İki haftadır Türkiye'nin gündeminde tuttuğumuz vergide beyaz sayfa ile ilgili beş maddelik vergi barışı önerimizin, hükümetçe önümüzdeki haftalarda ele alınması kaçınılmaz gözüküyor.
Bunun birkaç nedeni var. Örneğin; mükelleflerin, krizin de etkisiyle düştükleri zor durumun giderilme zorunluluğu, barışın devlete sağlayacağı katrilyonlarca liralık kaynak, bizi arayan çok sayıda milletvekili ve bazı bakanların olumlu yaklaşımları, vergi barışının, önümüzdeki haftalarda, Türkiye'nin gündemine geleceğini gösteriyor. Ancak, bunların da ötesinde, bir başka önemli olay var o da; yaklaşan mali milat...
Nereden buldun?
İlk kez 1998'de çıkan 4369 sayılı yasa ile getirilen ve halk arasında mali milat ya da Nereden buldun diye adlandırılan uygulama, 1999'da çıkartılan 4444 sayılı yasa ile yürürlükten kaldırılmadı. Sadece 1 Ocak 2003'e kadar ertelendi. Yani 1 Ocak'tan itibaren, mali milat ya da nereden buldun ile ilgili yasa maddesi otomatik olarak yürürlüğe girecek.
Ancak, yasa maddesinin otomatik olarak yürürlüğe girecek olması olayı çözmüyor. Nereden buldunun altyapısının oluşturulup, başlangıç noktasının kavranması gerekiyor. Vatandaşa, servetindeki artışı sorabilmek için, 1 Ocak 2003'deki servetinin bilinmesi gerekiyor. Yoksa, nereden buldun sorusunun yanıtı çok kolay; evdeki kasada dövizlerim vardı, onlarla aldım denilebilir. Başka açıklamalar da yapılabilir. Örneğin; Türkiye'de ya da yurtdışında yaşayan Hüsamettin Kesekağıdı adlı kişiden, şu kadar bin dolar alacağım vardı, tahsil ettim denilebilir.
Bu ve benzeri durumların yaşanmaması için, vatandaşın başlangıç servetinin saptanması gerekiyor.
* 1998'de, 30 Eylül'de bir gün süre ile mevcut servetin örneğin TL., döviz, senet, çek, hamiline hisse senedi ve tahviller ile diğer bazı menkul kıymetlerin, bankaya bloke edilmesi istenildi.
* Vatandaş, servetini bankaya bloke etme aşamasında, yasal bir güvence aradı. Bu da, bloke edeceği servet unsurlarıyla ilgili olarak geriye dönük vergi incelemesi yapılmayacağının taahhüdü ile ilgili güvenceydi.
O dönemde çıkartılan yasada, bu tür bir güvence yoktu. Dönemin Maliye Bakanı ve Başbakanı, sözlü güvence verdi. Ancak, vatandaş, hukuk devletinde yasaya itibar edileceğini çok iyi bildiği için, çok kişi servetini gizledi ve bankaya bloke etmedi.
* Bunların bir bölümü, parasını yurtdışına kaydırdı. Onmilyarlarca dolar kaçtı. Bir kısmı da, yastık altında sakladı, parasını ekonomiye sokmadı. Ekonomi giderek daraldı, Türkiye Cumhuriyet tarihinin en durgun dönemini yaşadı.
Sonuçta, reform iddialarıyla getirilen ancak teknik hataları ve uygulama yanlışlıkları nedeniyle fiyasko ile sonuçlanan bu düzenleme, ekonomide ciddi bir tahribat yarattı. Ve 4444 sayılı yasa ile uygulama, 1 Ocak 2003'e kadar ertelendi.
Mali milat ve nereden buldun uygulamasının, başarı ile uygulanabilmesi için, önceki hataların yaşanmaması gerekiyor. Aksi halde aynı filmi tekrar izleriz. Yine döviz kaçışı ve paraların yastık altına gitme olayı başlar, ekonomi iyice daralır. Bu aşamada yapılması gereken bellidir.
Devlet vatandaşı ile vergi mükellefi ile uzlaşmalıdır. Bunun için de, mükellefin geçmişle bağlantısının koparılması, kayıtdışı, stok ve demirbaşların kayıtlara alınması, kısaca yeni bir beyaz sayfa açılması gerekiyor. Bu sayfa açılırken; kesinlikle vergi affı yoluna gidilmeksizin, devlete kaynak yaratmaya yönelik daha önce önerdiğimiz; matrah artırımı, ihtilaflı dosyaların temizlenmesi, faturasız mal ve demirbaşların beyanı, birikmiş vergi borçlarına ödeme kolaylığı, yurtdışındaki dövizlerin Türkiye'ye getirilmesi gibi düzenlemeler yapılmalıdır.
Vatandaş rahatlatılmadan, beyan edilen servete geçmişe yönelik yasal güvence verilmeden, kayıtdışı mal ve demirbaşları kayıt altına almadan, önceki mali milattan ve ekonomik krizden dolayı perişan olan mükelleflere, ödeme kolaylığı getirilmeden, yeni bir mali milat da başlatılamaz.
Özetle, ya vergi barışı olacak ya da mali milat ertelenecek. Bu işin başka yolu yok...
