Raporu enkaz altında mı okuyacağız!

Marmara depremi bir gerçeği daha ortaya çıkardı... 17 Ağustos'tan sonra kurulan Ulusal Deprem Konseyi aylardır toplanamadığı için Türkiye'nin deprem raporunu hazırlayamadı
İstanbul'u uyaran deprem, uyuyan bir raporu da gündeme getirdi. Depreme karşı yapılması gerekenler ve alınacak tedbirleri belirlemek üzere 17 Ağustos depreminden hemen sonra oluşturulan Ulusal Deprem Konseyi aylardır toplanamadığı için deprem raporu bitirilemedi. Türkiye Mimarlar ve Mühendisler Odaları Birliği başlattığı bir kampanya ile Ulusal Deprem Stratejisi raporunun açıklanmasını istedi. Ancak konsey başkanı Prof. Dr. Tuğrul Tankut gerçeği itiraf etti: "Rapor hazır değil, çünkü 20 uzman kişiyi kolay kolay bir araya getiremedik. Aralarında uyum sağlamak da zor oldu" dedi. Tankut, raporun ancak 1.5 ay gibi bir süre sonunda açıklanabileceğini de sözlerine ekledi.

'DEVLET BASKI MI YAPIYOR?'
TMMOB İstanbul İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Münir Aydın, "Konsey üyeleri, 2001 Eylül'ünde İstanbul Milletvekilleri'ne hazırladıkları rapor hakkında brifing verdi. Rahmetli Aykut Barka, 2001 yılının sonunda raporu kamuoyuna açıklayacağını söylemişti. Ama sonradan bir açıklama yaparak, 'Rapordaki ifadelerin yanlış anlaşılıp tepki görmemesi için titiz davranmak zorunda kaldık' dedi. Bu sözler bizde şüphe uyandırdı. Devletin eksikliklerin ve yükümlülüklerin açığa çıkmaması için konseye baskı yaptığını düşünüyoruz" diye konuştu.

Prof. Dr. Ahmet Mete Işıkara ise, "Böyle bir şey sözkonusu değil. Devlete bu kadar yakınım gizlenen bir şey olduğunu ne gördüm ne de duydum" dedi.

AKCAN JAPONYA'YA GİDİYOR
4.8 şiddetindeki son deprem devletin çalışmalarını da hızlandırdı. Bayındırlık Bakanı Abdülkadir Akcan bugün Japonya'ya gidiyor. Akcan Japonya'da 100 milyon dolarlık kredinin anlaşmasını imzalayacak ve 150 milyon dolarlık kredi talep edecek.

Bu arada Japon ve Yunan deprem uzmanları dün Boğaziçi Üniversitesi'ndeki bir konferansta bir araya geldi. Uzmanlar gelecek ay deprem zirvesi düzenleyeceklerini ve gerçekçi deprem senaryoları üretip çözüm önereceklerini açıkladı.

İşte başkan
Başkan Prof. Dr. Tankut'a göre rapor uyumsuzluk yüzünden gecikti: "Rapor henüz tamamlanmadı. Gecikmesinin nedenlerine bakmadan spekülasyon yapılması yanlış. Konseyi oluşturan 20 kişi kolay bir araya gelmedi. Konu titizlikle ele alındı ve 20 uzman arasında uyum sağlanabilmesi zaman aldı."

İşte konsey üyeleri
Yer bilimleri uzmanları: Prof. Dr. Ömer Alptekin, Dr. Ömer Emre, Prof. Dr. Haluk Eyidoğan, Prof. Dr. Naci Görür, Prof. Dr. Ali Koçyiğit, Prof. Dr. Celal Şengör, Dr. Fuat Şaroğlu, Prof. Dr. Aykut Barka (vefat etti)

İnşaat mühendisleri: Prof. Dr. Atilla Ansal, Prof. Dr. Nuray Aydınoğlu, Prof. Dr. Mustafa Erdik, Prof. Dr. Uğur Ersoy, Prof. Dr. Polat Gülkan, Prof. Dr. Faruk Karadoğan, Prof. Dr. Haluk Sucuoğlu, Prof. Dr. Tuğrul Tankut

Diğer alanlar: Doç. Dr. Murat Balamir (Kent planlamacısı) Prof. Dr. Necati İnceoğlu (Mimar) Prof. Dr. Nuray Karancı (Psikolog) Prof. Dr. Derin Orhon (Çevre mühendisi)

Gündoğdu: Enerji boşalması için 1500 deprem yetmez
İstanbul Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Oğuz Gündoğdu önceki gün Marmara Ereğlisi'nin 80 kilometre açığında meydana gelen ve büyüklüğü 4.8 olarak belirlenen depremi değerlendirdi.

* Herkesin merak ettiği soru... Son deprem öncü mü?

Öncü özellikleri göstermiyor. Bağımsız bir deprem izlenimi veriyor.

* Öncü olduğu nasıl anlaşılır?

Öncü deprem olabilmesi için Dinar depreminde olduğu gibi, giderek artan ve büyüklükleri 3, 3,5, 4 ve 4'ün üzerinde şokların olması gerekir. Bu şokların ardından belirli bir sessizlikten sonra ana şok gelir. Görüldüğü kadarıyla böyle bir oluşum yok. Ama bilmediğimiz küçük depremler var ise durum vahim demektir.

* İstanbul'da beklenen deprem için bir tarih verilebilir mi?

Bunun için bir tarih vermek elbette ki zor. Ama biz, rahmetli Aykut Barka, Işıkara gibi uzmanlar bir araya gelerek, eldeki verileri ortaya koyduk ve İstanbul'da 30 yıl içinde her an 7'nin üzerinde bir deprem olacağı konusunda birleştik. Bunu açıklayalı 1.5 yıl oldu. Ama bir çalışma yapılamadı. Fay tek parçalı da kırılabilir, çok parçalı da... Doğa ile pazarlık olmaz.

* Bazı bilim adamlarının, "İstanbul'da beklenen 7 büyüklüğündeki bir depremin enerjisinin boşalması için bu büyüklükte 1500 deprem olması gerekir" görüşlerine ne diyorsunuz?

7 büyüklüğündeki bir depremin enerjisinin azalması için 4.8 büyüklüğünde 1500 değil, bunun çok üzerinde bir sarsıntı olması gerekir. 7'nin üzerinde bir depremi ele alırsak, örneğin 7.5 büyüklüğündeki bir deprem... Bunun tehlikesinin sona ermesi ve enerjisinin boşalması için 1500 deprem devede kulak kalır. Binlerce kez sarsıntı yaşanması gerekir.

* İstanbul depreme hazır mı?

Çalışmaların yeterli olduğunu söyleyemeyiz. Bütün çalışmalar tek elde toplanmalı. Bana göre viyadüklerden önce okul ve hastanelerin takviyesi öne alınmalı. Viyadükler yıkılırsa farklı güzergah bulabilirsiniz ama 2.5 milyon çocuğumuzun okuduğu okulların yıkılması durumunda geleceğimizi yitirebiliriz.

Statların zemini kötü
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ahmet Mete Işıkara, İstanbul'daki spor tesislerinin deprem yönünden en riskli bölgelere toplandığını söyledi. "Spor ve Deprem Bilinci" konulu panele katılan Işıkara, "Statların zemini kötü. Deprem maçta gelebilir. 7.5 şiddetindeki deprem buralarda çok daha şiddetli hissedilebilir" dedi. Işıkara, maçların ayakta izlenmesinin kaldırılması ve yeni oturma dizaynlarının geliştirilmesi gerektiğini belirterek, "Tel örgüler kaldırılmalı. Seyirciye deprem kitapçığı dağıtılmalı ve kapalı spor salonları onarılmalı" diye konuştu.

Bülent ERGÜN