|
 |
|
YAVUZ SEMERCİ
Horzum-hortum ve tünelleme
Hortumlama, hortumcu deyimleri nereden ve nasıl türedi? Batı'da buna benzer deyimler var mı?
Türkiye'de normal gibi görülen pek çok ticari faaliyet aslında "hortumculuk" olarak değerlendirilemez mi?
Birinci soruya yanıt vermek için bu kelimeyi ilk kez köşesinde kullanan Necati Doğ ru'ya kulak vermemiz lazım.
Turgut Özal ve temsil ettiği siyasal görüşün Türkiye'yi hızla değiştirdiği 1980'li yıllarda ekonomi basını, tarihinde görülmemiş bir olayla karşılaşır. Kemal Horzum adında bir işadamı, Emlak Bankası'ndan, usulsüz işlemlerle 100 milyon dolar kredi alır ve yurtdışına kaçar. Olay, günlerce basının gündeminde kalır. Ve Necati Doğru, Milliyet'teki köşesinden olayı yorumlarken, "horzumlama-hortumlama" deyimini üretir.
Doğru'ya bu kelimeyi nereden türettiğini sordum. İşte yanıtı
"Türkiye ilk kez büyük çaplı yolsuzluk ve hayali ihracat olayları ile karşılaşıyordu. Horzum denilen bir işadamı Emlak Bankası'ndan buharlaştırdığı paralarla kaybolmuştu. Sayfalarımızda ve köşelerimizde konuyu işliyorduk. O günlerdi sanırım. Gazeteci arkadaşım Melih Aşık ile Frankfurt'a gitmiştik. Şehrin hayvanat bahçesini geziyorduk. Bir fil vardı. Ziyaretçiler ellerine para koyuyor, fil hortumu ile parayı çekiyor, ardından da yanı başında duran büyük bir sandığa bırakıyordu. Horzum olayı ile filin yaptığını birbirine benzettim. Yani para bir hortum kanalıyla yer değiştiriyordu. O nedenle horzumlama-hortumlama dedim."
Peki paranın yerini değiştirerek, kişisel menfaat sağlamak olarak da tanımlanan hortumun Batı'daki karşılığı nedir?
Sorumun yanıtını finans dünyasının saygın isimlerinden SPK eski Başkanı Ali İhsan Karacan'ın yazdığı "Denemeler" adlı kitabında buldum. Amerika'da bu tip olaylar "tunnelling" kavramı ile açıklanıyor. Karacan "hortumlama" deyimi ile eş anlamlı kullanılan bu kavramı Türkçe'ye "tünelleme" olarak çevirmiş.
Sözü ona bırakıyorum
"Bu deyimler (hortum-hortumcu) ile bir şirketin kaynaklarını hukuka ve/veya hukukun düzenlediği ilişkilerin özüne aykırı bir biçimde kendi kişisel kullanımına aktarma eylemi ve bu eylemi yapan kişiler kastedilmektedir. Sorunun topluma magazinsel biçimde takdimi nedeniyle ekonomik yaşamın tümünde karşılaşılabilecek bir olgu, tek bir sektöre has imiş gibi gösterildi."
Peki tünelleme nedir?
Kitapta yer alan birkaç örneği aktarayım
"Şirket sahibi, şirketin kaynaklarını kendi yararına işlemlerle firmadan kendi çıkarı için transfer edebilir. Varlık satışları, kontrol eden pay sahibinin çıkarlarını kollayan transfer fiyatlaması ile yapılan sözleşmeler, yöneticilere aşırı ücret ve ödemeler, şirket varlıklarının teminat verildiği kredi garantileri, şirketin olanaklarına el koyma ve benzerleri de tünellemenin aldığı biçimlerdir.
Ayrıca patronların sulandırıcı pay ihraçları (Türkiye hisse sulandırma kavramını Motorola'nın Telsim'e yönelik iddialarından öğrendi), azınlıkların rüçhan haklarını dondurma, insider trading, devralmalar veya başka finansal işlemler gibi azınlıktaki pay sahiplerinin haklarını zedeleyici işlemlerle her hangi bir varlık koymaksızın şirketteki payını artırma."
Borsaya bakın.
Halka açık şirketlerin pek çok anlı şanlı patronuna bakın.
Şirketler arasındaki fon aktarmalarını, borsada hisseleri önce haraketlenen ve ardından nedeni açıklanan olayları inceleyin...
Hortumcu kavramını yeterince kullanamadığımız ortaya çıkıyor...
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
