Bu birtakim gerilimlere kapi acacak bir tanimlama. AKP'nin laiklige yaptigi vurgu, bircok gerilimin ortadan kalkmasina yardimci olacak bir acilim. Laik kurumlarin sinirlandirilmasi soz konusu degil

Yalcin Akdogan adi; kose yazarligindan cok, AK Parti'nin siyasi yelpazedeki yerini ve misyonunu anlattigi "Muhafazakar Demokrasi" isimli kitabi ile one cikti. Erdogan'in danismanligini da yapan Akdogan'in, AK Parti'ye iliskin en onemli tanimlamasi su

"Bizim muhafazakar demokratligimizi, Musluman demokrat olarak tanimlayanlar da oldu. Ama bu dogru degil. Musluman demokrat dendigi zaman ayristirici, kutuplastirici, 'biz ve digerleri' ayrimi yapan bir boyut cikiyor ortaya. Bu tanim birtakim gerilimlere kapi acar. Boyle bir kutuplasmaya da kapi acilirsa, sosyolojik problemler olur."

Akdogan'a gore AK Parti, "Siyasal Islam'in temsilcisi gibi gorulen ya da o sekilde adlandirilan partilerin guttukleri siyaset tarzindan farkli bir siyaset tarzi yapma iddiasiyla" ortaya cikti "Muhafaza-kar demokrasi kavrami da bunlari asmaya yonelik yeni bir acilim..."

Akdogan, AK Parti'yi bu cercevede soyle tanimliyor "Turkiye'de belli bir etnik yapiyi, belli bir mezhebi ya da dini anlayisi siyasetin merkezine koyan partileri kimlik partisi olarak adlandiriyorum. AK Parti, kimlikli bir siyaset yapiyor ama kimlik siyaseti yapmiyor. Toplumun belli kesiminin, belli sorunlarini cozmeye yonelik bir siyasi parti degil. Toplumun geneli icin bir demokratik zemin uretmeye calisiyor. Bu da siyaseten ciddi bir farkliliga tekabul ediyor."

DEGISIM GEREKIYORDU
* Bu kitap icin, '28 Subat'tan sonra bir geri adim atis manifestosu' denebilir mi?

Hayir, dogru olmaz. Elbette 28 Subat'in cok kesin etkileri olmustur; olumlu ve olumsuz. Ancak AK Parti zaten kurulus itibariyle yeni bir parti. Bu partideki insanlar elbette 28 Subat'tan ders cikarmislardir. Ama AK Parti'nin bu degisimini sadece 28 Subat'a baglamak abartili olur. 28 Subat yasanmamis olsaydi da Turkiye'nin ihtiyaci olan siyaset tarzi buydu. 28 Subat bu sureci hizlandirmis olabilir.

* Ne gibi dersler alindi sizce?

Islami hareketler bircok yerde basarisizliga ugradi, yontemleri toplum tarafindan genel kabul gormedi. Bu yontemin cok tutarli bir yontem olmadigi ortaya cikti. Dunya gercegini, dunyanin ulastigi noktayi dogru anladilar. Bulunduklari ulkelerdeki siyasal yapilar icinde toplumsal gercekleri algilamaya basladilar. Ama ciddi bir degisim oldugu gercek. Onceki degisim projesi, devleti merkeze koyan, toplumu devlet eliyle donusturmeye yonelikti. Ozellikle radikal olusumlar pek kabul gormedi. AK Parti bu degisimi goruyor ve bunun siyasete nasil yansimasi gerektigini de goruyor. AK Parti cizgisi, gerilimleri asmaya ve normallesmeye donuk bir cizgidir.

* Degisik gruplardan ve goruslerden insanlar toplandi. Tam uyum saglaniyor mu?

AK Parti'nin tabani, teskilatlari; hatta milletvekillerinin uyumunun tam oturmadigi, birbiriyle ortusmedigi yonunde dusunenler cikabiliyor. Degisim bir surectir. Bu surec hala yasaniyor. Yoksa herkes bir anda degisti; 'MHP'den, ANAP'tan, Refah Partisi'nden gelenler tum gecmisten getirdiklerini sifirlayarak geldiler' demek yanlis olur. Zaten muhafazakar partiler degerlerini kolay terk etmezler. Onlar da cesitlilik getirir. Bulustuklari nokta yeni bir siyaset tarzidir. Kan uyusmazligi oldugu soylenemez.

* Milli Gorus'ten uzaklasma, reddedis ama DP'ye yakinlasma egilimi var mi?

Milli Gorus'le iliskiyi kesmek ya da devam ettirmek gibi bir sey soz konusu degil. Turkiye'de Demokrat Parti, Adalet Partisi, Ozalli ANAP bir cizgidir. Bugun AK Parti de bu cizgiyle benzer ozellikler tasiyor. Yani milletin genel bir teveccuhu, muhafazakar degerlerin korunmasi soz konusu. Dunyaya ciddi bir katilim ve entegrasyon amaci var. DP ve ANAP gibi AK Parti de bugun yeni bir sicrama yapiyor. Bu ozellikler ve toplumsal taban itibariyle ciddi bir benzesme var.

* Necmettin Erbakan'in, isminin verildigi kisinin dugunune davet edilmemesi Milli Gorus'u ve gecmisi reddetme olarak algilanamaz mi?

Bu kisisel bir seydir. Bunu Tayyip Bey'e sormak lazim. Niye davet etmedi bilemiyorum. Ama AK Parti bugun birilerini reddetme derdinde degildir. Bu oyle yorumlaniyorsa, bu yoruma da saygi duyarim.

AKP'DE HER KESIM VAR
* Mesruiyet kavramini neden hep halk iradesine dayandiriyorsunuz?

Partiler genel kabul mesruiyetlerini oncelikle halkin iradesinden alirlar. Ama hukuki bir mesruiyet de vardir. Halkin destegini alan partilerin hukuki olarak mesru olmamasi diye bir sey mumkun olmamalidir. Siyaset yapan bir partinin zaten oncelikle hukuka uygun olmasi gerekir. Zaman zaman bir takim ulkelerde boyle problemler yasanabilir. Bu ulkede, gecmiste yasansa da bugun icin boyle bir problem yok.

* Kitle partisi olan ANAP ve DYP'nin sizin gibi bir ideolojik temel bulma derdi olmadi...

Evet olmadi. O yuzden pratikleri ve soylemleri arasinda ciddi bir paradoks ortaya cikti. Siyaset ederken ortaya koyduklari soylem ile iktidara geldiklerindeki icraatlari cogu zaman ortusmedi. O yuzden bu partiler ciddi bir erimeye ugradilar ve kuculmeye basladilar. O yuzden AKP, ortaya koydugu soylem ve uygulamalarin ciddi bir sekilde paralel gitmesine calisiyor. Yoksa o partilerin akibetine ugramak kacinilmaz. AK Parti cok genis bir sosyolojik tabana oturuyor. Hem zenginler var, hem fakirler var; hem Turkler var, hem Kurtler var. Toplumsal tum kesimler, farkliliklar AK Parti'de yer bulabiliyorlar.

SIYASAL ISLAM BITMEZ
* Siyasal Islam bitti mi?

Siyasal Islam'in temsilcisi gorunen parti var ortada; Milli Gorus'un temsilcisi oldugunu iddia eden bir parti... Kendisini boyle tanimlamayabilir ama genel cizgi, bu partinin siyasal Islam'i temsil ettigi seklindedir. Bu tur partilerin tamamen ortadan kalkmasi soz konusu olmaz. Bunlar marjinal partiler olarak kalirlar. Bu soylemlerini yumusatip tum kitlelere hitap etmeye basladiklarinda oylarini artirirlar. 'Siyasal Islam bitmistir' demek yanlistir. Ama AK Parti bu cizgiyi temsil etmemektedir. Onlarin daha cemaatimsi bir yapisi vardir. Erbakan Hoca zamaninda, onlarin uyeleri var, bizim inananlarimiz var demisti. Parti o uyelerin yasamlarina daha fazla mudahildir.

* Cemaatlerin AK Parti ideolojisinde yeri nedir?

AK Parti cemaatlerden cok sivil toplum kuruluslariyla ilgilidir. Turkiye'de cemaatler vardir. Ama bu cemaat yapilari sivil topluma yaklastiklari oranda, sivil toplum orgutu pozisyonuna girdikleri oranda, verili hukuki yapi icinde kendilerini tanimladiklari oranda AK Parti tarafindan da sivil toplumun parcasi olarak gorulurler.

Devletin bunyesindeki Diyanet Isleri tartismali...
* Muhafazakarliginiz milliyetcilige ne kadar yansiyor?

AKP'de yerli degerlere onem atfetme noktasinda bir milliyetcilik vardir.

* Laikligin ideolojik yaklasima donusmedigi surece amacina uygun oldugunu yazmissiniz. Ne demek bu?

Laikligin dunyada farkli farkli uygulamalari var. Isvicre'de resmi taninan mezhepler var, ABD de devlet bunlarla hic ilgilenmiyor... Bizde Diyanet Isleri Baskanligi'ni devletin kendi bunyesinde tutuyor olmasi tartismali bir durum. Turkiye'de laikligin ideolojik bir yaklasima donusturulmek istendigini dusunmuyorum. Ama kendilerini ideolojik olarak laik sekilde tanimlayan kesimlerin ortaya farkli yaklasimlar koydugu da olmustur.

Secmenin tek olcusu AB politikasi
Turk-Islam sentezi 1980 sonrasinda cok fonksiyonel gorulen bir cabaydi.

Faydalari da olmustur. Ama AK Parti'yi o klasik yaklasimlarla degerlendirmemek lazim. AK Parti'nin ortaya koydugu acilim onlari da kapsayacak, genis bir yelpazedir. Turk-Islam sentezini ortaya atan insanlar AK Parti'de kendilerine yer bulabilir. Ama AK Parti, Turk-Islam sentezine indirgenemez. Irkcilik, dincilik, bolgecilik disinda AK Parti tum toplumsal kesimleri kucakliyor. Onceden sag-sol diye kutuplasmalar vardi. Ama siyasi partilerin ayrismasinda olcut artik AB'yi istemek.

YARIN
* Islam ve demokrasi arasinda kan uyusmazligi var mi?

* Muhafazakar demokrat AKP; din, degisim ve siyasete nasil bakiyor?