Doların fiyakası bozuldu: 1.400.000

Türk Lirası, dolara nispet yaparcasına son 2.5 aydır yükseliyor. Tarihi zirvesine göre yüzde 15 düşen dolar dün 1.4 milyon sınırına yapıştı
Bugün biri size "Yılsonunda dolar 2 milyon lira olacakmış" dese, çok büyük bir ihtimalle gülüp geçersiniz. Bundan 1-2 ay öncesine kadar bu sözlere inanan veya "acaba mı" diye içinde şüphe taşıyanların sayısı hiç de küçümsenmeyecek boyuttaydı. Şimdi ise doların 1 milyon 400 bin liraya doğru dolu dizgin düşüşünü seyrediyoruz.

Alıcısız kalan dolar, devamlı yükselen hareketine nispet yaparcasına bu kez TL karşısında sürekli geriliyor. Dün 1 milyon 410 bin liranın da altına inen dolar, yaklaşık üç ay önceki değere, 7 Eylül tarihindeki seviyesine indi. Merkez Bankası kurlarına göre tarihi zirvesini 1 milyon 644 bin lira ile 19 Ekim'de gören dolar, o tarihten bu yana yüzde 15 oranında değer kaybetti.

TL'YE GÜVEN ARTTI
Dolardaki düşüş özellikle son günlerde hız kazandı ve fiyatı bundan birkaç hafta önce "Mümkün değil" denilen 1 milyon 400 bin seviyesine indi. Bu hızlı değer kaybını yaratan birkaç önemli neden var.

* Piyasalarda ve halk arasında TL'ye karşı güven yeniden oluşmaya başladı. Bu durum özellikle Hazine'nin sattığı kısa vadeli TL cinsi bonolara gelen taleple ölçülüyor. Son 3 aydır, vadesi üç ay civarında olan bono satışlarının yüzde 90'a yakın kısmının bireysel yatırımcılar tarafından alındığı biliniyor. Güvenin arttığı, son birkaç haftadır dövizde duran tasarruf sahiplerinin de TL'ye yatırımı daha cazip bularak dövizlerini satmasıyla hissedilir hale geldi. Dövizden TL'ye dönüşü hızlandıran gelişmelerin başında da IMF ile yapılacak yeni stand-by ve 10 milyar dolarlık mali yardım geliyor. Türkiye'nin kredisini artıran bu gelişme, uluslararası arenada olduğu kadar, halk arasında da yankı bulmuş. Bankacılara göre tasarruf sahiplerinin bir kısmı son haftalarda yıldızı parlayan borsayı da tercih etti.

* Döviz kurlarını aşağıya çeken bir diğer önemli neden, bayram alışverişi ve tatil öncesi TL ihtiyacı. Merkez Bankası verilerine göre bu dönemlerde istatistiki olarak cebimizde taşıdığımız TL tutarı yüzde 5 ile 10 arasında artıyor.

* Parasını dövizde değerlendirenlerin birikimi, kurların düşmesiyle devamlı gerilerken, kazandıkları faiz tutarı da her geçen ay düşüyor. Son olarak döviz mevduatının yıllık bazda kazancı yüzde 3 ile 4 aralığına kadar indi. Küçük tutarlara yüzde 3 bile alınamıyor. Bundan sadece bir yıl önce elini sallayan yüzde 15 oranında faiz buluyordu. Yaz aylarında bile faiz yüzde 7-8 civarındaydı. Faiz düşüşünün de iki nedeni var: Bankaların geçen yıllardaki gibi döviz mevduatı ihtiyacı yok. Çünkü dalgalı kura geçildikten sonra döviz risklerini azalttılar. Ayrıca sistemde faiz seviyesini yükseltenler de Fon kapsamına alınmış durumda. Bu durum yaz başından beri aşırı yükselen döviz faizlerinin normal seviyesine inmesini sağlamıştı.

İkinci neden ise tüm dünyada faizlerin düşmesi. ABD Merkez Bankası, ülke ekonomisinin durgunluğa girmemesi için yaklaşık bir yıl önce yüzde 6 olan faiz oranını yüzde 1.75'e kadar çekti. Avrupa Merkez Bankası da aynı oranda olmasa da ABD'yi izledi.

Yani döviz faizi sadece Türkiye'de değil, her yerde iniyor.

PSİKOLOJİK SINIR
Tüm bu faktörler biraraya geldiğinde piyasadaki döviz alıcıları birdenbire ortadan kaybooluverdi. Satıcıların bollaştığı, alıcıların olmadığı bir piyasada döviz fiyatlarının düşmekten başka çaresi kalmadı.

Dolar, "Bu seviyeden alıcı gelir" denilen bir sınıra dayandı. Bankacılara göre fiyatın 1 milyon 400 binin altına inmesi mümkün görünmüyor. Bakalım bu kez bankacılar tutturabilecek mi?