP devreye girdikce bundan en cok yararlanan ilin Sanliurfa olmasina karsilik sosyo-ekonomik gelismislik siralamasinda 9 basamak gerilemesi de bir hayli dusundurucu. Bunun nedenleri de ozel bir calismayi gerektiriyor.
Goc etmeyi dusunenlere sosyo-ekonomik gelismislik siralamasina bakmalarini ve yildizi parlamakta olan sehirleri oneririm. Pazartesi bulusmak dilegiyle herkesin Ramazan Bayrami'ni kutlarim.
* Sonuc- "Bir insanin elindeki en buyuk guc secebilme gucudur" Martin Kone
Mesajlariniz icin:
ayildirim@sabah.com.tr
Haberleri gazete sayfasi goruntusunde okumak icin
SABAH e-Medya"ya
tiklayin
|
|
|
|
