Bush'tan Ecevit'e Saddam baskısı

ABD Başkanı Bush, Ecevit'ten BM kararlarına uyması için Irak Devlet Başkanı Saddam'a baskı yapmasını isteyecek
Başbakan Bülent Ecevit'in bugün başlayacak ABD gezisinin en kritik konusu Irak olacak. Başkan George Bush, Ecevit'e Irak konusunda hem "operasyon olursa, Türkiye'nin görüşü alınacak" güvencesi verecek, hem de bir istekte bulunacak: "BM kararlarına uyması için Saddam'a baskı yapın..."

Washington'daki diplomatik kaynaklar, ekonomik boyutun daha fazla vurgulanmasına karşılık, Ecevit'in ziyaretinin merkezinde ABD ile Türkiye'yi ilgilendiren siyasi ve stratejik konuların bulunduğuna dikkati çektiler. Görüşmelerde, terörizmle mücadelede işbirliği, Afganistan'daki durum ve Irak konularının ağırlıklı olarak ele alınması bekleniyor. Türk-Yunan ilişkileri ve Ortadoğu Barış Süreci gibi dış politika konuları da gündemde bulunuyor. Afganistan ile ilgili olarak, bu ülkenin yeniden yapılandırılması konusunda Türkiye, ABD ile işbirliği yapmaya hazır olduğunu bildirecek. Türkiye, Atatürk döneminde olduğu gibi Afganistan'a öğretmen ve doktor gönderebileceğini, Afgan ordusu ve polis gücünün oluşturulmasında yardımcı olabileceğini belirtecek ve bu konuda ekonomik destek verilmesi talebinde bulunacak.

IRAK İÇİN KARAR YOK
Irak'a yönelik askeri bir operasyona ilişkin endişeler dile getirilirken, diplomatik kaynaklar, Amerikan yönetiminin henüz Irak lideri Saddam Hüseyin'e karşı kesin bir karar almadığına dikkat çekiyor. Verilen bilgilere göre Bush, Irak ile diplomatik ilişkileri olan Türkiye'den, bu ülkeye BM Güvenlik Konseyi kararlarına uyması yönünde telkinde bulunmasını isteyecek. Diplomatik kaynaklar, Türkiye ile ABD arasında Irak konusunda temelde görüş ayrılığı olmadığını, Türkiye'nin de Irak'ın BM Güvenlik Konseyi kararlarına uymasını ve silah gözlemcilerini yeniden ülkesine kabul etmesini istediğini belirtiyor. Bush, Irak konusunda atılacak herhangi bir adımda Türkiye'nin görüşünün alınacağı güvencesinin de altını çizecek ve Türkiye'nin Irak'ın bütünlüğünün korunması görüşünü paylaştığını belirtecek. İki ülke arasında, Irak'a ilişkin "teknik konu" olarak adlandırılan görüş ayrılığının ise Türkiye'nin Irak'a ikinci sınır kapısı olduğu ifade ediliyor. Türk diplomatik kaynakları, ABD'nin bu konuya güçlü ifadelerle karşı çıktığını ve Türkiye'nin de bu görüşü dikkatle not ettiğini söylediler.

AYNI GÜN KIBRIS ZİRVESİ
Ecevit'in Beyaz Saray'da ABD Başkanı George Bush ile görüşeceği 16 Ocak'ta, KKTC Cumhurbaşkanı Denktaş ve Kıbrıs Rum Yönetimi lideri Glafkos Klerides de biraraya gelecek.

Türkiye, bu yıl içinde Kıbrıs konusunda çözüm sağlanabileceğine inanıyor. Avrupa Birliği'nin (AB) Rum kesiminin tam üyeliğine karar vermeden önce, Kıbrıs'ta tarafların anlaşma sağlamaları ideal durum olarak görülüyor. Kıbrıs'ta müzakereler sürerken, AB'nin Rumların üyelik sürecini ilerletmesinin, çözüme yönelik girişimleri baltalayıcı olacağına inanılıyor. Türkiye, garantör ülke olarak, Kıbrıs sorununa Yunanistan'ın da el atmasını ve seyirci kalmak yerine çözüm için çaba sarfetmesini umuyor. Ecevit'in Amerikalı yetkililerle görüşmelerinde, Ada'da iki bağımsız devletin kabul edilmesi gereğini dile getirmesi ve Denktaş ile Klerides arasında başlayan yüz yüze görüşmelerin desteklenerek, dışarıdan bu temaslara müdahale edilmemesini istemesi bekleniyor. Ecevit'in ziyaretinde, AGSP konusunun da ağırlıklı olarak gündeme gelmesi bekleniyor. Bakü-Ceyhan boru hattının iki ülke açısından stratejik önemine dikkat çeken kaynaklar, Ecevit'in ABD'nin bu projeye desteğinin sürdüğünü yinelemesinin beklendiğini kaydettiler.

3 yıl sonra aynı beklenti
İlk başbakanlık görevi, 1969'da başkan seçilen Richard Nixon'un dönemine rastlayan Ecevit, ABD'nin 37. Başkanı Nixon ile aynı dönemde 37. hükümetin başbakanıydı.

Ecevit, bugünkü hükümet döneminde ise 1999'da Bill Clinton'un başkanlığı döneminde ABD'ye gitmişti. O tarihteki gezideki bazı beklentilerin bugün hala devam ettiği dikkat çekiyor. 1999'daki gezide de Türkiye'nin 5,5 milyar dolarlık askeri borcunun silinmesi, tekstil kotaları öne çıkmıştı.

Askeri borçlar silinmedi ancak, tekstilde yaklaşık 100 milyon dolarlık ilave bir satış potansiyeli yaratıldı. 1999'daki ziyarette, Türkiye Kıbrıs konusunda ABD'nin baskı yapmamasını istemiş, Clinton da "1974 öncesine dönülemez" güvencesi vermişti. Türkiye o gezide, Irak ambargosundan dolayı uğradığı zararın telafi edilmesini istemiş, ancak bu yönde bir adım atılmamıştı.

CLİNTON'A FERMAN GEORGE BUSH'A KUR'AN
Başbakan Ecevit, Bush'a "din ve terörün ayrı olduğu" mesajını vermek için Kur'an-ı Kerim götürüyor. Clinton'a ise tarihin ilk "insan hakları belgesi" olan Fatih Sultan Mehmet'in 536 yıllık fermanı, 16. yüzyıl Türk motifleriyle süslü bir halı, Kültür Bakanlığı'nın İngilizce yayınlarından "Türkiye'nin Şaheserleri", "Oya Kataloğu" ve "Türk Gravürleri" kitapları ile çok sesli Türk müziği CD'leri hediye etmişti.

Hillary Clinton'a yazma, Chelsa'ya gümüş kolye hediye eden Rahşan Hanım ise, Bayan Bush'a ipek eşarp, gümüş ayna ve gümüş vazo götürüyor.

BAHÇELİ BİR HAFTA BAŞBAKAN
Başbakan Bülent Ecevit, bugün çıkacağı ABD gezisi öncesi vekaleti yardımcısı ve MHP lideri Devlet Bahçeli'ye bıraktı. Bahçeli, Cumartasi gününe kadar sürecek olan gezi boyunca, yaklaşık bir hafta süreyle Başbakan vekili olacak. Ecevit'in gezisine katılacak Dışişleri Bakanı İsmail Cem, Enerji Bakanı Zeki Çakan, Devlet Bakanı Kemal Derviş ve Devlet Bakanı Tunca Toskay da vekaletlerini belirlediler. Dışişleri'ne Devlet Bakanı Şükrü Sina Gürel, ekonomiden sorumlu Bakan Derviş'in yerine Orman Bakanı Nami Çağan, Toskay'ın yerine de Devlet Bakanı Şuayip Üşenmez'in bakması bekleniyor. Enerji Bakanı Zeki Çakan'ın vekili ise Devlet Bakanı Edip Safter Gaydalı olacak.

Bülent Ecevit'in ABD gezisi sona erdikten sonra Toskay ABD'de kalacak ve ticaret heyetiyle temaslarını sürdürecek, Derviş ise ABD'den Almanya'ya geçecek.

Savaş SÜZAL - Mehmet ÇETİNGÜLEÇ