|
 |
|
REFİK DURBAŞ
Dizgi yalnışı yok!..
İsviçre'de yayınlanan bir gazete yönetimi, gazetedeki yazım hatalarını önlemek için ilginç, fakat aslında biraz da acımasız bir yola başvurmuştu geçen yıllarda...
İsviçre'de Fransızca yayımlanan "Le Temps" gazetesi yönetimi, bir ay boyunca haberlerde yapılacak her yazım hatasına, o zamanın ederiyle 5 frank (yaklaşık 4 milyon TL) para cezası kesme kararı alıyor. Buna göre "muhabirler, yanlış yazdıkları her sözcük ve bozuk cümle için sembolik olarak 5 frank para cezasıyla cezalandırılacaktır." Ama gazete yönetimi insafsızca görünen bu cezayı zevke dönüştürmenin yolunu da bulmuştur Cezalarla birikecek parayla personel için eğlence düzenlenecektir.
Sonucu ne oldu bilmiyorum doğrusu...
Sanırım, gazete hatalardan arınmıştır ve böylece zorunlu bir "eğlence"den de mahrum kalmıştır gazete çalışanları...
****
"Le Temps" gazetesi yöneticileri iyi ki, bizim "Matbuat Tarihi"ni okumamışlar.
"Para cezası", gazetenin kapatılmasına kadar gidebilirdi belki...
Hıfzı Topuz, "Türk Basın Tarihi"nde İstibdat döneminde bazı dizgi yanlışları yüzünden kimi gazetelerin kapandığını anlatmaktadır.
Sabah gazetesi, 1876 yılında yayın hayatına başlar. Sahibi Papadopulos adlı bir Rum, başyazarı Şemsettin Sami Bey, müdürü Mihran Efendi'dir. Kayserili Mihran Efendi, İstanbul'da mürettiplik öğrendikten sonra küçük bir basımevi kuracak, ardından Sabah gazetesine idare müdürü olacaktır. Daha sonra da 1882'de Sabah gazetesini satın alacaktır.
Ahmet Cevdet Bey'in "Hamaldır, okuma yazması yoktur" diye tanımladığı Mihran Efendi, Mahmut Şevket Paşa'nın harbiye nazırlığı sırasında armatörlüğe heves edecek ve "Konya" ile "Sabah" adlarını taşıyan iki de şilebin sahibi olacaktır.
Ve bir gün Sabah'ta "Şevketlü Abdülhamit" ibaresi, Arap harfleriyle "şu kötü Abdülhamit" olarak okunabilecek biçimde çıktığı için gazete bir süre kapatılacaktır.
****
İstibdat döneminde "Sabah"ın en büyük rakibi "İkdam" (İlerleme) gazetesi 1894-1926 arasında Ahmet Cevdet Bey tarafından çıkarılmıştır.
Padişah ile yakın ilişkilerde bulunan ve bunu yıllarca sürdüren Ahmet Cevdet, gazetesini en parlak günlerinde kapatılmaktan kurtaramamıştır yine de...
Nedeni de küçük bir dizgi yanlışı...
Başmürettip, satırları düzeltirken birbirine karıştıracak ve "Cenab-ı Padişahileri" ibaresi "Mösyö Cenab-ı Padişahileri" biçimine dönüşünce gazetenin kapanmasına neden olacaktır.
****
Bir ilginç not daha Devlet Basımevi'nde dizilip yayımlanan "Devlet Yıllığı"nda Anayasa'nın bir yaprağı cilde ters girdiği için bu, Padişahı baş aşağı görme dileği olarak yorumlanacak ve Devlet Basımevi de kapatılacaktır.
****
İki yüzyıla uzanan Türk basın tarihi, nice böylesi anekdotlar ile örülüdür.
"Resmi tarih" dışında, ibrete vesile asıl basın tarihi de budur bence...
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
