|
 |
|
SERVET YILDIRIM
Eskisi pul oldu, yenisi geliyor
Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, TL'den altı sıfır atılması için teknik çalışmaların başlatıldığını açıkladı. Liradan sıfır atılması Kasım 2000 krizi öncesinde enflasyonun düşüşe geçtiği günlerde de gündeme gelmiş ve 2001 başından itibaren yeni liraya geçileceği müjdesi verilmişti. Gerçi o zaman müjdeyi veren Maliye Bakanı değil zamanın Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel'di. Söz konusu olan basit bir sıfır atmanın ötesinde kapsamlı bir para reformu olduğu için bu defa da böylesi bir açıklamanın Merkez Bankası tarafından yapılması daha doğru ve etkili olurdu, ancak bu noktaya dikkat edilmedi.
Dünyada parasından sıfır atan ilk ülke biz olmayacağız. Panama ve Ekvator gibi yüksek enflasyon ortamında pul olan milli paralarından kaçarak başka bir ülkenin milli parasını kullanan bazı ülkeler var ancak yaygın olan yöntem, yıpranan milli parayı yeni paralarla değiştirmek. İşte bizim yapacağımız da bu. Türkiye gibi kapsamlı dezenflasyon programı uygulayan ülkelerin çoğu yüksek enflasyondan düşük enflasyona yeni para birimiyle geçtiler. Brezilya'nın daha önce yaptığı gibi enflasyonu düşürmeden yeni paraya geçenlerin ömrü ise durmadan para değiştirmekle geçti.
Az sıfırlı "Yeni Türk Lirası"yla birlikte bugün ancak orta yaş ve üzerindekilerin hatırladıkları madeni kuruşlar da piyasaya sürülecek. Yasanın kabulü halinde Hazine'ye bağlı Darphane'nin madeni paraların tasarımını yapması ve kuruşların basımı için ihtiyaç duyulan madenlerin siparişini vermesi lazım. Bu çalışmalar dikkate alındığında Yeni Türk Lirası'nın planlanan tarihe yetiştirilmesi için önümüzdeki birkaç ay içinde yeni paraya geçiş kararının alınması ve Darphane ile Merkez Bankası banknot matbaasının çalışmalara başlaması gerekiyor.
Sadece onlar değil, ekonomideki diğer kurumların ve özel sektörün de Yeni Lira'ya geçiş için hazırlıklara başlamaları şart. Banka ve finans kuruluşları yeni para sayma makineleri alacaklar, bilgisayarlarındaki yazılımları kuruşu da tanıyacak şekilde değiştirecekler ve ATM'lerini yeni paraya göre ayarlayacaklar.
Yeni Lira'ya geçişin ardından belli bir süre geçiş dönemi olmalı. Yani hem eski hem de yeni Türk Lirası bir yıl veya biraz daha uzun bir süre bir arada dolaşımda kalmalı. Geçiş süresinin sona ermesiyle eski lira piyasadan tamamen çekilebilir ve ardından para biriminin adı bir süre sonra "Yeni Türk Lirası"ndan tekrar "Türk Lirası"na dönüştürülebilir.
Yeni Lira fikrinin başarıya ulaşması için enflasyonun öngörüldüğü şekilde düşürülmesi ve ekonomik dengelerin tekrar sağlanması gerekiyor. Eğer ekonominin yapısı düşük enflasyon ve mali disiplini sürdürecek hale getirilemezse yeni Türk Lirası da çok kısa bir süre içinde eskisi gibi pul olur.
NOT Bu yazı 9 Nisan 2000'de Yeni Binyıl için yazdığım makalenin bazı ufak değişikliklerle bugüne uyarlanmış şeklidir. Görüldüğü gibi üç yılda çok fazla bir yol alamamışız.
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
